☉ Etxebarri
Tania Martinez Portugal: «Heteropatriarkatuak gure gizartearen leku guztiak egituratzen ditu, baita gune ezkertiar edo gizarte mugimenduak ere»
Tania Martínez Portugal Ikasketa Feministetan eta Generoko Ikasketetan doktorea da. Feminismoaren egungo eta lehengo aldarrikapenen inguruan luze mintzatu gara
Zeintzuk dira benetako gizarte feminista bat eraikitzeko ditugun erronkak? Posible da heteropatriarkatua deseraikitzea? Heteropatriarkatuak “beste aliatu batzuk” dituela dio Tania Martínez Portugal etxebarritarrak (Etxebarri, 1983), baina berau deseraikitzeko pertsona, talde eta instituzio asko daudela ere badio, “inoiz baino gehiago”. Euskal Herriko Unibertsitatean irakaslea da Tania, eta Ikasketa Feministetan eta Generoko Ikasketetan doktorea.
Martxoaren 8aren atarian gaude. Emakumeon eskubideen aldarrikapenerako eguna da. Oraindik ere asko daukagu aldarrikatzeko, ezta? Etengabeko lana da. Izan ere, emakume eta gizonen arteko desberdintasunak oso errotuta daude, bai gizartean, bai gure barnean. Deseraikitze estruktural baten beharra dago, eta hau ez da egun batetik bestera lortzen. Feminismoen –pluralean aipatzea gustuko dut- aldarrikapenak ezberdinak eta ugariak dira, subjektu politikoa, emakumeak, ezberdinak garelako, eta zapalkuntza ardatz ezberdinek gurutzatzen gaituztelako. Ez da berdina emakume txuri, ekonomikoki autonomo eta heterosexual batek bizi dezakeen zapalkuntza esperientzia, edo emakume arrazializatu, migrante eta ekonomikoki arazoak dituenarena, adibidez. Horregatik garrantzitsua da tokian tokiko mugimendu feministak bere agenda politikoan egoera ezberdin hauei erantzuna eman ahal izateko ildoak jorratzea.
Gaur egun zeintzuk dira feminismoaren lan ildoak? Azken boladan, zaintzak izan dira Euskal Herriko mugimendu feministen ardatza, konkretuki, zaintza sistema publiko eta duin baten eskakizuna. Zaintzak, bizitzaren ardura, emakumeon ardura gisa jo dugu tradizionalki. Hori dela eta, bizitzaren zaintzarekin lotura duten lanak ezikusiak edo gutxietsiak izan dira: pentsa zer nolako lan-baldintzak dituzten zaintzetara profesionalki dedikatzen diren pertsonak (gehiengoa, emakumeak), edo zenbat zaintza-lan egiten dugun emakumeok “doan”. Beste ogibide bat dugun emakumeok “jardunaldi bikoitzak” izaten ditugu maiz, eta horrek gure karrera profesionala, osasuna eta bizi-poza baldintzatzen ditu zeharo.
“Ondorio nagusien artean zera azpimarratuko nuke: diskurtsoetatik errealitatera dagoen bidea egiteke dagoela oraindik”
Denboraren poderioz aldarrikapenak aldatu egingo ziren. Bai, noski. Baina batzuk errepikatu behar izan dira: bitan borrokatu behar izan dugu abortu eskubidea defendatzeko azkenengo hamarkadetan, adibidez. Abortu eskubidea baino lehen, boto eskubidea izan zen. Geroago, eskubide ekonomiko eta lan-baldintza berdinen alde. Beste gai esanguratsu bat indarkeria matxistena izan da. Gauza edo fenomenoei esanahia emateko boterea izatea ez da edozein kontu: indarkeriaren inguruko definizio feminista legeetan txertatu ahal izana ere ez.
Zure interes eta ikerketa ildo nagusiak dira: genero-indarkeria, epistemologia kritikoak eta irakaskuntza feminista. Nire ikerketa-interesak aldatuz joan dira, baina Teoria Feministan txertatzen dira guztiak, edo behintzat, gai ezberdinei begirada feminista txertatzean. Nire tesia emakumeen aurkako indarkerian zentratu zen eta ikasketa prozesu oso garrantzitsu bat izan zen niretzat. Epistemologia, laburki esanda, zientzia eta metodologien justifikazio eta garapenean zentratzen da. Epistemologia feministak, beraz, prozesu zientifikoan Teoria Feministaren ekarpenak txertatzean datza. Gerora, irakaspen horiek guztiak irakaskuntzan erabiltzea izan da nire helburua.
