Jon Arretxe idazle basauriarrak sortutako Touré detektibeari buruzko telesaila laster ikusi ahal izango dugu pantaila txikian. Hain zuzen ere, aste honetan bukatu dituzte grabazioak eta aurreratu dute telesaila 2024an estreinatuko dutela EITBn eta RTVEn.

Hiru hilabete baino gehiagoko grabaketak izan dira eta irailean bukatu dute filmazioa. Grabazioa Bilboko zenbait txokotan izan da, hala nola, Arriaga antzokian, Salbeko zubian eta San Frantzisko auzoan, Arretxeren sagako lekurik ezagunetan. Era berean, Getxoko Muxikebarri Zentroan ere eszena batzuk filmatu dituzte.

Malcolm Treviño-Sitté izango da Mahamoud Touré, eta telesailean ikusiko ditugun gainerako aktoreak dira: Itziar Ituño basauriarra, Unax Ugalde, Loreto Mauleón, Itsaso Arana, Urko Olazabal, Gorsy Edu, Emilio Buale, Goize Blanco, Lander Otaola, Ayoub El Hilali, Jon Olivares eta Ane Gabarain.

RTVEren, Detective Touré AIEren, Tornasol Mediaren, DeAPlanetaren eta EITBren arteko koproduzioa da telesaila, eta Europa Creativa Media programaren laguntza du.

Sei kapitulu

Telesailak sei kapitulu izango ditu eta Esteban Crespok eta Violeta Salamak zuzendu dituzte. Arretxek berak 2023ko apirilean GEURIAri adierazi bezala, “kapitulu bakoitza liburu batean oinarrituta dago”.

Guztira Touréri buruzko bederatzi nobela argitaratu ditu Arretxek: ‘19 kamera’ (Erein, 2012), ‘612 euro’ (Erein, 2013), ‘Hutsaren itzalak’ (Erein, 2014), ‘Estolda jolasak’ (Erein, 2015) ‘Sator lokatzak’ (Erein, 2016), ‘Ez erran deus’ (Erein, 2018), ‘Mesfidatu hitzez’ (Erein, 2019), ‘Dortokaren begirada’ (Erein, 2021) eta ‘Lyrica Garaia’ (Erein, 2022). Hala ere, lehenengo sei liburuetan dago oinarrituta telesaila.

Intriga, umorea eta “pertsonaia maitagarriak” uztartzen ditu telesailak, eta David Perez Sañudok (‘Ane’) —2021ean egokitutako gidoi onenaren Goya saria irabazi zuen— eta Carlos Vila Sextak (‘Los misterios de Laura’) sortu dute, gidoian Flora González Villanuevaren laguntzarekin.

Ikus-entzunezkoak bi aholkulari izan ditu, pertsonaia afrikarrak telesailean irudikatzeari begira: Lucía Mbomio (kazetaria, Espacio Afro-ko kidea eta 2020an Espainiako Giza Eskubideen Aldeko Elkartea komunikazio-sariaren irabazlea) eta Mamadou Ngom (‘Munduko Medikuak’ elkarteko kulturarteko bitartekaria eta Bilboko Mugimendu Panafrikanistaren koordinatzailea). Arretxe ere telesailaren grabaketetan izan da.

Arretxeren lehena

‘Detective Touré’ Jon Arretxek pantaila txikirako egindako lan baten lehen egokitzapena da. Arretxek 30 urte baino gehiagoko ibilbidea du literatura munduan eta Espainiako eleberri beltzaren egile handienetako bat da. Bere liburu gehienak, jatorriz euskaraz argitaratuak, bestseller bihurtu dira Hego Euskal Herrian.

Telesailak momentuz sei kapitulu izango ditu. Denboraldi gehiago ikusteko aukera izango dugu hurrengo urteetan? Lehen denboraldi honen emaitzak argituko du zalantza.

Espainiako Zinema Akademiak gaur iragarri du zein film aurkeztuko dion Hollywoodeko Akademiari Oscarren atzeriko film onenaren atalean hautagai izateko. Eta hori da Juan Antonio Bayonaren “La sociedad de la nieve”. Hortaz, kanpo geratu dira Esti Urresola laudioarraren ‘20.000 especies de abejas’ eta Victor Ericeren ‘Cerrar los ojos’.

