Igandeetako rabak eta bermutak. Sagardotegietako kuadrillako otorduak. Gilda klasikoak. Euskaldunok ondo jatea maite dugula ez du inork zalantzan jarriko. Izan ere, gure sukaldaritza tradizionalaren izen ona nazioartean da ezaguna. Baina, zer dago plater bakoitzaren atzean? Ainize Medrano (Basauri, 1991) eduki sortzaileak gastronomia lokala eta ohiturak hedatzeko ‘Eat In Basque’ sinadura sortu du. Instagram bidez janari tipikoen marrazki digitalak partekatzen ditu, eta bere laminak 100 etxe baino gehiagotara iritsi dira. Halere, kalitatea ez datza tokiko produktuetan bakarrik, baita eskaintzaren aniztasunean ere. Basauriarrak ‘Best Bost’ izeneko kontua tokiko jatetxeen gomendioekin elikatzen du. Horrela, agerian uzten du euskal kulturaren aberastasun zaporetsua.
// Geuria
Hainbeste jatetxeren artean, kosta egiten zaigu plater on batez non gozatu aukeratzea. Nire lagunek beti galdetzen didate: “Nora joan naiteke bazkaltzera?”. Jatetxeen inguruan informazioa biltzea gustatzen zait, eta blog bat egin behar nuela aholkatzen zidaten. Azkenean animatu egin nintzen eta ‘Best Bost’ sortu nuen. Asmoa haiei ematen nizkien gomendioak jende gehiagorekin partekatzea zen, eta sare sozialak trafikoa webgunera bideratzeko erabiltzea. Baina bloga kaleratu eta gutxira etxean giltzapetu gintuzten pandemia zela eta. Orduan, denbora izan nuen ideiak ondo finkatzeko, eta kalera irten ginenean forma ematen hasi nintzen. Asko miresten dut hemengo merkataritza eta taberna txikiek egiten duten lana, eta hori ikustaraztea ideia polita iruditzen zait. Hasieran Bizkaian barrena aritu nahi banuen ere, eduki gehiena Bilbon kontzentratu dut, hirira gerturatzeko erraztasuna dutenei lagungarri izateko.
Berrogeialdia bukatu eta tokiko merkataritza bultzatzeko ekimena jarri zenuen martxan. Zein izan zen ‘Auzotar ikusezinak’ kanpainaren emaitza? Gastronomiaren munduan murgilduta, toki batzuetan jende berarekin elkartzen zara eta lagunak ere egin ditut, horien artean Virginia (@theblackcity27). Pandemiaren ondorioz merkataritzak jasandako kaltea ikusita, kanpaina bat abiatzea bururatu zitzaigun. Lagun ezkutua prestatu genuen Bilboko 80 bizilagun eta 40 saltokiren artean. Oso harrera ona izan zuen. Gogoan dut, adibidez, ustez astebete inguru beharko genuela ostalariak biltzeko eta egun pare batean lortu genituela! Oso azkar antolatu eta 1.500€ baino gehiagoko kontsumoa eragin genuen hirian. Handiagoa izan zitekeen arren, bion artean arduratu ginen saltokiz saltoki txartelak eramateaz, zozketak egiteaz, parte-hartzaile bakoitzarekin harremanetan jartzeaz… Askotan pentsatu dugu berriro egitea, baina ez daukagu une hartan geneukan denbora librerik gure ahalegina horretara zuzentzeko.
