☉ Basauri
Jon Arretxe: “Nire aitaren etxea lurraren mailatik behera zegoen, zulo bat zen. trenbidearen ondoan eta komuna, etxetik kanpo. Ez zen jauregi bat, ez”
Aitite eta amama Etxerrekoak, aita ere bertan jaio eta hazitakoa. Gertutik ezagutzen du Jon Arretxek Etxerre.
Geuria #076 Monografikoan argitaratutako elkarrizketa
“Etxerreko putzua eta Hego Uribeko uren altxorrak”
Irakurri osorik PDFan
Jon Arretxe (Basauri, 1963) idazleak bere jaioterrian kokatu zuen ‘Arrutiren Banda’ nobela. Eleberriaren ardatzetako bat Etxerreko putzua da. Herritik kanpo dagoen misterio gune bat da nobelan: bitxiak, pirañak, gaizkileak… Jonek gertutik ezagutzen du Etxerre.
Baduzu lotura Etxerrerekin, Jon. Zure aita bertan hazi zen.
Aita Etxerre auzoan jaio eta hazi zen, eta oraindik zutik dagoen eskola zaharrean ikasi zuen. Baserri bat edo beste bazegoen auzoan, adibidez, Basauriko betiko azken euskaldunetakoa izan zen Fermin Larrearena. Dena dela, nire aitaren bizilekua askoz apalagoa izan zen, etxe zahar baten beheko solairua, alokairuan zeukatena. Lurraren mailatik behera zegoen, zulo bat zen, azken batean. Trenbidearen ondo-ondoan zegoen, komuna etxetik kanpo zeukan… Ez zen jauregi bat, ez.
Jon Arretxeren aitite Pradera Hermanos lantegiaren sarreran // Utzitakoa
Nolakoa zen Etxerre auzoa?
Auzo berezia izan da beti. Basauri izan arren, erdigunetik guztiz aparte dago. Gogoratzen naiz umetan askotan joaten nintzela gurasoekin, astero gutxienez, han bizi ziren aitite eta amama bisitatzera. Auzo zikinaren gomuta daukat, trafiko astuna igarotzen zen errepidetik, autobidea ia auzoaren gainetik pasatzen zen, Praderena lantegi kutsatzailea zegoen parez pare… Lantegi horren sarreran trabukoarekin egotea izan zen aititeren lana, kartzelatik irten ostean. Gogoan daukat aitite-amamen etxeko atea trenbidetik hiruzpalau metrora zegoela, inolako babesik edo mugarik gabe, eta niri grazia handia egiten zidala aldiro tren zaratatsua albo-albotik pasatzen ikusteak. Azkenean aitite-amamak, nahiko nagusitan jada, Praderenak utzitako Arkotxako pisu batera joan ziren bizitzera eta orain, dirudienez, etorkin txiro batzuk bizi dira haien etxe zaharrean. Horma bat eraiki diete, behintzat, trenbideko arriskuetatik babesteko.
Putzua betidanik ezagutu duzu?
Putzua sortu eta gero ezagutu nuen, harrobia itxi ondoren. Gogoan daukat gustatzen zitzaidala haren bazterretik paseatzea, eta harrobi zaharraren hondakinen artean ibiltzea. Lehen ez zegoen oraingo muga fisikorik ur bazterreraino joateko. Halako dekadentzia kutsua hartzen nion tokiari, ez nuen ikusten naturaren babesleku gisa edo.
Etxerreko putzua eta auzoaren inguruko istorioren bat ezagutzen duzu?
Aitak eta beste auzotar batzuek, tartean Fermin Larreak, sarri hitz egin didate auzoaz. Ferminek berak kontatu zidanez, baserri ederra zeukan, autobidearen zutabea eraikitzeko bota zutena. Bazituen animaliak, txarriboda eta guzti egiten zuen, eta esnea eramaten zion egunero nire amamari. Auzoko beste baserri batean ‘amerikanoa’ zeritzon gizon bat omen zegoen, animaliak eta piztiak zeuzkana. Arropen garbitokia ere ba omen zegoen auzoan. Esan didatenez, nire amama izaten zen beti lehena goizetan han agertzen, eta neguko goizetan ukabilka apurtzen zuen izotza, urik garbiena berak erabiltzeko.
Nolatan sartu zenuen Etxerreko putzua ‘Arrutiren Banda’ (Erein, 2017) nobelan?