Oscarretan ez, baina Europa mailan harrera ona izan du Sofia Otero aktore gazte basauriarra protagonista duen ‘20.000 especies de abejas’ filmak. Izan ere, 2024ko Europako Publikoaren Zinemako LUX Sarirako izendatu dituzten bost tituluetako bat da. Sari hori Europako Parlamentuak bultzatzen du, Europako balioen unibertsaltasuna zein kulturaren aniztasuna edo Europar Batasunaren eraikuntza-prozesuari buruzko lanak goraipatzeko.

Sariak filmaren azpitituluak Europar Batasuneko 23 hizkuntza ofizialetan finantzatzea barne hartzen du, eta jatorrizko hizkuntza pertsona gorrei eta entzuteko zailtasunak dituztenei egokituko zaie. Zinta irabazlea Europako Parlamentuan 2024ko martxoan egingo den zeremonia batean iragarriko dute.

Izendapen hori Europako Zinemaren Akademiaren sarietarako iragarrita dagoenari gehitu behar zaio. Bertan, Urresolaren zintak beste 18 titulurekin lehiatzen du, erakunde horren iritziz, “europar zinemagileen bikaintasuna ordezkatzen baitute, Europako aniztasuna, aniztasuna eta sormena balioesten baitituzte”.

Donostiako Zinemaldian

Beste alde batetik, ‘20.000 especies de abejas’ Donostiako Zinemaldian proiektatuko dute. Hain zuzen ere, filmak hasiera emango dio Zinemira euskal zinemari berariaz eskainitako sailari iraialren 22an (19:15). Hala eta guztiz ere, lehiaketatik kanpo proiektatuko dute filma, Donostian eman aurretik dagoeneko estreinatu delako.

Gaur 13:45ak aldera sutea piztu da Kareaga Goikoa kaleko etxebizitza batean, Basaurin. Berehala gerturatu dira suhiltzaileak eta sutea amatatu dute.

Lehen ikerketen arabera, elementu elektriko batek hartu du su. Etxea kiskalita geratu da, baina ez da zauriturik egon. Sutea piztu den momentuan ez zen pertsonarik barruan; bai, ordea, txakur bat, baina suhiltzaileek onik atera dute.

Basauri, ‘2024ko Kirolaren Europako Hiria’ izateko hautagaia da. Horren berri eman du gaur Basauriko Udalak.

“Ondo merezitako izendapena izango litzateke klubentzat, Basauriko oinarrizko kirolarentzat eta Basauri Kirolaken instalazioak erabiltzen dituzten eta instalazio horiek bizirik mantentzen dituzten erabiltzaile eta kirolari guztientzat. Basaurik merezi du!”, adierazi dute udal ordezkariek.

San Migeleko jaiak ate joka daude. Irailaren 23tik urriaren 1era bitartean hamaika jarduera antolatu ditu Mikelats Kultur Elkarteak (egitaraua osorik hemen). Batzorde osoa duela hilabete batzuk berritu dute, eta aurpegi berriak ikusiko ditugu Mikelatsen, denak 20 eta 26 urte bitartekoak. Eta horiek dira: Maialen Ibarra, Nerea Escalada, Joseba Martialay, Marko Lopez, Maider Kortabarria, Eder Mendoza, Jon Coteron eta Maider Lopez, besteak beste (guztira 15 lagun daude batzordean). Eurekin solasean izan gara jaiak hasi aurretik.

Aurrekoek batzordea utzi eta denbora bat ordezkaritzarik gabe egon zen Mikelats, baina ondoren zuek agertu zineten. Zergatik eman zenuten urrats hori?
Eder Mendoza: Ikusten genuen auzoan ez zegoela ordezko egokirik Mikelats elkarteaz arduratzeko.
Maider Kortabarria: Ez zegoen inor prest urrats hori emateko, eta azkenean gure ingurukoekin berbetan batu ginen.
Maialen Ibarra: Hemen gauden guztiok bizi izan dugu San Migel Mikelatsekin. Denok uste dugu Mikelatsek bizi handia eman diola San Migeli, eta hori bat-batean kentzea zartada izugarria izango zatekeen. Horregatik eman genuen guk urrats hori.