Horren harira, Ikasketa Feminista eta Generoko Ikasketetan doktorea zara. Zer ikasi eta desikasi duzu bide horretan? Prozesu luzea izan da. Denetarik egon da, ikasteak desikastea ekartzen baitu. Eta hori ahalduntzeko baliagarria izan da, noski. Ahalduntze prozesuan gauden emakumeak, ordea, ez gara ongi-etorriak izaten leku guztietan. Pena da, baina horrela izaten jarraitzen du. Zorionez, ekarri dizkidan gauza onak gailendu egiten dira negatiboen aurrean.
Hainbat gizarte-erakunderekin lankidetzan aritu zara generoan aditu bezala eta kanpoko ikertzaile gisa. Bai, izan ere, unibertsitate irakaskuntza ez zen nire lehenengo hautua izan. Gobernuz Kanpoko Erakunde batean lan egin izan dut, baita komunikabide komunitario batean ere. Lan hauei esker gure egunerokotasunean zein nazioarteko eremuan dauden gatazka soziopolitikoak arintzeko lan egiten duten hainbat erakunde eta mugimendu sozialen lana ezagutzeko aukera izan dut. Gerora, unibertsitateko karrera ikasten hasi nintzenean, eurekin elkarlanean jarraitu izan dut. Batzuetan hitzaldiak edo formakuntzak ematera gonbidatzen naute, baina gaur egun Hegoa institutuarekin eta AMUGE (Euskadiko Emakume Ijitoen Elkartearekin) dut harremana bereziki. Azken hauek egiten duten lana itzelezkoa da, eta haiei esker asko ikasi dut. Genero antigitanismoa, emakume, ijito eta sarrera ekonomiko baxuak izateagatik sortzen den zapalkuntza intersekzionala da. Horren ondorioek emakume ijitoen bizitzak baldintzatzen dituzte zeharo. Administrazio publikoei egoera honen aurrean esku hartzeko zer hobetu dezaketen identifikatzen laguntzen diegu. Batez ere emakumeen aurkako indarkeriaren alorrean elkarlanean aritzen gara, diagnosiak, gidak eta formakuntzak sortzen.
2016an Emakunde ikerketa-beka irabazi zenuen, eta horri esker garatu ahal izan zenuen ‘Indarkeria sexistari buruzko emakume aktibisten narratibak Euskadiko komunitate aktibistetan’ ikerketa. Niretzat oso garrantzitsua izan zen beka hori jasotzea, gaiari heltzeko denbora eta baliabide materialak eman zizkidalako. Pentsatzeak dirua balio du; hori ondo dakite momentu honetan egoera prekarioan dauden ikerlari eta irakasleek. Lan horren helburua indarkeriaren izaera estrukturala agerraraztea izan zen. Hau da, emakumeen aurkako indarkeria ez dela bakarrik leku edo egoera jakin batzuetan ematen. Botere-harreman sistema baten baitan ematen da, heteropatriarkatuan. Eta heteropatriarkatuak gure gizartearen leku guztiak zeharkatu eta egituratzen ditu, baita gune ezkertiar edo gizarte mugimenduak ere. Gerora, nire tesian lan horri jarraipena emateko aukera izan nuen.
2019an publikatu zenuen tesiaren arabera, diskurtso feminista bere egiten duten gizarte mugimenduetan, sindikatuetan, alderdi politikoetan eta Gobernuz Kanpoko Erakundeetan indarkeria sexista ematen dela zenioen. Zelan heldu zinen ondorio horretara? Ez zen ondorioa izan, abiapuntua baizik. Kontua zen identifikatzea bertan ematen den indarkeriak berezko adierazpena zuen edo ez. Hau da, zer gertatzen da emakume batek indarkeria jaso duela salatzen duenean indarkeriaren aurkako diskurtsoa bere egiten duen elkarte edo aktore politiko batean? Zer gertatzen da biktimaren estereotipoa betetzen ez duen emakume batek erasotua izan dela esaten duenean? Eta erasotzailea “gutako” bat denean?
Ondorio nagusien artean zera azpimarratuko nuke: diskurtsoetatik errealitatera dagoen bidea egiteke dagoela. Orokorrean, emakumeek jasotako erantzunak oso traketsak eta mingarriak izan ziren, indarkeriaren inguruko estereotipoen erreprodukzioa ematen delako horrelako espazioetan ere. Kasu batzuetan, modu perbertsoagoan gainera: emakumeei taldearen batasuna arriskuan jartzea leporatzen zaie. Emakume guztiek kolektibo horietan parte hartzeari uzten diote, baina horrek ez du esan nahi bere parte-hartze politikoari uko egiten diotenik: hobeto zainduak eta besarkatuak sentitzen diren kolektiboen parte izatera pasatzen dira, sarritan, kolektibo feministetara.