Zingira horrek beti izan du xarma berezia niretzat, eta misterio puntua ere bai. Horregatik, ‘Arrutiren Banda’ Basaurin kokatzea erabaki nuenean, nire gurasoen auzoak nola edo hala agertu behar zirela erabaki nuen. Ama Arizkoa izanda, dorretxea eta ermita sartu nituen nobelan, eta aita Etxerrekoa izanda, zingira. Nobela beltza da ‘Arrutiren Banda’, umore beltza ere badaukana, eta Etxerreko zingiran suposatzen da Roaldo basauritar ezagunari ostutako bitxiak daudela. Gaizkile batzuek berreskuratu nahi dituzte, baina mihi gaiztoek diotenez, norbaitek pirañak askatu ditu uretan.
Jon Arretxe, Euskarabila euskaldunon elkartearekin, Malmasinen / Euskarabila
Basauriarra, baina Arbizun bizi zara egun. 1.200 bat biztanle eta naturarekin lotuta dagoen herria. Zein garrantzi ematen diozu naturari, naturarekin bat bizitzeari?
Beti izan dut gogoko natura eta orain errazago zait harekiko kontaktua sentitzea, Arbizun etxearen ondo-ondoan baitauzkat basoak eta mendia. Txikitan mendira eramaten ninduten, eta gero neuk jarraitu nuen ohitura horrekin. Basauriko etxetik abiatu eta Malmasin inguruan korrika edo mendiko bizikletaz ibiltzea, adibidez, oso gogokoa nuen, baita Pagasarri edo Ganekogorta alderaino joatea ere. Horrez aparte, munduan zehar egindako bidaietan ere ingurune natural eta basatietan sarri ibili naiz: Himalaia aldean, Amazonian, Saharan…
Asko gustatuko litzaidake Etxerre aldean naturak edo kasualitateak oparitu diguten zingira hori aprobetxatzea. Hegaztiek gogoko dute, antza, eta jendearentzat ere zerbait polita antolatu liteke, halako aisialdi-gune bat edo. Basauri aldean ez ditugu soberan horrelako parajeak eta ez genuke zingirak eskaintzen digun aukera galdu behar.
☉ Basauri
Asteburu solidarioa antolatuko dute Basaurin, Alex Garcia Galas herrikidearen alde
Apirilaren 27an eta 28an antolatu du asteburu solidarioa Basozelaiko El Maño Auzo Elkarteak. Besteak beste, haurrentzako parkea, paella solidarioa, bingo solidarioa eta zozketak antolatu dituzte
Alex Garcia Galas basauriarra (Basauri, 36 urte) pankreatitisak jota gaixorik dago Bangkokeko (Thailandia) ospitale batean.
Aurreikuspenen arabera asteburu honetan aberriratuko du Defentsa Ministerioak hegazkin medikalizatu batean.
Aberriratzea emango den arren, ekimen solidarioek ez dute etenik. Basaurin, esaterako, El Maño Basozelaiko Auzo Elkarteak kanpaina bat jarri du martxan dirua biltzeko.
Alde batetik, itsulapikoak jarri ditu herriko saltoki eta tabernetan: “Momentuz 84 itsulapiko jarri ditugu herriko saltoki eta tabernatan, baina eskari gehiago jaso ditugu eta beste itsulapiko sorta bat jasotzeko zain gaude”, dio Gorka Del Rio Basozelaiko Auzo Elkarteko kideak.
Eta, beste alde batetik, apirilaren 27an eta 28an asteburu solidarioa antolatu dute Basaurin. Besteak beste, haurrentzako parkea, urdaiazpiko moztailea, paella solidarioa, bingo solidarioa, barra solidarioa eta zozketak antolatu dituzte.
“Ekimen solidario hauetatik bilduko dugun dirua Alexen familiari emango diogu. Familiak egin behar izan dituen —eta gaur egun egin behar dituen— gastuak ordaintzeko izango da”, dio Gorkak. Datuak datu, egunero Thailandian 3.000 eta 4.000 euro artean gastatzen ditu Alexen familiak, mediku probak egin ahal izateko.
