Lehertu da jaia Basaurin! Sanfaustoei hasiera eman zioten atzo herritarrek txupinazoarekin eta kuadrillen jaitsierarekin, eta bertan izan ginen GEURIAko kazetariok. Inkesta egiteko aukera ere izan genuen: zeintzuk dira zurrakapotearen osagaiak? Eta zein da jaietako abestirik onena? Entzun herritarren erantzunak!

Beste urte batez, Basauriko sanfausto jaietara hurbildu gara. Pregoia irakurri eta txupinazoa bota baino lehen, jendez gainezka zegoen udaletxeko aurrealdea, aurtengo jaiei hasiera emateko irrikitan.

Txupinazoa botata, jendartean murgildu gara momentu onenak harrapatzeko. Hementxe emaitza!

Hasi dira Basauriko jaiak! Udaletxeko balkoitik herritarrei agurra egin diete Asier Iragorri alkateak, Alaia Aburto eta Eneko Landeta alkate txikiek (aurten Aldatxa kuadrillakoak), Ane Garcia Herriko Taldeakeko presidenteak eta Sergio Lopez eta Javi Conde klubeko atletek, eta ondoren bota dute txupinazoa! Hemen kuadrillen jaitsierako argazkiak!

Tik-tak, tik-tak. Basauriko jaiak hastear dira! Gaur lehertuko da San Fausto jaiei hasiera emango dien txupina. Udaletxeko balkoitik entzungo dute herritarrek Sergio Lopezen, Javi Conde Atletismo Egokituko Klubeko presidentearen pregoia, aurretik Alaia Aburto eta Eneko Landeta alkate txikien (aurten Aldatxa kuadrillakoak), Asier Iragorri alkatearen eta Ane Garcia (Basauri, 1998) Herriko Taldeakeko presidentearen agurrak aditu ostean.

Aurtengoa lehen urtea da Anek hitza hartuko duena udaletxeko balkoitik, aurten hartu baitu lehenengoz presidente kargua. “Gogotsu, ilusionatuta eta harro” dagoela aitortu digu Anek, baita “urduri” ere.

Aurten basauriarrek egun bat gehiago izango dute festez gozatzeko; izan ere, jaiak ostiralez hasiko dira, San Fausto eguna igandea delako: “Alde positibotik ikusita egun bat gehiago daukagu sanfaustoez gozatzeko, baina horrek esan nahi du Eskarabileraren hegaldia ikustera nekatuago eta hanketako min handiagoarekin helduko garela!”, dio barrezka. Basauriko jaien atarian Anerekin batu gara.

Herriko Taldeakeko presidente berria zara, Ane. Zelan hartu duzu ardura eta erronka? Gogotsu, ilusioz eta harrotasunez. Pozgarria da Basaurin hain jai bereziak izatea eta horiek antolatzeaz arduratzen diren 16 kuadrillak ordezkatzea. Urduritasun eta beldur pixka bat ere, noski.

Udaletxeko balkoiak bertigorik ematen dizu? Egia esan, bai. Urduri samar jartzen nau une horretan pentsatzeak. Lanaldi luzearen ostean jaiak hastear daudela esan nahi du eta dena ondo irtetea da gure nahia.

Basauriarrei emango diezun mezuaz galdetuko banizu. Basauriarrei eguneroko errutinatik irten eta egunez egun gozatzeaz bakarrik arduratzeko eskatuko diet, betiere errespetuz jokatuz, beste urte batez munduko jairik onenak ditugula erakusteko.

Herriko Taldeak barru-barrutik ezagutzen duzu. Bai. Duela sei urte inguru hasi nintzen bileretara joaten Zoroak kuadrillaren bozeramale gisa. Beti gustatu izan zaizkit gure jaiak eta kuadrillak bozeramale bezala joateko aukera eskaini zidanean, zalantzarik gabe onartu egin nuen. Sanfaustoetako jai ereduan laguntzeko modu polita iruditu zitzaidan.

Zerk bultzatu zintuen presidente izateko pausoa ematera? Lau urtez aritu nintzen lehendakariorde moduan eta Baltak, aurreko presidenteak, zuzendaritza uzteko erabakia hartu zuenean lehendakari izateko erronka onartu nuen.

Lantalde desberdinetan egiten duzue lan Herriko Taldeaken. Zuzendaritza batzordea eratu bezain laster, otsailean, hasten gara lanean. Eta diozun bezala, bakoitzak izango dituen zereginen arabera, lantaldeetan antolatzen gara. Bakoitzak berea lantzen du, eta sarritan elkartzen gara landutakoari buruz hitz egiteko eta elkarri laguntzeko. Era berean, gutxienez hilean behin kuadrillekin biltzen gara. Segurtasun aldetik, ekitaldi bakoitzerako beharrezkoak diren baimen eta aseguru guztiak kontuan hartzeaz gain, poliziarekin, babes zibilarekin edota Gurutze Gorriarekin elkarlanean aritzen gara.

