☉ Galdakao
Ibon Uribe: “Datu batzuen estrapolazioa baino serioagoa da desanexioa”
Usansolo desanexionatuko balitz, 4 milioiko diru-sarrerak eta 3,4 milioiko gastuak izango lituzkeela dio EHUko ikasle batek egindako azterketak.
Herri baten segregazioaren arlo ekonomikoaren garrantzia agerikoa da. Kasu honetan, alderdi guztiek herritarren nahia alde batera utzi eta zenbakiak soilik begiratzen dituzte. Hamaika dira galderak: Udalak galduko lituzkeen diru-sarrerak, sortuko litzatekeen herriko biztanleek izango lituzketen zerbitzuak eta ordaindu beharreko zergak, Udal berri baten sorrera, besteak beste.
Azken 25 urteotan, bideragarritasun ekonomikoa “hitz potoloa” dela dio Monika Menak, Usansolo Herria talde politikoko ordezkariak. Ibon Uribe Galdakaoko alkateak “tentuz aztertu beharrekoa” dela dio, “horregatik proposatu dugu datorren urteko hasieran berme demokratikoak betetzen dituen bozketa egitea usansolotarren artean eta, emaitza baiezkoa balitz, segregazioaren bideragarritasun sozioekonomikoa aztertu eta herrien arteko lurralde mugak zehaztuko dituen batzorde bat eratzea”.
Horiek horrela, Usansolo Herriak aurrera egin du azaroaren 23ko bozketarekin eta usansolotarrek, iritzia eman baino hiru aste lehenago, auzoaren azterketa sozioekonomikoa aurkeztu dute. “Usansoloko bidegararritasun ekonomikoa” du izena Ander Bilbao EHUko ekonomia ikaslearen gradu amaierako proiektuak. Bi urte eman ditu txostena prestatzen. “Bizkaiko Foru Aldundiari dagokio Usansoloren ekonomia kontrolatzea, desanexio prozesua aurretiaz datorrelako. Hutsune hori zegoela esan zidaten irakasleek eta horri ekin nion”, azaldu zuen Bilbaok bere lanaren aurkezpenean, urriaren 28an Bilboko Bizkaia aretoan.
Orain arte, hiru izan dira Usansoloren segregazioa jorratu duten ikerketak. Guztiak 90eko hamarkada inguruan kaleratu ziren: 1988, 1989 eta 1991. urteetan hain zuzen ere. Horiez gain, Galdakaoko Udalaren azken hiru urteetako aurrekontuak ere izan ditu oinarri Bilbaok lana osatzerakoan. Azterketaren arabera, Galdakaok 2011, 2012 eta 2013 urteetan izan dituen diru sarreren %14a usansolotarrek jarri dute, hau da, urtean lau milioi euro. Gastuei erreparatzeko, Lemoa hartu du eredu. Horrek 4.324 biztanle zituen 2013an eta Usansolok 3.533. Herria handiagoa bada ere, auzoarekin antzekotasunak dituela dio Bilbaok: “Kiroldegia eta osasun zentroa dute biek, baita antzeko kultur etxeak eta garraioak ere”. Hortaz, Lemoako Udalak duen gastu bera aurreikusten du azterketak, hau da, 3,4 milioi euro. Galdakaok, ostera, 29 milioi euro gastatu zituen 2013an. Lemoako datuetan oinarrituz berriz ere, Usansoloko balizko Udalak bederatzi funtzionario izango lituzkeela dio azterketak. Galdakaoko Udalak, berriz, 182 funtzionario ditu egun.
DATOZEN URRATSEI BEGIRA
“Segregazio baten ostean etor daitezkeen egoerak aztertzeko ekonomia, gizarte eta lege adituen iritzia behar-baherrezkoa da”, azaldu du Ibon Uribe Galdakaoko alkateak. Azterketa “errespetu osoz” irakurri dute, baina “datu batzuen estrapolazio teoriko eta sinple bat baino askoz serioagoa da desanexio prozesu baten azterketa”, IBI, IRPF eta RGI bezalako aldagaiak aintzat hartu behar direla iritzi diote.