Bost urte ondoren, aldatu egin al da hori? Hainbat tresna garatu dira: trantsizio feminista bat bideratzea helburu duten barne-prozesuak, barne erasoak ematen direnerako protokoloak… Pixkanaka aurrera goaz, azken finean, gure sozializazioan eta gizarte kulturan errotuta dagoen gauza bat delako.
Norbanakoen kasuan, antzekoa gertatu daiteke? Hau da, norberak bere burua feministatzat izatea, baina jarrera eta komentario matxistak egitea? Nik feministatzat dut nire burua, baina jakin badakit jarrera eta pentsamolde matxistak erreproduzitzen ditudala. Lehen aipatu dugun bezala, deseraikitze prozesua luzea eta konstantea izan behar du. Beste gauza bat da diskurtso feminista ahoan duten emakume eta gizonak, baina euren burua eraldatzeko asmorik ez dutenak, edo bere onurarako bakarrik erabiltzen dutenak. Zuzentze-politikoa dagoen gauzarik kontrairaultzaileena da.
Zeintzuk dira benetako gizarte feminista bat eraikitzeko ditugun erronkak? Posiblea da heteropatriarkatua deseraikitzea? Hori galdera potoloa! Ea erantzun sasi-duin bat emateko kapaza naizen: Lehenik eta behin, aurrean dugun arerioaren ezaugarriak eta tamaina aintzat hartu behar ditugu. Heteropatriarkatua, nahikoa ez balitz bezala, beste “aliatu” batzuk ditu. Hau da, nahastuta eta elkar-dependiente diren botere sistema ezberdinekin bat egiten du: sistema heteropatriarkala, sistema ekonomiko kapitalista, arrazista eta neokoloniala. Bata bestearen beharra dute denboran irauteko. Adibidez, sistema kapitalistak, lan “produktiboak” bideratzeko lan “erreproduktiboak” (zaintza lanak) ixilean eta doan (edo gaizki ordaindutak) egiten dituzten pertsonak behar ditu. Lan horiek gutxietsiak izaten jarraitzeko, heteropatriarkatuak emakumeen esku uzten ditu. Emakume arrazializatu edo migratua bazara, are gehiago.
Erronkak asko dira; lehentasunak, subjetu politikoaren araberakoak. Lehen esan dugun bezala, zapalkuntza esperientziak ezberdinak izango dira emakume txuri, migratu, lesbiana, edo trans bazara. Bestalde, dagoeneko heteropatriarkatua deseraikitzeko lan egiten duten persona, talde eta instituzio asko daude. Inoiz baino gehiago. Horrek baikortasuna sorrarazi beharko liguke.
☉ Etxebarri
Zabor-tasa hilean 1,42 euro gehiago ordainduko dute etxebarritarrek 2025ean
2025eko zergak eta tasak onartu ditu Etxebarriko udalbatzak urriko osoko bilkuran, LVPren eta EAJren aldeko botoekin eta EH Bilduren kontrakoekin. Zehazki, % 3,5eko igoera izango dute Trakzio Mekanikoko Ibilgailuen gaineko Zergak (TMIZ), estolderia tasak, lizentziak ematekoak, udal hilerriko zerbitzuengatikoak, salmenta ibiltariagatikoak eta jabari publikoaren erabilera eta aprobetxamendukoak. “Aitzitik, ez da igoerarik egongo Hiri-lurren balio-gehikuntzaren gaineko zergan; Eraikin, Instalazio eta Lanen gaineko Zergan; CIMEko zerbitzuengatikoan; edo Jarduera Ekonomikoen gaineko Zergan”, diote udal ordezkariek.
“Igoera hori egitera bultzatu gaituen beste faktore bat Bizkaiko Foru Aldundiak Udalkutxa funtsaren bidez egiten duen banaketa da, eta funts hori Bizkaiko udal guztien artean banatzeko parametroetako bat udal horietan dagoen presio fiskala da. Hau da, zenbat eta presio fiskal handiagoa izan, orduan eta funts gehiago iristen dira Aldunditik Udalera. Adibide gisa, 2025. urterako, honako hau izan da funts horien banaketa gure inguruko udalerrietan, presio fiskal horren arabera: Basaurin 122, Galdakaon 112 eta Arrigorriagan 111. Etxebarriren kasuan biztanleko 110 euroko presio fiskala dago. Horrek erakusten du, egindako proposamena gorabehera, Etxebarri oraindik ere gure inguruko udalerrietatik herritarren gaineko zerga-presiorik txikiena duena dela”, diote.
