☉ Hego Uribe
Iturriz iturri: Uraren mugarrietatik ibilbidea
Gaurko ibilbideak hainbat iturri lotzen ditu, ez dira agertuko mendi horietan dauden guztiak, gehiegi baitira artikulu batean biltzeko.
Geuria #076 Monografikoan argitaratutako erreportajea
“Etxerreko putzua eta Hego Uribeko uren altxorrak”
Irakurri osorik PDFan
Ur barik ez dago bizitzerik, hau da paisaiaren analisiari ekitean aintzat hartzen den puntu bat. Malmasin mendian eta inguruan antzinako biztanleen aztarna ugari daude, besteak beste, Finagako baseliza eta hilerria eta Malmasingo kastroa, eta eremu horietan biztanleria finkatzeko ezinbestekoa izan zen ur emariren bat gertu izatea. Egun ikusgai da urak bazter horietan utzitako arrastoa.
2012an Mugitu plataformak Malmasingo akuiferoari buruzko informazioa zabaldu zuen bere blogean (mugitu.blogspot.com), eta bertan aipatzen zuten inguru horretako iturrien egoera kezkagarria.
Gaurko ibilbideak txosten horretan agertzen diren hainbat iturri lotzen ditu, ez dira agertuko mendi horietan dauden guztiak, gehiegi baitira artikulu batean biltzeko. Abiapuntua Geuriaren egoitza izango dugu, non bere espaloian lehenengo iturria topatuko dugun; artifiziala da eta ez du loturarik Malmasingo akuiferoarekin. Badaezpada botila beteko dugu bertan, auskalo zer egoeratan aurkituko ditugun aurreragoko iturriak.
1. BASOZELAIKO ITURRIA ETA GARBILEKUA
Gaztelu eta Cooperativa Basauri ikastetxeen artean sartuko gara eta hor hasten den bidezidorretik jarraituko dugu. 20 metrora topatuko dugu lehen errekastoa. Inguru honetan, Cooperativa Ikastetxearen azpian, ba omen zegoen bere garaian garbitoki bat, iturriarekin, baina neuk ez dut inoiz ikusi. Ur emari hau ia ez da sikatzen urtean zehar, beraz, iturri bat egotekotan ez du oso urrun behar. Mendian gora doa bidexka Kukurrustu tontorrerantz, baina gaur ez gara pasatuko bere postontzitik; horren ordez Ollarganeko Etxaldera joango gara.
2. OLLARGANEKO MEHATEGIA ETA BOLUETAKO SANTA ANAREN BASERRIA
Aurreko mendeko 40ko hamarkadan inguru honetan Boluetako Santa Ana enpresak abeletxe bat ezarri zuen. Gerra Zibilaren ostean gose urteak izan ziren eta bere ekonomatoa hornitzeko baliabide garrantzitsua izan zen etxalde hau. Abereei edaten emateko iturriak baziren inguruan. Abeletxea ez ezik, apur bat beherago mineral garbitoki bat zegoen, Diana meategikoa alegia. Azpiegitura horiek urarekin hornitzeko bazegoen ur emari sendo bat urte osoan. Zoritxarrez 80ko hamarkadan lur azpiko indusketa batek desbideratu omen zituen iturburuak eta apenas geratzen den horien aztarnarik. Hor nonbait geratu dira iturriak, eta horiek ez badira agerian hezetasuna geratu da lekuko gisa, urtean zehar sikatzen ez den lupetz putzu bat.
3. JUBILATUENA. MALMASIN AZPIKO ITURRIA
Mendebalderantz inguratuko dugu Kukurrustu eta Malmasinekin lotzen duen leporako bidetik, Buiagoitiko bidea. Bilboko auzune horretara heldu baino 400 metro lehenago iturria aurkituko dugu. Gezurra dirudi arren, egun ikusten dugun zuhaizti ederra azken hogei urteetan garatu da. 90ko hamarkadan egoera oso ezberdina zen eta paraje honetan zegoen gerizpe puntu bakarra hau zen. Bidearen ezkerraldean eskailera batzuk topatuko ditugu iturrira ailegatzeko, lurretik ateratzen den hodia oraindik dago, nahiz eta urik ez eman, eta bere azpiko uraskan badago ur apur bat. Txikitan iturritik edan ahal izateko altzairuzko katilu bat zegoen kate batekin lotuta eta hori gordetzeko zuloa ikusgai da oraindik. Inguruan hainbat banku eta etxola eraiki zituzten orduko jubilatuek; arrastoak nonahi ikus daitezke.