Egitaraua / Asteburu solidarioa Alexen alde
Apirilak 27, larunbata
Haur Parkea: zezen mekanikoa, puzgarriak, goma elastikoa, jostailuak…
16:00-19:00 Solobarriako karpa
Apirilak 28, igandea
Barra solidarioa, musika eta zozketak (herriko saltokiek dohaintzan emandako produktuak) egunean zehar
12:00-19:00 San Jose Ikastetxeko jolastokia
Urdaiazpiko moztailea
12:00 San Jose Ikastetxeko jolastokia
Paella solidarioa
14:30 San Jose Ikastetxeko jolastokia
Bingo solidarioa: Iker Muniain Athelticeko jokalariak dohaintzan emandako Kopako finaleko kamiseta bat
18:00 San Jose Ikastetxeko jolastokia
☉ Basauri
Basaurik itsulapikoak jarri ditu Thailandian gaixo dagoen herrikidearen senideak laguntzeko
El Maño Basozelaiko Auzo Elkarteak kanpaina bat jarri du martxan dirua biltzeko. Herrian zehar momentuz 84 itsulapiko jartzeaz gain, apirilaren 27an eta 28an ekitaldi solidarioak antolatuko dituzte
Alex Garcia Galas basauriarra (Basauri, 36 urte) pankreatitisak jota gaixorik dago Bangkokeko (Thailandia) ospitale batean.
Otsailaren 25ean ospitaleratu zuten Zainketa Intentsiboetako Unitatean (ZIU) eta ordutik bere senideak Euskal Herriratzeko ahaleginetan dira.
Alexen ingurukoek zabaldu dutenez, familiak, “etsi-etsian”, hegazkin medikalizatu bat kontratatu zuen bertara ekartzeko, baina ez zioten hegan egiten utzi, “barne-odoljario larria izateko arriskua” baitzegoen.
Familiak 221.000 euro jarri zituen hegazkin medikalizatu hori kontratatzeko, baina ezin izan dutenez erabili, diru hori galdu dute.
Gauzak horrela, crowfunding kanpaina bat abiarazi dute Alexen lagunek eta senideek. Momentuz 114.445 euro bildu dituzte.
Diru bilketa Basaurin
Basaurin El Maño Basozelaiko Auzo Elkarteak kanpaina bat jarri du martxan dirua biltzeko: “Basozelaiko Auzo Elkartetik gure babesa adierazi nahi diogu gure bizilagun Alexen familiari eta apirilean zehar ekitaldi solidarioak antolatuko ditugu”, diote.
“Basozelaiko saltokietan itsaulapikoak jartzen hasi ginen, baina sare sozialen bitartez ekimenak izan duen oihartzuna ikusita, Basauri osora hedatu dira itsulapikoak”, dio Gorka Del Rio Basozelaiko Auzo Elkarteko kideak.
Guztira, 84 itsulapiko daude herriko saltokietan zehar. “Gainera, beste itsulapiko asko ere jarri ditugu Basauritik kanpo, adibidez, Eibartik idatzi ziguten bertan ere itsulapikoak jartzeko”, dio.
Bilduko duten dirua Alexen familiari emango dio Basozelaiko Auzo Elkarteak: “Bildutako dirua familiak egin behar izan dituen —eta gaur egun egin behar dituen— gastuak ordaintzeko izango da”.
“Egunero Thailandian 3.000 eta 4.000 euro artean gastatzen ari da familia, Alexi probak egin ahal izateko”, zehaztu dute El Maño Auzo Elkartetik.
Asteburu solidarioa
Beste alde batetik, itsulapikoez gain, El maño Basozelaiko Auzo Elkarteak asteburu solidarioa antolatu du apirilaren 27an eta 28an Basaurin.
Besteak beste, haurrentzako parkea, urdaiazpiko moztailea, paella solidarioa, bingo solidarioa, barra solidarioa eta zozketak antolatu dituzte.
Aberriratzea, asteburuan
Alexen senideak Margarita Robles Defentsa ministroarekin harremanetan jarri ziren aste hasieran eta horrek egoera aztertuko zuela adierazi zien.
Eitb-k jakinarazi duenez, asteburu honetan egingo dute basauriarraren aberriratzea. Marisol Garmendia Espainiako Gobernuak Euskadin duen ordezkariak baieztatu duenez, hegazkina asteburu honetan abiatuko da eta gaur arratsaldean jakinaraziko dituzte Alexen premiazko aberriratze dispositiboari buruzko xehetasunak.
Maialen Ibarra sanmigeldarrak ‘Aititeri’ abestiaren bideoklipa kaleratu du gaur. Abestia Patxi Ibarra bere aititeren omenez egindakoa da.