Bestalde, “lan serioa eta zorrotza” dela dio EHUko Yolanda Jubeto irakasleak, azterketaren tutoreak. Are gehiago, Bizkaian izaera administratiboa falta zaion herri bakarra Usansolo dela azpimarratu du Jubetok. Txostenak jasotzen dituen ondorioen arabera, Usansolo Arratia mankomunitatean sartzea litzate egokiena eta “eskualdeko gainontzeko herriek eskaintzen dituzten zerbitzuak bere egitea, baina hori herritarrek erabaki beharko dute”, dio Ander Bilbao ikasleak. Galdakao Hego Uribe eskualdean kokatuta dago, Basauri, Arrigorriaga, Etxebarri, Zaratamo, Ugao, Arrankudiaga eta Arakaldorekin batera. Arratia eskualdea, ostera, honako herri hauek osatzen dute: Arantzazu, Areatza, Arteaga, Bedia, Dima, Igorre, Lemoa, Ubide eta Zeanuri.
_________________________
‘USANSOLOKO BIDERAGARRITASUN EKONOMIKOA’REN ONDORIOAK
ANDER BILBAO, EHUko ikaslea
1. Azken mendeetan Usansoloren eta Galdakaoren arteko aldea agerikoa da. Galdakaok lotura handiagoa du Bilbo Handiarekin eta Usansolok Arratiarekin. Usansoloren historiak ez du Galdakaorekiko menpekotasunik erakusten. Are gehiago, Usansoloren nukleo izaera ikus dezakegu bere garrantzi ekonomikoa aztertuz.
2. Ikerketa guztiek agerian uzten dute desanexio prozesua aurrera joatearen beharra eta akordioetara heltzeko Galdakaoko Udalaren borondate falta.
Bideragarritasun ekonomikoari dagokionez, karga finantzariaren esleipenean ezadostasunak daude. Karga finantzario txikiagoa esleitzen dio Hiri Lurrek Usansolori eta honek Usansolo bideragarria dela esaten du.
Karga finantzario handiagoa esleitzen dioten ikerketek (IKEI eta Ricardo Sanz Cebrián eta Adolfo Saiz Coca abokatuena) bideragarria dela esaten dute, Usansoloren karga finantzaria arintzeko Aldundiaren laguntza beharrezkoa ikusten badute ere.
3. Azken hiru urteetako diru-sarrerak eta gastuak alderatuz, desanexio posible baten ostean Usansolo bideragarria izango litzakeela eta Galdakaok bere kaudimena eta funtzionamendua mantenduko lukeela ondoriozta dezakegu.
4. Desanexio posible baten ostean, beharrezkoa ikusten dugu Usansolo bezalako herri batek inguruko udalekin zerbitzuak mankomunatzea. Horregatik Arratiako mankomunitatearen garrantzia azpimarratzen dugu lanean zehar.
5. Beharrezkoa ikusten dugu 1988tik dirauen desanexio prozesua aurrera joatea eta Usansoloko herritarrei hitza ematea. Bideragarritasun ekonomikoak ematen dien bermeaz aparte, herri batek bere etorkizunaren inguruan erabakitzeko eskubide osoa dauka.
☉ Galdakao
Galdakaoko 2024ko aurrekontu proposamenak “inbertsio ahalmen handia” du oinarri
48,8 milioi eurokoa da kaleratu duten proposamenaren zenbatekoa, iazkoarekin alderatuta “% 4,91ko igoera” jasotzen duena
Aurrekontu proiektuaren aurkezpena egin du gaur eguerdian Galdakaoko udal gobernuak, Iñigo Hernando alkateak eta Alberto Ealo Ogasun zinegotziak gidatuta. Bertan egon dira, baita, gobernua osatzen duten EH Bildu, Auzoak eta Usansolo Herria alderdietako bozeramaileak.
48,8 milioi eurokoa da kaleratu duten proposamenaren zenbatekoa, iazkoarekin alderatuta “% 4,91ko igoera” jasotzen duena, ogasun zinegotziak adierazi duenaren arabera.
Abenduaren 21eko osoko bilkuran onartzeko asmoa daukate. Oposizioarekin hartu eman izan dutela ziurtatu dute, eta “ekarpenen zai” daudela.