4. BRISKETAKO ITURRIA ETA GARBILEKUA
Iturriaren eremua zeharkatuko dugu aldats gora Malmasin azpitik doan bidearekin bat egin arte, eta puntu horretan hegoalderantz (eskumatara) jarraituz Brisketa auzora helduko gara. Auzunean sartu gabe, lehen baserria eskuman utzita, 50 bat metrotara garbitokia aurkituko dugu. Garai batean oso ohikoak ziren egitura hauek, gure eskualdean horien hainbat erakusle daude oraindik, kontserbazio egoera ezberdinetan. Honetan bai topatuko dugu nahikoa ur urtean zehar. Hau ez omen da auzune honetako iturri bakarra.
5. IRUARETXETA GAINEKO ITURRIA
Malmasin azpitik doan bidezidorretik Iruaretxetarantz abiatuko gara, larre artean doan harbidetik. Pinudian sartuko gara eta Tiro Eremuaren gaineko aldetik Basozelairantz joango gara. Aldatsa behera egiten hasten denean adi egon beharko dugu. Zuhaitz artean aurkituko dugu gure hurrengo iturria, bidearen eskuma aldean geratzen da. Egun ez dakar urik eta nahiko egoera kaxkarrean dago. Bere garaian zeramikazko azuleju beltzekin apainduta zegoen eta urtean zehar txorro ederra mantentzen zuen. Hodia ia galduta izan arren, oraindik ikus daiteke katilua gordetzeko zuloa. Txikitan aitarekin menditik bajatzean hau zen egin beharreko geldialdia. Puntu hau Gaztañabaltzako trokaren puntu garaiena da. XX. mendearen hasiera Basaurik bazuen arazo bat urez hornitzeko egunez egun hazten zihoan biztanleria eta industria. Besteak beste, Gaztañabaltzan hainbat indusketa egin behar izan zituen iturburuen bila. Datuen arabera emariak ez ziren makalak eta ia urte osoan zehar mantentzen zuten emari sendo bat, agorraldian izan ezik. Lan horiek hiltegi zaharretik gora zihoan bidetik egin ziren; auskalo zein egoeratan egongo diren gaur.
Aurrera jarraituko dugu eta 50 metrora Basozelaitik igotzen den pistara aterako gara. Abiapuntura itzultzeko pistatik aldats behera jarraitu behar dugu futbol zelairantz. Apenas izan diren 5 kilometro Kukurrustu eta Malmasin inguratzeko, eta bost iturri, edo haien aztarnak, aurkitu ditugu. Ibilbideko iturri guztiak 160 eta 250 metro arteko garaieran daude, nahiko altu bi mendi horien altuera kontuan izanik, beraz, beheko aldeetan isuri puntu gehiago egongo ziren bere garaian. Zoritxarrez iturrien egoera nahiko eskasa da, Brisketakoarena izan ezik. Gehienak siku daude edo behintzat ez dute behar besteko ur jariorik era normal batez hortik edan ahal izateko.
☉ Hego Uribe
Hego Uribeko eta Kurdistango musikariek emanaldia eskainiko dute Durangoko Azokan
Itziar Ituño, Roberto Awanari eta Azibar Terreros basauriarrek eta Janire Egaña galdakoztarrak hartu dute parte proiektuan
Suargi Elkarteak Berria Egunkariarekin eta Basauriko Zutarri Kultur Elkartearekin batera kultura kurduei buruzko musika emanaldia sustatu du: ‘Mugarik gabe – Bê Sinôr’.
Proiektuan parte hartu dute Hego Uribeko zenbait herritar: Itziar Ituño, Roberto Awanari eta Azibar Terreros basauriarrak eta Janire Egaña galdakoztarra.