// Geuria
Zer-nolako bilakaera izan du ‘Best Bost’ proiektuak ordutik aurrera? Bloga mantentzeak lan handia eskatzen du, beraz, indar guztiak Instagramera bideratzen ditut orain. Idaztea eta argazkiak ateratzea da gehien gustatzen zaidana, baina egia da horrek gero irismen txikiagoa duela. Orduan, nire edukiak sare sozial horretan arrakasta duten formatuetara moldatzen ari naiz, hala nola, bideoetara edo Reels-etara. Ez ditut hainbeste jarraitzaile, baina egiten dudanaz gozatzen dut eta badirudi erabilgarria dela, jendeak baloratu egiten duelako. Normalean leku berri bat inauguratzen dutenean probatzera joaten naiz, eta gogoko ditudan jatetxeak bakarrik publikatzen ditut. Era berean, sortu dudan edukia gustatzen ez bazait, ez dut publikatzen. Kasu horretan, berriro joaten naiz hobeto landu ahal izateko. Ez dut inoiz abisatzen, baina noizbait nirekin harremanetan jarri dira kolaborazioren bat egiteko. 18/70 garagardoarekin, adibidez, haiei buruz aspaldi egin nuen argitalpen bat ikustean, gustatu zitzaien eta antolatzen dituzten ekitaldietara gonbidatzen naute. Hala ere, leku gehiagotara joaten naiz Ainize izateagatik ‘Best Bost’ izateagatik baino. Sekulako eskaintza dago! Oso eskertuta nago nire etxe ondora zapore izugarri onak dastatzera joan ahal izateagatik. Aberasgarria da guretzat, japoniar batek bere kultura zabaldu nahi duenean esaterako, hemen jatetxe bat irekitzea. Eta Euskal Herriko janaria ere primerakoa da. Pintxo elaboratuen zerrenda amaigabea ikusi besterik ez dago.
Erabiltzaileak edukien gose dira? Errezetei buruzko ‘foodie’ kontu asko daude, baina uste dut gero eta gehiago hazten ari direla asteburuan egiteko planen ideiak ematen dituztenak. Kalean jateko ohitura handia dago hemen, eta jende askok argitalpenak gustukoen atalean gordetzen ditu aurrerago joateko aukera moduan. Jatetxe baten kartan argazki politak agertzen badira, hori eskatzeko gogoa pizten zaizu. Bada, honekin berdin gertatzen da. Blogari batek bere bazkariaren argazkiak partekatzen dituenean, gero plater izarra bihurtzen da. Begietatik jaten dugunaren adibide argia da hau. Norbaiti gustatu egin zaio, eta itxura ona duenez, ez zara probatu gabe geratuko. Sare sozialek etengabe elikatzen dute hori.
// Geuria
Irudiaren botereaz jabetuta, ilustrazioetan islatzeari ekin diozu orain. Nola jaio zen ‘Eat In Basque’? Aspaldi izan nuen lamina bat egiteko ideia, baina nik ez nuen margotzen. Esperimentatzeko ere denbora behar nuen. Pandemia garaian konfinatuta egon nintzen hilabete bat inguru, eta nire urtebetetzearekin bat egin zuenez, ahizpak Ipad bat oparitu zidan. Beraz, banituen euskarria, ideia eta denbora. Lagunei zirriborroen eboluzioa bidaltzen hasi nintzen: “lehenengo eguna artista izaten”, “bigarren eguna artista izaten”, “hirugarren eguna artista izaten”. Azkenean, txantxa moduan hasi zena, gauza nahiko txukun bihurtu zen. Irudiek estilo minimalista dute. Kutsu japoniarra ere izan dezakete, baina egin eta gero pentsatu dut hori. Jendearekin partekatu behar nuela esan zidaten eta izen bat bilatzeari ekin nion. Dena gilda batekin hasi zen, eta euskal gastronomia zabaltzea proposatu nion nire buruari. Horrela, ‘Best Bost’ eta ‘Eat In Basque’ erlazionatuta daude, baina eduki ezberdinak landuz. Pixkanaka jendea idazten hasi zitzaidan marrazkiak saltzen ote nituen jakiteko, eta udan online denda irekitzea erabaki nuen. Neska batek nire marrazkietako bat tatuatu ote zezakeen ere galdetu zidan! Halere, gehiena Instagrametik saltzen dut, webgunean diseinu pare bat baino ez dudalako. Publikoaren erantzunak entzuten ideia berriak sortzen dira, eta egiten dudan guztiak zentzu bat izan dezan saiatzen naiz. Laminak, adibidez, Bermeon inprimatzen dira, eta zetazko zapia bidaltzeko erabiltzen den kaxa material biodegradagarriekin eginda dago konposta egiteko.