Gobernu taldearen ustez, % 3,5eko igoera hori arrazoizkoa da horrek dakartzan kopuruei dagokienez: “Eta erantzukizun-ariketa bat da, etxebarritarrek dituzten zerbitzuei eutsiko zaiela bermatuko duen aurrekontu bat planteatu ahal izateko”, diote.
Zaborrak: % 20 gora
Zabor tasari dagokionez, % 20 igoko du Etxebarrik, Europak hala behartuta. “Etxebarritar bakoitzak hilean 1,42 euro gehiago ordaindu beharko du zaborren kontzeptuagatik”, zehaztu dute udal arduradunek.
“Etxebarriren kasuan, orain arte zerbitzu hori funts propioekin finantzatzen zen, % 25 inguruan. Hala ere, Nerbioi-Ibaizabal mankomunitateko kostu-azterlan baten emaitza izango den doikuntza finik ez dagoenez, aurten tasa % 20 igoko da, kontuan hartuta datorren urtean azken doikuntza egin beharko dela Europako Zuzentarau horretara egokitzeko”, diote.
Kiroldegia: % 8 gora
Etxebarriko Udalak igoko duen beste tasa bat da kiroldegiarena. Zehazki, % 8ko igoera onartu dute: “Aurreko ekitaldian gertatu zen bezala, argi dago pandemiaz geroztik asko igo direla energiaren kostuak, eta, horregatik, beharrezkoa da udal-kiroldegiak eskaintzen dituen zerbitzuen prezioak % 8 ere igotzea, azken urteetako hazkunde ikaragarri horien ondorioz ustiapenean sortutako defizita arintzeko”, arrazoitu dute udal ordezkariek.
☉ Etxebarri
Zergak eta tasak % 3,5 igoko ditu Etxebarrik, “zerbitzuei eusteko asmoz”
2025eko zergak eta tasak onartu ditu Etxebarriko udalbatzak urriko osoko bilkuran, LVPren eta EAJren aldeko botoekin eta EH Bilduren kontrakoekin. Zehazki, % 3,5eko igoera izango dute Trakzio Mekanikoko Ibilgailuen gaineko Zergak (TMIZ), estolderia tasak, lizentziak ematekoak, udal hilerriko zerbitzuengatikoak, salmenta ibiltariagatikoak eta jabari publikoaren erabilera eta aprobetxamendukoak. “Aitzitik, ez da igoerarik egongo Hiri-lurren balio-gehikuntzaren gaineko zergan; Eraikin, Instalazio eta Lanen gaineko Zergan; CIMEko zerbitzuengatikoan; edo Jarduera Ekonomikoen gaineko Zergan”, diote udal ordezkariek.
“Igoera hori egitera bultzatu gaituen beste faktore bat Bizkaiko Foru Aldundiak Udalkutxa funtsaren bidez egiten duen banaketa da, eta funts hori Bizkaiko udal guztien artean banatzeko parametroetako bat udal horietan dagoen presio fiskala da. Hau da, zenbat eta presio fiskal handiagoa izan, orduan eta funts gehiago iristen dira Aldunditik Udalera. Adibide gisa, 2025. urterako, honako hau izan da funts horien banaketa gure inguruko udalerrietan, presio fiskal horren arabera: Basaurin 122, Galdakaon 112 eta Arrigorriagan 111. Etxebarriren kasuan biztanleko 110 euroko presio fiskala dago. Horrek erakusten du, egindako proposamena gorabehera, Etxebarri oraindik ere gure inguruko udalerrietatik herritarren gaineko zerga-presiorik txikiena duena dela”, diote.
Gobernu taldearen ustez, % 3,5eko igoera hori arrazoizkoa da horrek dakartzan kopuruei dagokienez: “Eta erantzukizun-ariketa bat da, etxebarritarrek dituzten zerbitzuei eutsiko zaiela bermatuko duen aurrekontu bat planteatu ahal izateko”, diote.