Ines Osinaga, Jon Maia, David Espinazo (Ingot) zein Yado Uzun, Onur Kepenek, Mizgin Tahir, Ciwan Issa musikari kurduak eta Chris O´Shea irlandarra ere dira proiektuaren parte.
Abenduaren 7an, larunbatez, 22:30ean emanaldia egingo dute Durangoko Azokan, Plateruenan.
Abestiak eta dokumentala
“Proiektuak erakutsiko du lurralde ezberdinetako musikarien loturek unibertsala den musikaren hizkuntzaren bitartez muga geografikoak gainditzen dituztela”, diote proiektuko sustatzaileek.
Proiektuaren lehen zatia da abenduaren hasieran aurkeztuko dutena Durangoko Azokan. Bigarren zatian euskaldunak izango dira Rojavara -Siriako herrialde kurdura- joko dutenak.
Elkarlan honekin batera, abestiak eta dokumentala grabatzen ari dira. “Ikus-entzunezko lanean Rojavako eta Euskal Herriko musikarien nortasun gurutzatuak arakatuko ditugu, istorio partekatuen bidez, non mugak desagertu eta loturak sakontzen diren”, diote.
Hizkuntzak, lurra, historia bezalako gaiak jorratzen dituzten bitartean, protagonistek musikaren hizkuntza unibertsalak banaketa geografikoak gainditzen dituela erakutsiko dute, “bihotzak eta kulturak elkartuz”.
Liburu aurkezpena
Kultura kurduaren bidaia Durangoko Azokara ez da soilik musikara mugatuko. Hain zuzen, abenduaren 7an bertan 14:00etan Ahotsenean ‘Kurdistan + 100’ liburua aurkeztuko dute, berriki euskaratuta.
Aurkezpena Laura Mintengik bideratuko du eta Meral Simsek eta Jin Swani idazle kurduek parte hartuko dute, besteak beste. Kiera Henderson itzultzaileak eta Ra Page Comma Press editorialeko zuzendariak ere hitza hartuko dute.
Bestetik, kultura zapalduen haritik, abenduaren 7an 16:30ean, mahai-inguru bat antolatu dute Talaia-Durangoko Museoan. Bertan parte hartuko du Roberto Awanari musikari basauriarra.
Mahai-inguru hori Suargi elkarteko Jon Landabideak aurkeztuko du eta Berria egunkariko Arantxa Iraolak moderatuta, Sevinaz Evdike zuzendari kurduak, Michael McCoughan idazle eta kazetari irlandarrak, Kiera Henderson itzultzaileak, Meral Simsek idazle kurduak, Jin Swani idazle kurduak, Joseba Sarrionandia idazleak eta Robertok berak hartuko dute parte.
☉ Hego Uribe
GEURIAko abenduko alearen banaketa atzeratu da, inprimategi greba dela eta
Comeco Grafico Norte enpresa greban dago, eta besteak beste, bertan GEURIA inprimatu egiten da.
Azaroaren 28an, ostegunez, abenduko alea publikatu genuen, baina online bakarrik irakurri daiteke momentuz; izan ere, inprimategiaren greba dela eta, oraindik ezin izan dute paperezko alea inprimatu.
Aurreikuspenen arabera, aste honetan bertan imprimatuko litzateke GEURIA, eta jaso bezain pronto hasiko dugu banaketa, bai horretarako propio dauden puntuetan, eta bai harpidedunentzat euren etxeetan. Bitartean, PDFa online irakur daiteke esteka honetan.
☉ Hego Uribe
GEURIAk tokiko komunikabideen erronkak hizpide izan dituen Tokikom jardunaldietan parte hartu du
Tokikom Sariak banatu zituzten atzo, azaroak 22, Artikako (Berriobeiti, Nafarroa) Maria de Maeztu kultur etxean.
Euskarazko toki komunikabideen urteko lanik onenak ezagutzeko eta sektoreak dituen erronkei buruzko gogoetak zein esperientziak partekatzeko aukera izan zuten han bildutako 80 bat lagunek. GEURIAtik Eñaut Barandiaran zuzendaria eta Maider Ibañez kazetaria bertaratu ziren.