Erantzukizun handia sumatuko duzue.
M.I.: Bai. Jendea pozik egon da azken urteetan Mikelatsek egin duen lanarekin, eta orain denak berriak garela, ez dakigula batzuetan zer egin behar den… Egia da, aurreko batzordean zeudenengandik laguntza handia jaso dugula, baina sentitzen dugu presio moduko bat, jendeak espero duelako aurretiaz izan duen zerbait, eta maila hori mantentzen ahalegindu gara.
M.K.: Gazteak garenez, askok pentsatuko dute ez garela arduratsuak, baina ez da horrela. Ez gara Mikelats zuzentzera sartu arrazoi barik. Buru-belarri egon gara azken hilabeteetan eta ahal dugun onena egingo dugu.

Aurreko batzordean zeudenengandik laguntza handia jaso duzuela diozue.
E.M.: Bai, asko eskertzen diegu azken 10 urteetan egin duten lana, eta asko eskertzen diegu azken hilabeteetan eman diguten laguntza ere.
M.I.: Denok, bai aurreko batzordekoek zein guk, nahi dugu San Migelentzat onena, gauzak ondo ateratzea, jaiak politak izatea. Eta arazoren bat izan badugu, aurreko batzordekoei deitu eta momentuan bertan lagundu digute.

Mikelatseko batzodekide berriak // Geuria

Zelan ikusi duzue zuen burua lehenik eta behin San Migeleko jaiak antolatzen?
M.K.: Hasieran oso galduta sentitu ginen, eta lanez gainezka. Baina aurrekoen laguntzarekin bidea egiten aritu gara eta ondo moldatu gara.
M.I.: Bai, gidatu egin gaituzte gauzak zelan egin jakiteko. Baina egia da ez dela dena erraza izan. Gazteak gara eta lana, ikasketak edo eskolaz kanpoko ekintzak ditugu, eta denok egun batean batzea zaila da. Guztira 15 lagun gaude batzordean, baina inoiz ez gaude den-denak batera.

Aurtengo jaietako programaz galdetuko banizue?
M.I.: Gauza berriren bat egongo da, baina aurreko urteetako antolakuntza berdina jarraitu dugu aurten. Gauzak aldatu nahi ditugu, baina horretarako denbora gehiago behar dugu. Berandu sartu ginen Mikelatsen, eta berriak izanda, aurten ez dugu astirik izan. Saiatu gara gauzak mantentzen, eta ahal den heinean, gure ustez jendearen gustukoa dena gehituko dugu datozen urteetan.

Zer gauza berri, adibidez?
M.I.: Elektrotxaranga bat ekarriko dugu. Iaz, paella-janaren ondoren egitarauan hutsune handi bat zegoela ikusi genuen eta aurten, egun berean, arratsalde osoan zehar kaleak girotzeko elektrotxaranga bat izango dugu. Bestetik, kontzertuetan ere aldaketa bat egin dugu: lehen bi banda tributu zeuden eta aurten bi erromeria jarri ditugu.

Zaila izan da kontzertuen antolaketa?
E.M.: Kontzertuak antolatzea izan da zailena, bai. Maialenek esan duen bezala, berandu sartu ginen Mikelatsen eta, adibidez, kontzertuak antolatzeko orduan, talde askok jada euren agenda beteta zeukaten. Gero, musika taldeen prezioak ere asko igo dira… Datorren urtean lehenago hasiko gara taldeekin kontaktatzen.

Prezioen gorakada aipatu duzunez, aurrekontuaren zati handi bat kontzertuetara bideratuko zenuten.
M.I.: Bai, kontzertuetara bideratzen da diru gehien. Kontrolatzen egon gara zer egin zitekeen eta zer ez, baina maila ona mantendu nahi genuen. San Migelen kontzertuak beti izan dira garrantzitsuak.

Mezu bat sanmigeldarrei eta jaietan gozatzera etorriko direnei?
E.M.: Animatu daitezela etortzera, ondo pasatzera eta ekintzetan parte hartzera!
M.I.: Gure lehenengo urtea dela, baina espero dugula dena ondo joatea. Eta egunerokoan laguntza ere eskertzekoa dela.