Galdakao Gogora elkarteak irteera bat antolatu du Gurseko kontzentrazio-esparrua ezagutzeko. Urriaren 26an, larunbatez, izango da irteera: “Gurseko kontzentrazio zelaia bisitatuko dugu, baita ondoan dagoen Navarrens herria ere”, diote Galdakao Gogoratik.

Irteera 09:00etan izango da Galdakaoko udaletxetik, eta “iluntze aldera” itzuliko dira. Irteerara joan nahi duenak izena eman behar du urriaren 20a baino lehen galdakao.oroimena@gmail.com helbide elektronikora idatzita, eta 25 euro ordainduko ditu.

“Euskal Herritik nahiko gertu dagoen kontzentrazio zelaia izanik, aukera paregabea da zuzenean esparrua ezagutzeko. Izan ere, 1939. eta 1946. urteen artean, bertako barrakoietatik 64.000 preso pasa ziren, euretatik 6.555 euskaldunak, eta batzuk galdakoztarrak”, diote.

Irteera honen jatorria Galdakao Gogorak maiatzean antolatu zuen berbaldian dago: “Jabi Bilbaok hitzaldia eman zuen aurtengo jardunaldietan eta irteera honetan ere gurekin izango dugu, zelaiaren inguruko zehaztasunak azaltzeko”, diote.

Irteerari buruzko argibideak eta informazioa jasotzeko 667 488 691 eta 695 787 349 telefono zenbakiak jarri dituzte herritarren eskura.

Estaturik gabeko herrialdeen Musika Bizian jaialdiak 10 urte beteko ditu aurten Galdakaon, eta Euskal Herriko, Herrialde Katalanetako, Ipar Irlandako eta Man uharteko taldeak ekarriko ditu urriaren 25ean eta 26an: Leihotikan eta Tapia eta Leturia (Euskal Herria), Xavi Sarrià (Herrialde Katalanak), Brian Finnegan & Hunger Of The Skin (Ipar Irlanda) eta Tomas Callister & Friends (Man uhartea) dira Iturrondo plazako eszenatokira igoko diren taldeak.

Kontzertuez gain, luthierrek eta musikari artisauek leku berezia izango dute jaialdian: “Musika ulertzeko eta bizitzeko abagunea erakutsiko da; luthierrik eta musikari artisau barik ez legokeelako musikarik, funtsezkoak dira”, dio Uxue Bejarano Andra Mari Dantza Taldeko kideak. Hain zuzen ere, Andra Mari Dantza Taldeak antolatzen du urtero Musika Bizian jaialdia, Galdakaoko Udalaren eta Bizkaiko Foru Aldundiaren laguntzarekin.

Taberna Ibiltaria

Bizkaitik, Arabatik, Gipuzkoatik, Nafarroatik, Galiziatik, Kataluniatik eta Gaskoniatik etorriko dira aurten luthierrak eta musikari artisauak euren lanak erakustera, urriaren 26an. Gainera, kale animazioak ere ez du hutsik egingo edizio honetan: urtero moduan, Taberna Ibiltariak girotuko du Galdakaon urriaren 25eko arratsaldea, eta urriaren 26an Xistra de Coruxo talde galiziarra eta Galdakaoko Ad Libitum Txistu Banda arituko dira kalez kale.

“10 urtez musika bizitzen”

2014. urtean antolatu zuen lehendabiziko aldiz Musika Bizian jaialdia Andra Marik, eta ordutik ez du hutsik egin Galdakaoko egutegi kulturalean: “Munduko kultura aniztasunaren isla izan nahi du Musika Bizianek eta hori erakutsiko du aurten ere atzerritik etorritako taldeekin, finean, kultura gutxiengotu eta zapalduen arteko elkartasun jaialdia baita”, dio Unai Zabala Andra Mari Dantza Taldeko presidenteak: “Hamar urtez hogei lurralde desberdinetako musika bizi izan dugu”.

Andra Mari Dantza Taldeko ordezkariez gain, Iñigo Hernando Galdakaoko alkatea eta Edurne Espilla Kultura arloko zinegotzia, eta Begoña de Ibarra Bizkaiko Foru Aldundiko Kultura zuzendaria izan dira gaur prentsaurrekoan.

Herria biziberritzeko eta herriko merkataritza sarea indartzeko “plangintza integrala” egin du Galdakaoko Udalak, eta horren barruan neurri berriak hartuko dituzte: lehen aldiz diruz lagunduko du Udalak dendarik ez dagoen guneetan oinarrizko beharrak asetzeko denda txikiak zabaltzea, eta, denda guneetan, bertoko komertzioa erakargarriago bihurtzeko obrak egitea ere.

Era berean, Galdakaoko merkataritza euskalduntzeko dirulaguntzak emango ditu Udalak. Hiru laguntza lerro hauen bidez 82.000 euro banatu ditu Udalak lehen deialdian.

Monika Bailon Sustapen Ekonomikorako zinegotziak adierazi duenez, “gure dendetan euskararen erabilera normalizatu nahi dugu eta horregatik errotulazioa eta seinaletika euskaraz ere egon daitezen lagunduko dugu. Euskara gai transbertsala da eta gure arloak bere gain hartzen du euskararekiko erantzukizuna”.