Jon Sarasua Euskararen Gogoetaguneak egitasmoaren koordinatzaileak, Lurdes Etxezarreta eta Xabi Gartzia AEKren Nazio Kontseiluko kideek eta Ramon Argelina elDiario.es-eko Bazkideen Fidelizazio arduradunak hitzaldiak eskaini zituzten.
Sarasuaren arabera, datozen 25 urteetan euskarak egin behar duen bidean estrategikotzat jotzen ditu tokiko hedabideak, “euskarak, eskala gehienetan ez bezala, eskualdeko eskalan lidergoa hartzeko aukera baitauka”.
Eta ildo horretan, eskualdeetako hedabide multimedien estrategia izendatu dutenaren ardatzak zeintzuk diren azaldu zuen: “Orain arte egin duguna egitea ez dugu nahikoa izango; 80ko hamarkadan ETBren aldeko apustu garbia egin zen, baina aurrera begira, euskal hedabidegintzan matrize aldaketa behar dugu, dena askoz gehiago fragmentatuta dagoelako”, adierazi zuen Sarasuak.
Eskualde mailako komunikazioan euskarazko hedabide taldeek lidergoa har dezaketela esan zuen Sarasuak, “lidergo garbia eskualde euskaldunetan, eta lidergo esanguratsua ez horren euskaldunetan”.
Sarasuak behin baino gehiagotan nabarmendu zuen ideia baten ildotik, “gauzak berdin egiten jarraitzea aukera bat ez dela” adierazi zuten AEKko Etxezarretak eta Gartziak ere euren hitzartzean.
Aurki 50 urte beteko ditu AEKk, eta urteotan guztiotan, garaian garaiko testuingurura egokitu ahal izateko ezinbestekoa izan dute “etengabeko eraldaketa”.
Ramon Argelina elDiario.es-eko Bazkideen Fidelizazio arduradunak beren hedabidearen ereduaz hizketan jardun zuen, kazetaritza independentea egitea ahalbidetzen diena 95.000 bazkideren sostengua izatea dela argudiatuta, “bazkideena eta ez harpideena”.
Bazkideak proiektuaren protagonistak direla esan du, haiek direla proiektuaren erdigunean daudenak, eta haiei esker independentzia editoriala blindatzen dutela botere politikoaren, enpresarialaren eta ekonomikoaren presioen aurrean.
Herritarrak erakartzeko estrategiez eta haien atxikimendua lortzeko gakoez jardun zuen Argelinak, eta baita bazkideei modu esklusiboan eskaintzen dizkieten produktuez zein zerbitzuez ere: “Bazkideak asko zaintzen ditugu, xehetasunak ere bai, eta hori asko baliosten duten zerbait da. Gauzak etengabe hobetzen saiatzen gara, eta horretaz jabetu egiten dira eta eskertu egiten digute”.
Lau sari
Hitzaldiak baino lehen, 2024ko Tokikom Sariak banatu zituzten.
Azal onenaren saria Sakanako Guaixe aldizkariarentzako izan zen, ‘Matxismoa ari du’ goiburu duen aldizkariaren azalari esker.
Edukirik Onenaren Saria Azpeitia Gukarentzat izan zen, Maialen Etxaniz kazetariak egindako ‘Gelditu dira inprentaren makinak’ erreportajeagatik.
Eta, Ikus-etzunezko Onenaren Saria Antxeta irratiarentzat izan zen, ‘Uhin inklusiboak’ lanagatik.
Aurten, gainera, sari berezi bat ere banatu zuen Tokikomek: Nafarroa Saria. Ultzamaldeko Pulunpe komunikazio taldeak argitaratutako ‘Dialeko azkenak’ ikus-entzunezko lanari eman zioten saria.
Ekitaldia Juan Kruz Lakasta kazetariak gidatu zuen. Nafarroako Gobernuaren izenean Jabier Arakama Euskarabideako zuzendaria, eta Eusko Jaurlaritzako Hizkuntza Politikarako sailburuordetzaren izenean Jokin Azkue HABEko zuzendaria ere izan ziren ekitaldian.