Modu berean, eta Usansolori dagokionez, egun aurrekontua “juridikoki zatiezina” dela azaldu dute, baina hainbat partidetan “banaketa proportzionala” aurreikusten dutela.
Gazta, lau zatitan
Proposamena lau zati handitan banatzen den gazta bat bailitzan aurkeztu dute. Ealok zati horien zenbatekoak xehetu ditu:
- Zerbitzuak (% 51): 29.934.591 €,
- Giza Baliabideak (% 29): 13.925.454 €
- Inbertsioak (% 12): 6.039.231 €
- Diru laguntzak (% 8): 3.793.538 €
Udal gobernu taldeak aurkeztu du 2024ko kontuen proposamena // Geuria
Zenbaki orokorrez harago, Hernandok zifra horien atzean dagoen ikuspuntua azaldu du, aurrekontuak bi oinarri dituela azpimarratuz: alde batetik, “herritarrei ematen zaizkien zerbitzuen kalitatea bermatzea eta hobetzen joatea”, eta bestetik “udalaren inbertsio ahalmen handia indartzea”. Bi helburu handi horien adibide da zerbitzuen atalak gaztaren erdia baino gehiago jaten duela, %51, hain zuzen ere.
Beste partida batzuen artean, hondakinen bilketari dagokion partida bikoiztu dela nabarmendu du, eta guztira hondakinen kudeaketara zein kale garbiketara 5 milloi euro bideratzen direla.
Gazteriari dagokionez, iaz martxan jarri zuten zerbitzu psikologikoa mantenduko dute, eta herriko gazteei emantzipazioan laguntza eskainiko dien zerbitzua martxan jarriko dute. Bi asmoen aurrekontua guztira 433.000 euroko da.
Pertsona nagusien kolektiboa ere aintzat hartzen du proposamen honek, eta 150.000 euro jarriko dituzte programa ezberdinetara.
Inbertsioak, indartsu
Inbersioen atala ere azpimarratu nahi izan du Galdakaoko alkateak: “beste herri batzuekin alderatuta inbertsio ahalmena oso handia da”. Zenbakitan jarrita, 6 milloitik gora, aurrekontuaren % 12a.
Proiektu esanguratsuenen artean, honako hauek aipatu ditu:
- Txomin Egileor kalearen eraldatzea erreka eta bere ingurua biziberritzeko proiektu integral baten baitan kokatu du. Milloitik gorako inbertsioa egingo dute, norabide bakarrekoa izango da kalea, eta bidearen beste karrila bidegorri batekin lotuko dute.
- Saneamendua eta ur honiduran hobekuntza nabarmenak egingo dituzte, Usansolon, Trokan edo Ibaizabal kalean, besteak beste. Hemen ere milloitik gorako inbertsioa aurreikusten da.
- Elexalde eliza aurreko etxea erosiko du Udalak, “herritarren eskura jartzeko”. Proiektuaren nondik norakoak “dagokion momentuan” zehaztuko dira.
Bukatzeko, diru laguntzetan ia lau milloi bideratuko ditu Udalak, besteak beste, larrialde egoeran dauden pertsonentzako laguntzak mantenduz (981.000 euro), sustapen ekonomikoari eta enpleguari dagokion partida hornituz (enplegu plana, ekintzaileei, dendari elkarteari eta Erletxeko enpresariei diru laguntza), edo herriko taxilariekin adostuko den auzo-taxi zerbitzua martxan jarriz.
Gaztaren beste bi zatiak udalaren gastu estrukturalek osatzen dute, Giza Baliabideak, % 29a, (13.925.00 euro), eta Finantza Gastuak (51.650 euro).
Abenduaren 3a Euskararen Nazioarteko Eguna da. Galdakaon ekitaldi nagusia egin dute Torrezabal Kultur Etxean, eta bertan ekainean zendu zen Izaskun Rekalde usansolotar euskaltzalea gogoratu dute.
Ikastolako lagunak, lankideak eta Pantailak Euskaraz eta Arnas Dezagun ekimenetako bere lagunak izan dira ekitaldian, besteak beste. Era berean, Pantxoa Karrere abeslari lapurtarrak eta bere alabak musikaz girotu dute emanaldia. Taupadak Dantza Eskolak ere parte hartu du.
