Herriko Gaztelekuan topatuko duzu Sonia Movilla (Arrigorriaga, 1982). Ia hamabost urte daramatza bertan begirale gisa, 2006tik. Asteburu solte bateko ordezkapen bat egitera sartu eta ordutik ari da herriko gazteekin batera jolasean eta ikasten, bertatik bertara. 11-12tik 18 urtera bitarteko berrogei gaztek erabiltzen dute zerbitzua, adin tarte zabala eta gaztetxoetan aldaketa handikoa. Gaur egun Aitziber eta Sonia dira Gaztelekuan ari diren bi begiraleak.
Nola moldatu zarete Gaztelekuan gaztetxoekin aritzeko?
Instagram eta whatsapp bidez komunikatu gara. Bideo-deiak egin ditugu. Berrogei bat gazterekin lanean aritu gara. Makina bat gauza egin ditugu: egun bereziko ekintzak (bullyinga, LGTBI, seinu hizkuntza), gustuko liburuaren marrazkia eta laburpentxoa egin, zinema pelikulak gomendatu eta ikusi. Modu kolektiboan garatutako ekintzak izan dira denak. Egia da guk geuk asko galdetzen geniela, eurek ere proposamenak egiteko xaxatzen genituela, baina ezer gutxi lortu dugu. Itxialdiaren lehen egunetan oso urduri sumatu nituen, gurekin harremanetan egoteko gogo handiz, eta aldi berean, nahiko aspertuta bakarrik egoteagatik, familiarekin, whatsapp bidez, lagunak ezin ikusita.
Irakasle bihurtu al zara?
Ez dakit nola esan. Urduri zeuden, ezin ziren euren lagunekin egon, aspertzen hasita etxean. Kalera ateratzen hasi zirenean, Gaztelekura inguratzen ziren. Itxita egon arren, begiraleok bertan egoten ginen garbitzeko eta dena txukuntzeko. Atea edo leihoa jo eta ‘Utzi sartzen’ esaten ziguten barrezka. Bazekiten ezin zutela sartu baina. Pena izan da ezin izan dugulako ikasturte amaierako jaia egin: konfinamendua kendu dutenean, Gaztelekua ixteko garaia heldu delako. Baina tira, orain udalekuak datoz eta ikasturte berrirako prestatze-lanak. Hori baita prebisioa, 2020-2021 ikasturtean herriko jaiak izan ohi diren astean bertan Gaztelekua irekitzea, neurriak hartu, zenbateko aforoa, protokoloa…
Zuhaitzak landatzen / Utzitakoa
Uztailaren 24ra arte udalekuak antolatu dituzue herrian.
Ekainaren 29an hasi ginen eta uztailaren 24ra arte iraungo dute udalekuek. Batetik, lau eta zazpi urte bitartekoak hartuko dituen Udaludo ludoteka. Hilabete osoz eta goizez izango da, eta hogeita hamar ume izango ditu. Ikastolan egingo ditugu. Bestetik, zortzi eta hamaika urte bitartekoentzat Mirabatxo udalekuak prestatu ditugu. Hauek ere hilabete osoz eta goizez. Hogeita hamasei gaztek hartuko dute parte eta institutua izango da gure egoitza. Mirabatxoen kasuan, Burdin Hesira bisita egingo dugu, herriko txoko politenak aukera, margotu eta asmakizunak egingo ditugu, herriaren historia ezagutzeko jokoak egingo ditugu, kalean dagoen jendeari galdetuta. 10:30etatik 13:30etara dira udalekuak, baina goiztiarrak daudenez, 9:00etatik ja martxan gaude. Ni neu naiz Udaludoko arduraduna eta Amaia da Mirabatxokoa.
Eta udalekuak bukatzen ditugunean, ikasturte berria prestatzen hasiko gara. Adibidez, irailetik abendura bitarteko ohikoak dira Gau Beltza, Gabonetako egitaraua, Euskararen eguna eta ohiko joko eta lanak, besteak beste. Oinarrizko egitaraua bi begiraleon artean prestatzen dugu, baina irteerak denon artean erabakitzen ditugu. Guk proposamenak egiten dizkiegu, adibidez, zinemara edo escape room batera irteera, eta gazteek ere zer gura duten esaten dute, baina tira, normalean guk proposatzen duguna egiten dugu, kar kar kar.
Zer da gehien gustatzen zaiena?