Zer nabarmenduko zenuke aurtengo jai egitarautik? Ekitaldi solidario gehien izango dituen urtea dela. Aurten, kuadrilla guztiek haien aletxoa emango dute, nola edo hala, behar duten bi txikitxu laguntzeko: Ane Etxebarria eta Gaizka Hernandez.

Ekintza berririk egongo da? Gauza berriren bat badaukagu programan, bai. Kuadrillek ere jolas berriak antolatuko dituzte. Herriko artisten egunean musikaz gain, zirku, magia eta dantza ikuskizunak ere izango ditugu. Beste alde batetik, aurreko urtean berritasun izan ziren bi ekitaldi, goitibeherak eta garagardo azoka, programan mantendu ditugu.

Aurten ostiralez hasiko dira jaiak. Horrek zein eragin positibo eta negatibo dakartza? Alde positibotik ikusita egun bat gehiago daukagu sanfaustoez gozatzeko, baina horrek esan nahi du Eskarabileraren hegaldia ikustera nekatuago eta hanketako min handiagoarekin helduko garela! (kar, kar, kar)

Zelan aurreikusten duzu biziko dituzula aurtengo jaiak? Aurreko urteetan baino urduritasun eta intentsitate handiagoarekin. Baina niretzat jairik berezienak eta betirako gogoratzeko modukoak izango direla ere uste dut.

Gaurtik aurrera, zer egingo duzu jaietan? Presidentearen eta parrandazalearen betebeharrak bateratuko ditut. Alde batetik, zenbait ekitaldi ofizialetara joatea eta dena ondo eta ezustekorik gabe doala egiaztatzea dagokit eta, bestetik, nire kuadrillarekin, Zoroakekin, asteaz disfrutatuko dut, ziur.

Pertsonalki, Basauriko jaietatik gustukoen duzuna da… Herritik eta herriarentzat eginda daudela. Basauriarren ahaleginari eta lan boluntarioari esker aurrera ateratzen diren jaiak dira. Oso polita da adin ezberdinetako jende ugari elkarlanean ikustea, adibidez, Basauriko aitite eta amamen bazkaria prestatzen.

Eta zein da zuretzat egunik onena sanfaustoetan eta zergatik? Zalantzarik gabe, San Fausto eguna. Tradizioz betetako eguna da. Eguneko nire momenturik gustukoena kuadrillen bazkaria da.

Zelan animatuko zenuke Basaurin bizi ez den norbait sanfaustoetara etor dadin? Uste dut kuadrillen lonjetako barren artean kontatutako jaien inguruko edozein istorio nahikoa dela edonori gure herria aste horretan bisitatzeko gogoa sortzeko.

*Familiarekin harremanetan jartzeko: itxaso_aldecoa@hotmail.com

Lier jaio eta ordu batzuetara konturatu  zen bere ama, Itxaso Aldecoa (Ugao, 1984) zerbait ez zihoala ondo: “Begi bat ez zuela irekitzen konturatu nintzen. Goiza zen eta erizainei komentatu nien. Haiek, begia garbitzeko esan zidaten, baina nik hasieratik zerbait arraroa susmatu nuen”. Ondoren, pediatrak eta genetistak artatu zuten txikia, eta jaiotzetiko malformazio bat zeukatela argitu zioten, gehiago zehaztu gabe.  “Hurrengo aste eta hilabeteetan hainbat froga egin zizkioten Lierri, eta bederatzi hilabeterekin eman ziguten bere gaitzaren berri: Charge sindromea” zehaztu du bere aitak, Ander Aguirrek (Basauri, 1984). 

Zer da Charge sindromea?
Itxaso Aldecoa: Sortzetiko anomalia ezberdinen konbinazio bat bezala definitu dezakegu. Charge akronimo bat da, eta letra bakoitzak, ingelesez, ager daitezkeen arazo ezberdinen artean bat definitzen du. Arazo horiek larrienak direla esan daiteke, baina horien ondorioz beste batzuk agertu ohi dira. Lierren kasuan, kolobomak (irisean zulo edo pitzadura) ditu bi begietan eta horietako bat, gainera, mikroftalmikoa da. Horren ondorioz, begi batetik ez du ezer ikusten eta bestetik, oso gutxi. Atzerapen psikomotorra eta hazkunde atzerapena du; gainera, jaio zenenean hipotonia izan zuen. Genitaletan hipoplasia du eta belarri batetik entzumen galera bat dauka; horren ondorioz audifonoa darama. 

Ander Aguirre: Arazo horiek fisikoak direla esan daiteke baina gero hainbat ondorio ekar ditzakete; gure kasuan, adibidez, elikaduran eragina du. Lierrek orain arte, 3 urterekin, ez zuen elikagairik jaten, esne hiperkaloriko batekin soilik elikatzen zen, biberoiarekin. 

Bi hilabete daramatzagu purea edo fruta txikituak jaten, baina ez du elikagai solidorik irensten, ezta murtxikatzen ere.

Zelan bizi izan zenituzten lehen hilabete haiek?
I.A: Lehen hilabeteak oso gogorrak izan ziren, ospitalera mila buelta emanez eta mundu berri honetan zer egin behar genuen ikasten, Lierrek behar zituen baliabide guztiak lortzeko.