Zaborrak: % 20 gora
Zabor tasari dagokionez, % 20 igoko du Etxebarrik, Europak hala behartuta. “Etxebarritar bakoitzak hilean 1,42 euro gehiago ordaindu beharko du zaborren kontzeptuagatik”, zehaztu dute udal arduradunek.
“Etxebarriren kasuan, orain arte zerbitzu hori funts propioekin finantzatzen zen, % 25 inguruan. Hala ere, Nerbioi-Ibaizabal mankomunitateko kostu-azterlan baten emaitza izango den doikuntza finik ez dagoenez, aurten tasa % 20 igoko da, kontuan hartuta datorren urtean azken doikuntza egin beharko dela Europako Zuzentarau horretara egokitzeko”, diote.
Kiroldegia: % 8 gora
Etxebarriko Udalak igoko duen beste tasa bat da kiroldegiarena. Zehazki, % 8ko igoera onartu dute: “Aurreko ekitaldian gertatu zen bezala, argi dago pandemiaz geroztik asko igo direla energiaren kostuak, eta, horregatik, beharrezkoa da udal-kiroldegiak eskaintzen dituen zerbitzuen prezioak % 8 ere igotzea, azken urteetako hazkunde ikaragarri horien ondorioz ustiapenean sortutako defizita arintzeko”, arrazoitu dute udal ordezkariek.
☉ Etxebarri
Valentziara bidaltzeko material bilketa gaur arte, Etxebarrin
Valentziako hondamendia dela eta, Galdakaoko GBGErekin harremanetan jarri da Etxebarriko Udala.
Galdakaoko boluntarioen elkartea azaroaren 6an joango da Valentziara eta horregatik material bilketa hasi dute Etxebarrin.
Zehazki, palak, gomazko ontziak, eskularru medikoak, eskularruak eta maskara kirurgikoak bilduko dituzte Etxebarriko kiroldegian eta Mari Carmenen dendan (Santa Marina, 11. Ordutegia: 09:30etik 20:30era). Material bilketa azaroaren 5era arte, 21:00ak arte, egingo dute.
☉ Etxebarri
Asier Beato: «Tokiko merkataritzan sortzen den aberastasuna zure auzoan eta herrian geratzen da; balio erantsia da hori»
La Riberako merkatuan okindegi bat izateaz gain METRAE, Espainiako Merkatu Tradizionalen Konfederazioko presidentea ere bada Asier Beato Iglesias
Tokiko merkataritzaren alde dabil lanean aspalditik Asier Beato Iglesias (1973, Bilbo). Bilboko La Ribera merkatuan Ogiak izeneko okindegia zabaldu zuen orain dela hamarkada bat etxebarritarrak, eta bertan “egur-labean egindako ogia, artisau eran, ore amarekin eta ogi ekologikoa” eskaitzen die bere bezeroei. Hori gutxi ez, eta Espainiako Merkatu Tradizionalen Konfederazioko presidentea da iaztik. Ezagutza horretatik abiatuta tokiko merkataritzaren egungo egoeraz eta erronkez aritu gara Beatorekin, eta gomendio bat eskatu diogu euren negozia zabaldu nahi duten pertsonentzat: “ez etsitzea”.
Tokiko merkataritza askotan izaten dugu hizpide; merkatalgune handiak, online plataformak, kontsumo-ohituren aldaketak… zein da tokiko merkataritzaren egungo errealitatea eta nola egin diezaioke aurre egoera horri? Lehen begi kolpe batean denok esango genuke galduta daukagun “gerra” bat dela, ezta? Nik, ostera, beste galdera bat luzatuko nuke, luze gabe erantzun beharko duguna: irudikatzen duzu tokiko merkataritzarik gabeko herri edo hiri bat? Nik ez. Zeharo eskertzen dut begietara so egiten didan dendaria, gauzak astiro eta presarik gabe azaltzen dizkidana, irribarre batekin, ezaguna naizelako, ezagutzen dudalako. Hori bakarrik ez, gozagarria da denda batera joatea eta dendariak zure izena ezagutzea, behar izanez gero erosketa organ gordetzen laguntzea, plastiko gutxiago ematea… tokiko merkataritzak bere baliabide eta indarguneak ditu, eta ez soilik bakarrik negozioari dagozkionak: dendak kokatzen diren tokietan argiztapena ona izaten. Uste dut hori metafora ederra dela tokiko merkataritza herrientzat zer den azaltzeko: argia, bizitasuna, hurbiltasuna. Hori da galdu dezakeguna tokiko merkataritzarik gabeko herri batean.