☉ Hego Uribe
Hego Uribeko 21 supermerkatuk bat egingo dute Bizkaiko Elikagaien Bankuko bilketa handiarekin
Azaroaren 22an eta 23an izango da Bilketa Handia Bizkaiko supermerkatuetan, tartean, Arrigorriagan, Basaurin, Etxebarrin, Galdakaon, Ugaon eta Usansolon
Bizkaiko Elikagaien Bankuak bilketa handia egingo du azaroaren 22an eta 23an lurraldeko supermerkatuetan. Baita Hego Uribe eskualdean ere.
Zehazki, Arrigorriagako, Basauriko, Etxebarriko, Galdakaoko, Ugaoko eta Usansoloko 21 supermerkatutan izango dira Bizkaiko Elikagaien Bankuko boluntarioak elikagaiak jasotzen.
Bizkaiko Elikagaien Bankutik zehaztu dutenez, olioa, haurrentzako elikagaiak, latak eta kontserbak dira gehien behar dituztenak.
Aurten, Bizkaiko familiak laguntzeaz gain, Valentziako hondamendiko kaltetuei elikagaiak bidaltzea da kanpainaren helburua.
360 boluntario
Bizkaiko Elikagaien Bankuko ordezkariek GEURIAri adierazi diotenez, 360 boluntario egongo dira Hego Uribeko supermerkatuetan.
Bilketa handirako boluntarioak “ezinbestekoak” direla aipatu dute, eta herri batzuetan faltan dituztela esan du: “Adibidez, Etxebarrin boluntarioak behar ditugu azaroaren 22an eta 23an herriko supermerkatuetan egoteko. Gero eta gehiago kostatzen zaigu boluntarioak topatzea supermerkatuetan egoteko. Beraz, oso garrantzitsua da irakurleek parte hartzea!”, diote.
Boluntario izateko interesa dutenek izena eman dezakete Bizkaiko Elikagaien Bankuko webgunean edo 944 499 258, 946 053 779 edo 747 454 396 telefono zenbakietara deituta.
☉ Hego Uribe
Rockein 2024: Monday Potions da Hego Uribeko taldetik onena
Monday Potionsek Etxebarriko taldekide bat du eta sari bezala bideoklip profesional bat grabatuko dute eta kontzertua eskainiko dute 2025eko MAZ Basaurin
Azaroaren 16an, larunbatez, Rockein lehiaketako finala izan zen Basauriko Social Antzokian. Hego Euskal Herriko musikari eta taldeei zuzendutako lehiaketako hamabigarren edizioan Ben Santana diziplina anitzeko artista bilbotar gazteak irabazi zuen sari nagusia.
Hego Uribeko talderik onenaren kategorian Monday Potions laukotea izan zen garaile, musika proposamen eklektiko batekin, pop barrokotik art rockera nabigatzen duena. Eneko Peña da proiektuaren buru eta Etxebarri (Danel Marin), Bilbo eta Santurtziko kideez osatuta dago.
Sari bezala, Monday Potions taldeak bideoklip profesional bat grabatuko du eta kontzertua eskainiko du 2025eko MAZ Basaurin.
Bestetik, Maialen Ibarra sanmigeldarra eta bere taldea Euskarazko artistarik onena saria irabazi zuen eta Edgar Allan Pop bikoteak —Beatriz Álvaro arabarra eta Jaime Buenaventura madrildarra— jaso zuen Eskarabilera Saria.
Irabazleak erabakitzeko epaimahaia honako hauek osatu zuten: Nara Pinto (Primavera Sound festibalean promotorea); Jon Agirrezabalaga (El Tigre Studios-en ekoizle eta soinu-ingeniar eta musikari eta konpositore); Anne Salazar (BIME Live festibalaren koordinatzaile eta artisten kontratazioaren arduradun); Iker Bárbara (MondoSonoro musika-komunikabidearen Euskal Herriko eta Errioxako edizioaren koordinatzaile); eta Jon Zugazagoitia (Basauriko Udaleko Gazteria, Kirol eta Informatika zinegotzia).