Gastronomiak berebiziko garrantzia du euskal kulturan. Asko gustatzen zaigu kalean egotea, jatea, edatea, konpainia onaz inguratzea… Horretan datza gure aisialdia urte osoan zehar, eta oso harro gaude gure gastronomiaz. Saia zaitez larunbat batean Bilbora joaten bazkaltzera erreserbarik gabe. Ezinezkoa! Nire kasuan ere, lagunekin geratzen naizenean zerbait hartzera joateko izaten da, edo mendira igotzeko eta gero bazkaltzera… Horregatik, hori islatzen saiatzen naiz eskura ditudan baliabideak erabilita. Ilustrazio bat planteatzerako orduan, atzean dagoen istorioa kontuan hartzen dut: jatorria, osagaiak edota tradizioa. Euskaldun bakoitzak berea balitz bezala sentituko du. Beraz, irudia euskaraz, gaztelaniaz eta ingelesez idatzitako testu batekin laguntzen dut, gure ohiturak ahalik eta gehien hedatzeko.
// Geuria
Abenduan zure lehen erakusketa egin zenuen: ‘Erronda amaigabea’. Nolako harrera izan du? Behin La Manducateca gourmet dendako nagusiari marrazkiak erakutsi nizkion, eta lekualdatzen ari zirenez, saltoki berrian erakusketa bat egitea eskaini zidan. Zortzi metroko horma pintxo-poteari buruzko 19 ilustraziorekin bete nuen. Lotura bat sortzeko asmoz, nire pintxo eta pote gogokoak ordenatuta jarri (gilda eta bermuta edo rabak eta muztioa, kasu) eta ohiko esaldiekin tartekatu nituen. Istorioa “Potoa jarriko dugu?” dioen irudi batekin hasten da, eta badirudi amaierara iristen dela “Azkena eta bagoaz?” esaten duen beste batekin. Baina inoiz ez da azkena izaten. Koadroek komuneraino jarraitzen dute. Han azken esaldia agertzen da: “Komunera noa eta eskatuko dut, zer nahi duzue?”. Orduan, ate bat irekita geratzen da, erronda amaigabe bati bide emanez. Nire erronda sortu nuen, baina bakoitzak berea du. Pintxo-potearen berezitasuna da giroak harrapatu egiten zaituela. Hortaz, jendearen parte-hartze hori islatu nahi nuenez, kutxa bat jarri nuen pintxoen irudiekin, eta beste bat poteekin, beren konbinazio perfektua hauta zezaten. Harrera oso ona izan du, nahiko erraza izan delako edonor identifikatuta sentitzea. Esaldiak saltzen ote diren ere galdetu didate!
Erakusketa prestatu baino lehen, Chic Market-en zure produktuak gerturatzeko aukera izan zenuen. Emakume sortzaileen inguruko azoka antolatu zen Bilbon. Izekok salmahai polita jartzen lagundu zidan, bera erakusleiho-apaintzailea baita, eta publikoarekin lehen hartu-emana izan zen hura. Instagrametik argazkiak eta mezuak jasotzen ditut, baina ordura arte ez nituen ezezagunen erreakzioak zuzenean ikusi. Bertan konturatu nintzen pertsona askok marka ezagutzen zutela, eta harritu egin ninduen horrek. Berotasun handia sentitu nuen. Emakume batek koadro bat erosi zidan Dubain bizi den bere ilobari bidaltzeko. “Bere izekoz oroit dadin!”, esan zidan. Zapia Japoniara eta Los Angelesera ere eraman dute bertakoak diren baina hemen bizi diren bi pertsonek, amari oparitzeko haien bizitoki berriaren erakusgarri gisa. Azken finean, gure gastronomia oso bereizgarria da.
Eta aurten, helburu berririk bai? Tote bag batzuk diseinatu nituenean konturatu nintzen laminak oso politak izan arren, etxe barruan geratzen direla. Hortaz, euskarri gehiagotara hedatzeko asmoa dut orain, ilustrazioak kalera ateratzeko. Kamisetak eta pinak egingo ditut, baita ziurrenik bodegoiak ere. Orain arte irudi minimalistak izan dira, eta bodegoietan elementu gehiago sartu nahi ditudanez, estiloa apur bat nola aldatu ikusi beharko dut. Gastronomiari buruzko fanzine bat ere atera nahi nuke, eta ideia berriak bururatzen zaizkidan heinean, gauzatu egingo ditut. Norbaitek eskualdean zerbait proposatzen badit, ongi etorria izango da. Basauriko jaiak aurkezteko porroi bat marraztu nuen animazio moduan, familiakoen artean zabaltzeko. Entzuteko prest nago, eta ahal bada, aurrera!