Irudi korporatiboa, errotuluak, publizitatea edo webgunean euskalduntzeko dirulaguntzei dagokienez, euskara hutsezkoetan gastuaren % 50 ordainduko du Udalak, gehienez 350 euro, eta euskaraz eta gaztelaniaz egindakoetan, gastuaren % 30 ordainduko dute, gehienez, 175 euro.

Iñigo Hernando alkatea eta Monika Bailon Sustapen Ekonomikorako zinegotzia // Galdakaoko Udala

“Neurri hau ez da gaztelaniaren aurka joatea, elebitasuna sustatzea baizik. Galdakaoko saltokiak eta erakusleihoak begiratzearekin ondorio batera heldu gara: gaztelaniaz asko dagoela eta euskaraz oso gutxi. Eta hori ez dator bat Galdakaoko egoera soziolinguistikoarekin. Desoreka horri aurre egin nahi diogu eta beste era batera jokatu”, dio Bailonek.

Orain arte merkataritzan euskara sustatzeko dirulaguntzak Euskara arloak kudeatu izan ditu, baina Galdakaoko udal gobernu taldeak erabaki du Merkataritza arlotik kudeatzea laguntza horiek: “Berdintasuna bezala, guretzat euskara gai transbertsala da, hau da, arlo guztiek landu beharreko gaiak dira bai euskara bai berdintasuna. Horregatik dirulaguntza hauek Euskara arlotik atera eta Merkataritza arlora zabaltzea erabaki dugu, azken batean, arlo horrek duelako merkatariekin harreman zuzena eta arlo hori delako merkatarien beharrei erantzuteko hari zuzena duena”, adierazi du Izaskun Barbarias Euskara arloko zinegotziak, eta gaineratu du “diskriminazio positiboa” egin behar dela euskararen alde, “benetako elebistasunaren abiapuntura heltzeko”.

“Merkatariei zuzenean galdetu diegu dirulaguntzak egonez gero euskaraz jartzeko arazorik izango luketeen, eta batzuen erantzuna izan da pozik egingo luketeela; izan ere, gaur egun gaztelaniaz dutelako errotulazioa. Gainera, merkatari asko eta asko euskal hiztunak dira eta egunerokotasunean euskaraz egiten dute herritarrekin”, zehaztu du Barbariasek.

“Ertorkizuneko begirada”

Herriko merkataritza indartzeko helburuarekin, hiru laguntza lerro aurkeztu ditu udal gobernu taldeak: dendarik ez dagoen auzoetan komertzioak zabaltzeko dirulaguntzak; komertzio guneetan dendak berritzeko, modernizatzeko eta hobetzeko dirulaguntzak; eta, paisaia linguistikoa euskalduntzeko dirulaguntzak.

“Lehenengo laguntza lerroari dagokionez, gertuko saltoki berriak sortzea bultzatzen da, behar handiko produktuak eta zerbitzuak saltzeko, litro bat esne erosteko ere ez dagoen lekuetan”, dio Bailonek. Zehazki, Aperribain, Zuatzaurren, Tximelarren, Bengoetxen, Olabarrietan eta Urtebietan oinarrizko beharrak aseko dituzten auzoko dendak irekitzea da gobernu taldearen asmo nagusia.

Kasu honetan, lokalaren alokairuaren % 50a ordainduko du Udalak bi urtez eta gehienez urtean 3.500 euroraino (hilean 291,67 euro). Gainera, inbertsioafren % 50a ere Udalak ordainduko du, gehienez 3.000 euroraino. “Inbertsio hori 3.300 eurora handitu ahal izango da, baldin eta merkatal elkarte bateko kide badira edo irisgarritasun-obrak edo energia-eraginkortasuna sustatzen duten gastuak egiten badituzte”, adierazi du Bailonek.

“Bigarren laguntza lerroan, denok dakigu azken urteotan merkataritza ez dela erraza izan, eta laguntza horien bidez saltokiak ixtea saihestu eta gure saltokiei lagundu nahi diegu, batez ere erdigunean eta Urretan, beren negozioak modernizatzeko, irisgarritasun-obrak eginez edo erakargarriagoa eginez”, dio Bailonek.

Bigarren laguntza lerro horretan % 50erainoko inbertsioa egingo luke Udalak, gehienez 3.000 euroraino, eta 3.300 eurora handitu ahal izango da, baldin eta merkatal elkarte bateko kide badira edo irisgarritasun-obrak edo energia-eraginkortasuna bultzatzeko gastuak egiten badituzte.

“Plangintza integral” baten barruan kokatu du neurria Iñigo Hernando alkateak, herria biziberritzeko eta herriko merkataritza sarea indartzeko plangintzaren barruan. Azaldu du auzoetan oinarrizko beharrak asetzea dela helburuetako bat, eta datozen aldaketen aurrean herria prestatuta egoteko plangintzaren zati ere badela: “Ohiturak, bizitzeko moduak eta mugikortasun joerak aldatzen ari direla kontuan hartuta eta urte batzuk barru Metroa ere iritsiko zaigula kontuan hartuta, bertoko merkataritza sarea indartu behar dugu, prest izan behar dugu”. Laguntzek “etorkizunerako begirada” dutela adierazi du Hernandok.