Bilboko La Ribera merkatuan duzu zure negozioa. Merkatu tradizionalak udalerrietako bizitza sozial eta komertzialaren funtsezko parte izan dira. Azken hamarkadetan desagertu egin dira, edo turismoaren beharretara lerratu. Zein da Erriberako merkatuaren egungo errealitatea? Merkatuak zerbitzu publiko bat dira, eta haien erregulazioa eta sustapena udalen esku dago. Bartzelona, Madril, Valentzia, Alacant… bezalako hiriek aukera hori erabiltzen jakin dute, eta beren merkatuak indartu dituzte, bizilagunei sasoiko eta hurbileko produktuetan oinarritutako elikadura osasuntsua eskuratzeko aukera emanez. Bartzelonan 15 minutura baino gutxiagora dagoen udal-merkatu bat dago, eta bigarren udal-zerbitzu baloratuena da, suhiltzaileen atzetik. Egia da hainbat merkatuk turista asko erakartzen dituztela, eta horrek eskaintza birplanteatzera behartu du. Erriberako Merkatua euskal produktu eta kultura gastronomikoaren erreferentea izan daiteke berriro. Zoritxarrez, egungo administrazioak interes handiagoa du Bilboko hilerria sustatzeko, merkatuak sustatzeko baino.
Etxebarrin online plataforma bat estreinatu berri dute bertako dendetan erosketak egiteko. Zuek aldez aurreko esperientzia bat duzue zentzu horretan. Zein izan da emaitza? Online lehiatu eta lehiakorrak izan zaitezkete? Online aritzea ez da hautazkoa gaur egun. Bai ala bai egon behar zara, kontua da zelan eta zertarako. Ezin dituzu saltoki handien ereduak erreplikatu, hori ez baita zugana jotzen duen bezeroaren apustua. Salmenta-kanal bat gehiago da, gero eta bezero gehiagok erabiltzen dute, eta zu ez bazaude, salmenta horiek beste norabait joango dira. Gu 2020ko urrian hasi ginen, eta orain arte 48.000 bidalketa baino gehiago egin ditugu. Horrek erakusten du gauzak ondo eginez gero badaukagula gure tokia.
Zer aholku emango zenioke negozio bat ireki nahi duen pertsona bati? Zer da atseginena? Eta gutxien? Ez etsitzea. Negozio bat autoenplegurako modu bat izan daiteke, non karrera profesional propioa garatu dezakezun, mugarik gabe. Kasurako, ageriko kasu bat jarriko nuke: Zara munduko enpresarik handienetako bat da, baina saltoki txiki bat bezala hasi zen.
Goian kontsumitzailearen profila eta beharrak aipatu dituzu. Asko aldatu da? Zergatik? Kontsumitzailearen profila etengabe aldatzen doa. Merkatariaren lana bezeroa ezagutzea eta horretara egokitzea da. Ezin dugu jarraitu duela 30 edo 40 urteko formuletan ainguratuta, bezero hori jada ez delako existitzen. Saltoki txikien balio tradizionalek, hala nola hurbiltasunak eta produktuaren ezagutzak, talka egiten dute egungo joera indibidualistekin.
Zentzu horretan, argigarria da gero eta maizago gertatzen zaiguna; jende gazteak esaten digu beldurra ematen diola harategi batean erosteak, ez baitaki zer eta nola eskatu. Erakutsi behar zaie luxua dela xerra bat moztea zuretzat bereziki, eta ez ontzi batetik hartzea.
Zein da METRAEn (Espainiako Merkatu Tradizionalen Konfederazioa) egiten duzuen lana? Metraek udal-merkatuen interesak ordezkatzen, defendatzen eta sustatzen ditu. Saltokietatik haratago doan lana da, eta hurbileko merkataritza sustatzen du; nekazariei, abeltzainei, arrantzaleei eta lehen sektoreko ekoizleei laguntza ematen diegu beren produktuak merkaturatzeko, gazteak sukaldaritzaren eta merkatuaren kulturan hezten ditugu, janari osasuntsua eta tokiko ekonomia sustatzen duten kalitatezko produktuak zabaltzen ditugu.
Ikusten al duzue herritarren aldetik tokiko merkataritzarekiko aldeko jarrerari? Eta politikarien aldetik? Tokiko merkataritzarentzat, garrantzitsuena zu zara, bezeroa. Ez zara zenbaki bat, ezta estatistika bat ere. Eta gainera zure dirua zure auzoan, herrian, hirian geratzen da, ez du inbertsio funts handirik aberastuko. Hernanin, Ekhilur kooperatiba kontsumitzaileek, tokiko negozioek, enpresek, elkarteek eta erakunde publikoek parte hartzen duten proiektu bat garatzen ari dira, eta dirua erabiltzen du gizartea eraldatzeko motor gisa. Guztion lana izan behar du komunitatea indartzeko.
