2013. urtean Izaskun Landaidak (Ugao, 1969) Ugaoko alkatetza uztea erabaki zuen Emakumearen Euskal Erakundeko zuzendari izateko proposamena jaso zuenean. Bere bizitzako erronkarik garrantzitsuenetarikoa izan zela adierazi dio Geuriari, “nire ibilbide pertsonalean eta profesionalean benetan beharrezkoa eta sinisten dudan lana delako”. Bide erraza ez zela izango jakin arren, “oso pozik” onartu zuen Emakundeko zuzendari izateko erronka.
Emakundeko zuzendaria zarenetik bi urte igaro dira. Hasierako erronkak gainditu dituzula uste al duzu?
Lan egiteko giro aproposa dagoela uste dut, hori erronka nagusienetako bat zelakoan nago eta, beraz, bi urte hauetan aurreratutako eta lortutakoaren ispilu dela uste dut. Emandako aurrerapausoak denon lanari, inplikazioari eta konpromisoari esker eman direla azpimarratu nahiko nuke, atzetik askoren lana dagoelako.
Hala ere, administrazio publikoek eta gizarteak lan handia egin behar dute.
Genero ikuspegia plan guztietan txertatzen jarraitu behar dugu. Gobernuarekin, Foru Aldundiarekin eta Udalekin lan egiten dugu euren programa guztietan eta euren politika guztietan emakumeak eta gizonak kontuan izan ditzaten eta berdintasuna susta dezaten. Horretarako Emakundek neurri eta plan batzuk diseinatzen ditu, hala nola, Legegintzaldi bakoitzeko Berdintasun plana, baita legeak ere, eta langileen prestakuntza bultzatzen du berdintasunaren kontzientzia handiagoa izan dezaten.
Berdintasun Legeak 10 urte bete ditu aurten. Urte horien guztien inguruan zer hausnarketa egiten duzu?
Azken hamar urteetan Legeari esker eta erakunde, elkarte, entitate eta pertsona askoren lanari esker, gizarte honek pauso sendoak eman ditu berdintasunerantz. Ibilbide honetan askoren lana eta konpromisoa azaleratu da eta uste dut hori dela bidea, bakoitzak bere esparrutik eta duen erantzukizunagatik pausoak ematen jarraitzea, argi baitago ez garela oraindik helmugara heldu.
Berdintasun Planaren ardatz nagusia balioen aldaketa bultzatzea da.
Argi daukagu balioak aldatu ezean ezin dela gizartea eraldatu. Eta hori izaten da lanik zailena, balioak aldatzearena. Izan ere, sinesmen horiek txikitatik ikasi ditugu eta oso zaila izaten da ikasitakoa alde batera uztea. Horregatik uste dugu dela hain inportantea txikitatik hastea neska mutilei eredu berdinzaleak erakusten, ez eskolan bakarrik, baita familian eta komunikabideen aldetik ere. Berdintasun Planak administrazioen politiketan berdintasuna hobetzeko neurriak hartzen ditu, antolaketa sozial erantzunkidea garatzeko eta emakumeen aurkako indarkeria desagerrarazteko.
BALIOAK ALDATU EZEAN, EZINGO DUGU GIZARTEA ERALDATU
Bi generoen artean berdintasun hitzak ba al du zerikusirik gaur egun?
Emakumeek orain dela hogei urte baino eskubide gehiago dituztela uste dut. Jendeak gaur egun ez ditu onartzen orain dela hogei urte onartzen zituen diskriminazio batzuk. Dena den, oraindik asko dago egiteko. Gazteen artean, adibidez, errespetuzko harremanak sustatzen jarraitu behar dugu, ikusi baitugu bikoteetan zenbait kontrol jarrera onartzen dituztela gazte batzuek, eta jarraitu behar dugu alor guztietan lan egiten. Ikusten ari garenez, kasu askotan teknologia berrien bitartez bikotekideak neska kontrolatu nahi du, une oro galdetuz non dagoen, norekin eta abar. Desberdintasunak handiak dira oraindik. Eta arazo larri bat dugu “berdintasun itsuarekin”: berdintasunaren aldeko lanaren beharrik ez ikusteak eta ez sentitzeak, eta berdintasuna lortuta dagoela pentsatzeak, arlo honetan lan egiteko beharra ez onartzea dakar.
Enplegu-soldatari dagokionez, emakumeek gizonek baino %26 gutxiago irabazten dute.
Egun, emakume eta gizonen arteko soldata ezberdintasuna 7.000 euro ingurukoa da EAEn. Lanpostuen bereizketa bertikal eta horizontalak zenbait lanpostu konkretutara bideratzen du emakumea edo lidergo postuetara heltzea eragozten dio. Gainera, kontuan izan behar da askotan emakumeak malgutasun handiagoko lanpostuak aukeratzen dituela, lanean eta familian dituen eginbeharrak orekatu ahal izateko, eta horrek zereginen bereizketa hori indartzen duela. EAEn zatikako kontratua duten lanpostuen %85,3 emakumeek betetzen dituzte.
LANPOSTUEN BEREIZKETA BERTIKALAK ETA HORIZONTALAK ZENBAIT KARGU KONKRETUTARA BIDERATZEN DU EMAKUMEA
Administrazio publikoan emakumeen presentzia handitu dela esango al zenuke?
Bai, eta gainera handitzen doa, baina uste dut emakumeok genero ikuspegia barneratuta izateko lan egin behar dugula. Politikariak garen emakumeok gai hauez hausnartzeko, estrategiak bilatzeko gure ahalduntzeak garatu behar ditugu. Eta normalean prozesu hauetan gure aurreko emakumeen lana aitortzeko aukera izateaz aparte, genero ikuspegia txertatuta izateak, gure atzetik datozen emakume gazteei bidea erraztea suposatu ahal duen aldetik.