‘Sano abesten jarraituko dugu, nonbait gurekin abesten duzulakoan. Lasai asko utzi gaituzu. Zelako zortea zurekin izan dugun’, errepika du abestiak.
Joseba Ibarra Maialenen osabak eta Patxiren semeak txistuarekin laguntzen du abestian. Gainera, bideokliparen amaieran keinu berezia egin dio Maialenek bere aititeri: Patxiren ahotsarekin Erramun Martikorenaren ‘Xorieri mintzo zen’ abestia entzuten da.
Bideoklipa osorik dago grabatuta Basauriko Social Antzokian.
Patxik utzitako arrastoa
Patxi Ibarra Indartsu Clubeko sortzaile eta presidente izan zen, ez soilik futbol taldearena, baizik eta Indartsuk kulturan izan dituen adar ezberdinen sortzaile.
Txistu-irakasle izan zen, Danbolin Txistulari Elkartea 1985ean sortu aurretik, eta behin sortuta, taldearen bultzatzaile izan zen.
Basauri Koral Elkartean ere parte hartu zuen. Tenorea zen Ibarra, Aldana zenaren laguntzaile. 25 urtetik gora eman zituen Basauri Koral Elkartean.
Euskal kulturarekin konpromiso handia erakutsi zuen Patxi Ibarrak. Frankismo garaian, euskara klaseak eman zituen San Migeleko parrokian. Zuztarretatik Ahora, San Migel Kantari eta Basaurin Be Bagara ekimenetan ere parte hartu zuen Ibarrak.
Leherketa gertatu da gaur goizean Basauriko Sidenor enpresan. LAB sindikatutik adierazi dutenez, leherketa labean izan da, baina ez du zauriturik eragin.
Suhiltzaileak bertaratu dira eta enpresa bera ari da egoera kudeatzen.
Basauri Bonua kanpaina berria abiaraziko du Udalak apirilaren 22tik maiatzaren 19ra bitartean. Guztira herriko 140 saltoki atxiki dira kanpainara, iaz baino zazpi gehiago.
Aurreko urteetan bezala, bi bonu mota igorriko dituzte: bata 4 eurokoa, bezeroek 6 euro gastatu ahal izateko; eta bestea 10 eurokoa, 15 euro gastatzeko.
Aurrekoetan bezala, bonuak ez dituzte formatu fisikoan aterako. Bonuak kanpainari atxikitako establezimenduetan eskuratu behar dira, eta gehienez ere 60 eurora arteko bonuak erosi ahal izango dira NAN/IFZ/AIZ bakoitzeko. Ezin izango dira diru-truke aldatu eta, erabiltzen ez badira, ez da dirua itzuliko.
Kanpainara atxiki diren establezimenduen zerrenda apirilaren 22an bertan publikatuko dute bono.basauri.eus webgunean. Hala ere, saltoki bakoitzak Basauri Bonua identifikazio-eranskailua izango du.
100.000 euro gehiago
Basauriko Udalak 300.000 euro bideratu ditu aurtengo kanpainara, iaz baino 100.000 euro gehiago.
“Guztira 300.000 euro bideratuko ditugu ekimen honetara, baina udalerrian izango duen inpaktu ekonomikoa askoz ere handiagoa izango da, bezero bakoitzak bonua eskuratzean eta erosketa egitean ordaintzen duen kopurua gehitu behar baitzaio kopuru horri”, diote udal ordezkariek.
Bi orduko lanuztea eta manifestazioa egingo dute gaur Ugaon Envaseseko langileen alde
Etxebarrin aurkitutako Gerra Zibileko lehergailu militar bat suntsitu du Ertzaintzak
Asteburu solidarioa antolatuko dute Basaurin, Alex Garcia Galas herrikidearen alde
Hego Uribeko dozenaka pentsiodun Gasteizen batu dira 1080 euroko gutxieneko pentsioa aldarrikatzeko
⚪️🔴 GABARRA | Argazkiak | Aupa Aitor Paredes! Talde zuri gorria Kopako txapelketa ospatzen!
Argazkiak / Hego Uribe zurigorriz jantzi da Kopako finalaren atarian
“Gure Zirkua” Hego Uribera etorriko da lehen aldiz, Arrigorriagan zortzi saio eskainiz
Maialen Ibarra sanmigeldarrak abesti berria eskaini dio Patxi bere aititeri