Etxebarrin negozio bat ireki beharko bazenu, zein izango litzateke? Zergatik? Benetako ogiaren falta somatzen dut.
☉ Etxebarri
Urko Lekue: «Erromes izatea, bizimodu izateaz gain, zure barruan zerbait bilatzea da»
Noizbait entzun duzu pertsona baten ogibidea erromes izatea dela? Bada, Urko Lekue etxebarritarraren bizibidea hori da. Aurten 105 eguneko eta 3.000 kilometro baino gehiagoko ibilbidea egin du eta urrian Andaluzian ibiliko da
Pauso azkarrez aurrera doan mundu honetan, Urko Lekue Magdalena etxebarritarrak (Etxebarri, 1989) ibilaldiaren erritmo motela eta sakona aukeratu du. Askorentzat oinez ibiltzea helmuga batera iristeko bide bat besterik ez da, baina Urkorentzat bizimodua da. Lanbidez erromes, ibiltzeko ekintza bere filosofia modu bihurtu du, munduarekin inork gutxik ulertzeko moduan konektatuz.
Zure ogibidea erromes izatea da. Nola egiten da hori? Bada, oso galdera ona da, erromes izatea, bizimodu izateaz gain, beste zerbait ere badelako: zure baitan zerbait bilatzea da helburua eta bizitza honetan benetan bilatzen duguna ikustea, hau da, guztion ongizatea eta elkarri laguntzea.
Aurten 105 eguneko eta 2.600 kilometro baino gehiagoko ibilbidea egin duzu. Erromesaldia otsailaren 14an hasi nuen Almeria hiriburuan, Kordobaraino iristeko. Espainia oinez zeharkatzea da nire helburua. Ez dut helburu finkorik, gauza guztietara irekita dagoen pertsona bat naiz, eta egunen batean nire urratsekin norbaiti lagun badiezaioket, harro egongo naiz.Horixe izan da, bilatu gabe, egin dudan erromesaldirik luzeena. Eta bilatu gabe diot, etxetik irten nintzenean ez bainuen uste 100 egun baino gehiago erromesaldian emango nituenik.
Bide horretaz gain, Done Jakue bidea 16 aldiz egin duzu, bai Frantziako bidea, bai Iparraldekoa. Nire lehen bidea 2012an egin nuen. Asko gogoratzen dut, nire aitarekin batera egin bainuen. Nire aita da bidean hasi ninduen pertsona. Frantziako bidea izan zen, Orreagatik, eta zoragarria izan zen! Jakin behar duzun guztia irakasten dizuten horietakoa, batez ere arlo fisikoan eta mentalean.
Gogoratzen duzu zerk bultzatu zintuen lehen aldi hartan? Done Jakue bidera joan nintzen lehen aldian ez nuen motibaziorik, osasun mentaleko kontu bat zen. Hurrengo aldietan, noski, motibazioa aldatzen doa, dela psikologikoki, dela fisikoki, zure burua gero eta indartsuago ikusteagatik eta erronka berriak jartzeagatik.
Etapa guztiak aldi berean egin dituzu edo impasseak izan dituzu? Ibili naizen gutxieneko denbora bi aste izan dira. Adibidez, Iparraldeko bidea egin nuenean, urte batzuk behar izan nituen hura amaitzeko, kilometraje luzea eta denbora falta zirela eta.
Oraindik egin ez duzun eta egin nahiko zenukeen biderik egongo da. Bai, noski! Bide asko ditut buruan Espainian zehar. Egunen batean —laster espero dut— Erroma-Santiago eta Shikokuko bidea (88 tenplu budista Japonian) egitea gustatuko litzaidake.
Bideak bakarrik edo konpainiarekin egiten dituzu? Bide gehienak bakarrik egiten ditut, nahiz eta gero inoiz ez egon “bakarrik”. Hala ere, familiarekin, lagunekin eta beste erromes batzuekin egin dut bidea.
Nola prestatzen zara ibilbideak hasi aurretik? Nire prestakuntza errutina bat da. Astero ibiltzen saiatzen naiz, astean gutxienez lau egunetan, mendian edo 14 bat kilometroko bidezidorretan.