Mahai jokoak asko gustatzen zaizkie, pilo bat ditugu. Eskulanak ere maiz egiten ditugu, adibidez, Slime likatsu horiek ere egin izan ditugu, baita bidriera moduko kaxa batzuk ere. Finean, eskulanak dira, eurek egindako zerbait eta horrek asko betetzen ditu. Aurten jesarleku berezi hauek sortu ditugu -Sonia bera euren gainean jesarrita dago argazkian. Guztiok parte hartu genuen sorkuntza honetan: nagusienek bazekiten non topatu halako paletak. Patatas Oruera joan ginen eta bertan bazituzten. Palet batzuk gorde zizkiguten eta denon artean Gaztelekura ekarri genituen. Behin hemen, egurra findu, margoztu, taladroarekin zuloak egin, gurpilak jarri eta baditugu jesarleku berrian gurean. Polita izan da 11-12 urteko eta hamazortzi urteko gazteak elkarlanean ikustea, ez da erraza eta. Bizilaben ere parte hatu genuen, eskualde guztiko gazteekin. Hamabost bat egon ginen bertan, Gaztelekuko gazteenak.
Boloetan jolasten / Utzitakoa
Futbolin bat baduzuela ikusten dut.
Ikastaroak, jokoak edo eskulanak bukatzen ditugunean, denbora librea izaten dute. Batzuei asko gustatzen zaie hemen inguruan ibiltzea, kalean, beste batzuk Play Stationean dabiltza… eta bai, aspalditik futbolina dugu. Ni tematu nintzen horrekin, aurreko koordinatzailearekin burugogor jarri nintzen, egia esan, begirale moduan sartu nintzenean futbolina jartzeko. Hasieran neska gutxi sartzen ziren Gaztelekura, gehienek ez baitute gustuko bideo-jokoetan edo Ping Pongean jolastea, nahiago dute kalean egon. Futbolina apaintzeko tailerra egin genuen eta magikoa izan zen hura! Ordutik pilo bat gustatzen zaie. Kalean dabilen jendeak askotan eskatzen digu ea sar daitekeen futbolinean jokatzera, baina tira, Gaztelekuan izena ematen duten gazteentzat dugu.
Gaztelekuan parte hartu behar dutenek izena emateko orria bete behar dute. Zerbitzua doakoa da eta irteera bereziren bat egiten dugunean, orduan ordaindu behar dute zerbait. Ikasturtearen hasieran, irailean, egiten da izen-ematea, baina ikasturte osoan zehar irekita dugu matrikulazioa epea. Gustura egoten dira ikasturtean zehar eta gehienek errepikatzen dute hurrengo urtean. Egia da hamabost urteren bueltan nahiago dutela kalean egon, baina Gaztelekuarekin harremanetan jarraitzen dute: askotan bisitan etortzen dira, nagusi sentiarazten ditu horrek! Beste batzuetan antolatzen dugun zerbait gustatzen bazaie, berehala izena ematen dute. Gurekin ehuneko ehunean egon ez arren, Gaztelekuarekin duten loturak hor dirau.
Urteen poderioz, erreferente bat izango zarete gazteentzat.
Ia hamabost urte dira, bai. Herriko gazteak Udaludon hasi, Mirabatxo eta Gazteleku, eta hortik aurrera GazteInfo dute. Zerbitzu horiekin lau urtetik hogeita hamabost urtera bitarteko aisi eta ikastaro zerbitzuak beteta ditugu. Hezkuntzako seigarren mailan daudenak dira Gaztelekuan izena ematen duten lehenak, hamaika eta hamabi urte bitartekoak. Eta urtebetera institutura egiten dute salto. Garai horietan harremanak egiten hasten dira, eta orain Ugaon bertan dugu institutua. Lehen Arrigorriagara joan behar zuten, baina orain Zeberio eta Arrankudiagako batzuk ere badatoz Ugaokora.
Hamabost urteotan lantokia ere transformatu da Ugaon. Kultur Etxea nolabait bitan banatuta dugu: parte bat Jane Jauregian eta bestea hemen, Kultur Etxearen erakinean. Beheko solairuan gu gaude, Gaztelekua, eta goikoan ludoteka, margolaritza eta egurra lantzeko ikastaroa.
Gazte asko eta asko pasatu dira hemendik. Aspaldian, nagusiagoentzako bideratutako zerbitzua zela esango nuke. Adibidez, Ibilaldira joaten ginen. Orain gaztetxoagoekin lan egiten dugu eta adin tartea zabalagoa da. Baina batik bat eurekin komunikatzeko era aldatu dela esango nuke. Hori bai igarri dudala: orain gauzak asko hitz egiten dituzte euren artean, lehen baino gehiago esango nuke. Gurekin konfiantza handia dute. Pentsa, sexualitate tailerrak egin ditugunean denetarik galdetzen dute, batzuetan isilarazi behar ditugu ez dutelako mugarik! Baina tira, ikastaroetatik kanpo ere, edozein asteburutan hurrengo eguneko pilularenak nola funtzionatzen duen galdezka datoz gugana, baita asteburuko planen eske ere!