Egunero geneukan zerbait egiteko: medikuarengana joan, laguntzaren bat eskatu edo bideratu…. Pentsa, amatasun eta aitatasun bajak, egoera horretan egonda ere, aste bakarrez luzatu zizkiguten.

“Ume maitagarri eta alaia da Lier, lausengari hutsa eta, gainera, oso berbati dabil orain”

Eta gaur egun?
A.A: Gaur egungo egoera asko hobetu dela esan dezakegu. Lierrek aurrerapauso itzelak eman ditu, eta nahiz eta atzerapen bat izan oso ondo moldatzen dela uste dugu. Hala ere, zerbait lortzen duenean gehiago nahi duzu. Badakigu egin behar ez den zerbait dela hori, baina besteekin ez konparatzea oso zaila da. 

Denbora asko behar izan zuen zutik mantentzeko, hilabete horiek gogorrak izan ziren. Lierrek ibili nahi zuen baina gorputzak ez zuen mantentzen. Azkenean, eskorga ortopediko batekin proba egin eta bi urte eta hilabete batekin ibiltzen hasi zen. Elikadurarena oso zaila da, ulertzea zaila, nekagarria da, baina aurrerapausoak daude.

Lier, anaiarekin jolasean, Ugaon // Geuria

Zelakoa da zuen eguneroko bizitza?
I.A: Gure eguneroko bizitza borroka bat da, beti dago zerbait. Edozein familiak bezala, bi ume izateak dakartzan joan-etorriak ditugu baina lan askoz handiago batekin. Hilabetero hainbat mediku kontsulta ditugu eta, horrez gain, terapia ezberdinetara joaten gara; logopedarengana, terapeuta okupazionalarengana eta CRIra, urritasuna duten ikasleak hezkuntzan barne hartzeko baliabidetegia ikusteko. Elikadurarekin ere asko borrokatu behar dugu.

“Charge sindromea ezagutzera eman eta Euskal Herri mailan gure egoeran egon daitezkeen beste familia batzuk ezagutu nahi ditugu”

Zein da zuen helburua orain?
A.A: Gure helburu printzipala, Lier ahalik eta autonomoena izatea da. Gure esfortzu eta baliabide guztiak horretara bideratzen ditugu, aurrera egin dezan eta etorkizunean ere ondo konpondu dadin. Horri berebiziko garrantzia ematen diogu. 

I.A: Charge sindromea gaixotasun arraroen artean ezagutarazi nahi dugu eta egoera honetan beste familiaren bat ba ote dagoen ere jakin nahi dugu, bizipenak elkartrukatzeko eta, batez ere, laguntza eskaintzeko. 

Mundu berri honetan sartzea tokatzen zaizunean, beste familien bizipenak eta esperientziak dira gehien laguntzen zaituztenak, bakarrik ez zaudela sentitzeko.

Lierri buruz hitz egiten ari gara, baina…zelakoa da?
I.A: Ume oso maitagarria eta alaia da, lausengari hutsa da berak nahi duena lortu ahal izateko.

Oso berbati dabil azken aldian, eta badaki zer esan behar duen nahi duena lortzeko. Eskolan dabilenean irakasle guztiak agurtzen ditu, guztiekin poz-pozik dabil.

“Markel (bere anaia) Lierren gidaria da, berari esker hasieran egin ezin zituen gauza asko egiten ditu orain “

Markel eta Lier, jolasean // Geuria

Zein da Lierren eta Markel bere anaiaren arteko harremana?
I.A: Lierrek eta Markelek elkar asko maite dute, baina, gertatu ohi den bezala, beren gatazkak dituzte. Markelek asko babesten du. Hasieran ez zuen onartzen inork bere anaia ikustea edo ukitzea; Markelek bi urte eta bost hilabete zituen Lier jaio zenean. 

A.A: Markel oso txikia zen eta bazekien zerbait gertatzen zela, baina ez zen gai ulertzeko. Etxean tristura, amorrua, negarrak ikusten zituen baina beti normaltasunez hitz egiten saiatu gara, ezer ez ezkutatzen, eta ahal zen neurrian guztia azaltzen, bai berari baita kalean ere. Markel Lierren gidaria da, berari esker hasieran egin ezin zituen gauza asko egitea lortu du; benetan uste dugu Markel aurretik egon izan ez balitz Lier ez zela gaur egun dagoen bezala egongo. Hala ere, Markelentzat askotan egoera zaila da, beharrizan bereziak dituen anaia bat edukitzeak arreta gehiago behar izatea dakar, eta txikia da egoera guztiak ulertzeko. Hala ere, Lier gaur egun hain ondo egotearen arrazoietako bat bere anaia nagusia dela uste dugu. 

I.A: Familiarentzako ere kolpe handia izan da, baina zorionez laguntza handia izan dugu. Zaila egiten da gure egoeragatik besteak sufritzen ikustea. Bizi duzun arte ezinezkoa da halako egoera eta bizipenak ulertzea, ez da egun batetik bestera desagertuko den arazo bat.