Egin dituzun ibilbide guztietatik, zein izan da zailena? Esango nuke Orain arte egin ditudan gogorrenak San Salbatore Bidekoak izan dira: Leondik Oviedora, eta Bide Primitibotik jarraituz, Oviedotik Santiagora. 400 kilometro pasatxo dira, baina hango paisaien edertasunak bere aldapa gogorren nekea ahatzarazten dizu.
Eta errazena? Kostaldeko Portugalgo Bidea. Oso bide eramangarria da, ia ez du desnibelik eta bidean zerbitzu asko ditu. Hori bai, esango nizuke ez dagoela inoiz bide errazik.
Urte hauetan zehar jende asko ezagutuko zenuen. Jakina! Bidean jende zoragarria aurkitzen duzu, betiko markatuta geratzen zaizuna. Badut 2013an ezagutu nuen lagun bat, Donibane Garazitik Finisterrarako frantses bidea egin nuenean. Estatu Batuetakoa da, Dani Calderon da bere izena, eta bere bizitzako egun garrantzitsuenetako batean, bere ezkontzan, egoteko ohorea izan nuen. Puerto Ricon izan zen ezkontza, eta ez nuen zalantzarik izan egun berezi hartan berarekin egoteko. Bide bakoitzean jende zoragarria aurkitzen dut eta bakoitzaren oroitzapen bikainak gordetzen ditut beti.
Zer bilatzen duzu pertsonalki erromesaldi horiekin? Pertsonalki, erromesaldi bakoitzean bilatzen dudana da bizitzatik eta bidean aurkitzen dudan jendearengandik ikastea. Oso atsegina da.
Jendeari laguntzea gustatzen zaizu. Zer zentzutan? Erromesaldietan jende askorekin egiten duzu bat. Erromes gisa egiten dudan lana, aholkuak emateaz eta babak sendatzen laguntzeaz gain, une jakin batean medikamenturen bat eskaintzea da. Nire esperientziagatik jendea entzuten dut, bai alderdi emozionalean zein sentimentalean. Nire denbora eskaintzea gustatzen zait, eta arraroa dirudien arren, askotan besarkada bat ematea. Jendeari igartzen zaio egun horretan gutxienez beste era batera joaten direla ohera.
Oraingoz ez dituzu erromesaldi hauek helburu solidarioekin egin. Kausa solidarioetarako dirua biltzea gustatuko litzaizuke? Gustatuko litzaidake, noski! Aparteko motibazio bat litzateke behar duen jendeari lagundu ahal izatea gustatzen zaidana eginez, nire kasuan Espainian barrena oinez ibiliz. Harro egoteko modukoa litzateke behar duen jendearentzat dirua biltzea.
Orain arte egindakoaren inguruko anekdotarik izango duzu buruan. Anekdota asko ditut! Gogoan dut, adibidez, Castro Del Rio izeneko herri batean 50 pertsonak baino gehiagok eskaini zizkidatela Aste Santuko urrats batzuk. Zirraragarria izan zen. Txundituta utzi ninduen beste gauza bat, aterpetxe berean mutil gazte italiar itsu batekin topo egitea izan zen. Berak goizero bilatzen zuen boluntarioren bat egun hartako etapan lagunduko ziona, eta nik harekin topo egin nuen Leonen. Orreagatik ibilbide luzea egina nuen, eta nik ibilbide labur batean lagundu nion, nire bidea beste toki batera baitzihoan. Baina egun haren ondoren izugarri aldatu zen nire pentsaera. Egia esan, mila anekdota ditut, egunen batean liburu batean islatu beharko ditudanak! (kar, kar, kar)
Zein dira zure hurrengo erronkak? Irailean esperientzia berri batean murgildu naiz: 10 erromesez osatutako talde batekin seinaleztatu gabeko bide bat egin dugu, eta urte batzuen buruan fruituak ematen hastea espero dut. Leonen hasi eta Oviedon amaitzen den bidea da. Allerano Bidea du izena, bere ibilbidea Aller ibaiaren zati batetik igarotzen baita. Gainera, berezia da niretzat: nire birramona Asturiasko inguru horretakoa baitzen!Urriaren hasieran, halaber, Cadizko probintziako lurretan barrena beste erromesaldi bat egingo dut. Algecirasen hasiko naiz itsasarteko bidea egiteko, eta Via Augustatik jarraituko dut: Cadiz hiriburua eta Sevilla lotzen duena, alegia. probintzia) bukatzeko. Ez da erronka malaka izango, inondik inora.