Izaskunen senideak ere ekitaldira bertaratu dira Torrezabalera eta Karmele Gorroño galdakoztarrak egindako ilustrazioa jaso dute. Ekitaldia Johana Lasheras eta Jon Gomez kazetariek gidatu dute.
☉ Galdakao
Gazte berbodromoa, ekitaldia eta Izaskun Rekalderi omenaldia antolatu dituzte Euskararen Egunaren harira Galdakaon
Abenduaren 3a da Euskararen Nazioarteko Eguna. Galdakaon hainbat jarduera antolatu dituzte, ez bakarrik abenduaren 3an bertan, baizik eta aurreko egunetan ere.
Besteak beste, azaroaren 29an Mintzodromoa antolatu zuen Barandiaran AEK euskaltegiak Kurtzeko plazan eta Maximo Moreno Musika Eskolako ikasleek kalejira egin zuten.
Abenduaren 1etik 3ra bitarteko asteburuan ere hamaika gauza egongo dira Galdakaon: gazte berbodromoa, musika ekintza kooperatiboak, beldurrezko ihes gela, euskara eta ostalaritza sustatzeko kanpaina, talo eta sagardo dastaketa eta Euskararen Eguneko ekitaldi nagusia.
Euskararen Eguneko ekitaldi nagusian, euskararen lorpenak eta erronkak aurkeztuko dituzte, eta Izaskun Rekalde usansolotar euskaltzaleari omenaldia egingo diote. Ekainean hil zen. Berarekin batera euskara sustatzeko hainbat ekimenetan parte hartu duten kide ugari etorriko dira Galdakaora igandean, baita Pantxoa kantaria ere. “Izaskunek ereindako haziari ura botatzen jarraituko dugu”, esan du Gaizka Uriarte Aitu elkarteko kideak.
Euskararen Eguna 2023 | Egitaraua
Abenduak 1, ostirala
20:00 Gazte berbodromoa Ganguren tabernan
Abenduak 2, larunbata
12:00 + 17:00 Beldurrezko ihes gela Plazakoetxeko Topagunean (+12 urte)
Abenduak 2-3
Urretako ostalariekin elkarlanean, euskara eta ostalaritza sustatzeko kanpaina. Euskaraz eskatzeak saria izango du.
Abenduak 3, igandea
12:00 ‘Euskararen lorpenak eta erronkak’ ekitaldia eta Izaskun Rekalderi omenaldia Torrezabalen. Sarrerak agortuta
13:00 Talo eta sagardo dastaketa Agirre Lehendakariaren plazan
Zaintza sistema eraldatzeko asmoz, egun osoan zehar hamaika ekintza egin dituzte Hego Uriben greba feminista orokorraren barruan. Galdakaon goizeko lehen orduan gosari kolektiboa egin dute, baita piketeak ere, eta ondoren 12:30ean manifestazioa egin dute Zuhatzutik Santi Brouard plazara ehunka herritarrek. Hauek dira Aitzol Zamalloa argazkilari galdakoztarrak atera dituen argazkiak:
Emakumeen kontrako indarkeriaren aurkako nazioarteko eguna da gaur, azaroak 25. Galdakaon elkarretaratzea deitu du Momoakek udaletxeko plazan. Dozenaka lagun batu dira kontzentraziora.
Galdakaoko 2024ko aurrekontu proposamenak “inbertsio ahalmen handia” du oinarri
Udal webgune berria estreinatu du Basaurik, “errazagoa eta intuitiboagoa”
Gabonetako Hiri Kolonietan izena emateko epea zabaldu dute Ugaon
Argazkiak / Izaskun Rekalde omendu dute Galdakaon, Euskararen Eguneko ekitaldi nagusian
Argazkiak / Zaintzak pribatizatzearen kontrako aldarrikapena eraman dute Ugaora grebalariek
Argazkiak / ‘Utzi zaintzak pribatizatzeari’ lemapean egin dute manifestazioa Galdakaon
GEURIA Rikardo Arregi Kazetaritza Sarien ekitaldian izan da, Naiz, EITB eta Berria-rekin batera
Argazkiak / A30 grebako manifestazioa euripean egin dute ehunka herritarrek Basaurin