Iraileko osoko bilkuran hasierako onarpena eman zioten oinarriei EH Bilduren, UHren, Auzoaken eta EAJren aldeko botoekin eta PSEren abstentzioarekin, eta urte amaiera alderako espero dute laguntza horiek erabilgarri izatea.

Iskander Sagarminaga igerilari galdakoztarrak Zazpi Itsasoen Erronka burutu nahi du. Zazpi itsaso horiek dira: Ipar kanala, Cook itsasartea, Molokaiko kanala, Mantxako kanala, Katalinako kanala, Tsugaruko itsasartea eta Gibraltarko itsasartea.

Iaz Mantxako kanala zeharkatu zuen galdakoztarrak, Erresuma Batutik Frantziaraino, eta aurtengo abuztuaren 31n Ipar Irlandatik Eskoziara bitarteko zeharkaldia egiteari ekin zion, baina ezin izan zuen burutu, “itsasoa oso bortitz jarri zelako”.

Iskanderrek GEURIAri aitortu zion abuztuan bertan “oso zaila” zela egun bat topatzea zeharkaldia egiteko: “Eguraldia oso ezegonkorra da Ipar Kanalean, eta haizea da arazorik handiena; zeharkaldia beri egin behar da marea hiletan, bizietan ezinezkoa da”.

Ipar Kanalaren erronka herritarrek gertutik ezagutzeko, Iskanderrek berak eta Eider Eibar ilustratzaileak —eta Iskanderren bidelagunak— hitzaldia emango dute gaur, urriak 3, Galdakaoko Basoa tabernan, 19:00etan.

Ondarearen Europako Jardunaldiak antolatu ditu berriro Bizkaiko Foru Aldundiak urrian zehar lurraldeko 71 udalerritan. Hego Uribe eskualdean hainbat jarduera antolatu dituzte.

Galdakaon bi hitzaldi antolatu dituzte urriaren 3an eta 17an, hurrenez hurren: ‘Tranbiatik metroraino ibilbide historikoa’ eta ‘Erromeria topaleku Gorbeialdean’.

Juanjo Olaizola Elordi historialari gipuzkoarrak eskainiko du ‘Tranbiatik metroraino ibilbide historikoa’ hitzaldia urriaren 3an, 19:00etan Torrezabalen: Galdakaoko garraio publikoen bilakaeraz arituko da Olaizola, lehen diligentziatik hasi eta eraikitzen ari den Metroa izango dena arte.

“Historia horretan, funtsezkoa izan da 1882an inauguratu zen Bilbotik Durangorako trenbidea, Euskadiko bide estu eta zerbitzu komertzialeko lehena, bai eta Bilbotik Durangora eta Arratiara zihoan tranbia ere, 1902an martxan jarri zena. Azken hori duela 60 urte desagertu zen arren, trena Galdakaoko komunikazioen bizkarrezurra izango da”, diote udal ordezkariek.

Bigarren hitzaldia Juan Manuel Etxebarria Ayesta galdakoztarraren eskutik izango da, urriaren 17an, 19:00etan, Torrezabalen: ‘Erromeria topaleku Gorbeialdean’. Euskal erromeriek topaleku legez izandako ibilbidea jorratuko du Etxebarriak, leku-denboretako aldaketak kontutan hartuta.

“Besteak beste, hitzaren etimologia aztertuko du, eta eliza, santutegi eta ermiten inguruko erromerietatik dantza folklorikora izandako bilakaera historian zehar. Horretarako, bibliografía idatziaz gain, Gorbeialdeko berriemaileengandik jasotako testigantzak ere erakutsiko ditu Etxebarriak”, diote.

Hausnartzeko tartea

“Jardunaldietan proposatutako gaia herritarrekin hausnarketa bat partekatzeko ere baliatu nahi dugu”, diote udal arduradunek: “Erabil ditzagun herri barruko bideak oinez mugitzeko. Kotxeak alboratu eta leku batetik bestera oinez mugitzeak ingurumena zaintzen lagunduko digu, osasunez bizitzen eta herritarrekin harremantzen”.

Ildo horretan, Bizi Galdakao Oinez leloa duen mapa sortuko du Galdakaoko Udalak, “herriko auzo eta gune desberdinen arteko distantziak adierazita”: “Batetik bestera oinez behar den denbora ere adieraziko du mapak eta erakutsiko digu herriko leku gehienetara joateko 15 minutu baino gutxiago behar ditugula”, diote.

Metrominutu ekimenaren bidetik sortuko da mapa, Europako Batasunaren 2030 agendaren printzipioetan oinarrituta; hain zuzen ere, herri eta hiri barnean oinez mugitzea sustatzea da helburua. Basaurin 2021eko irailean aurkeztu zuten Metrominutu ekimena.