Sareak
[the_ad_group id="3890"]

☉ Zaratamo

BIDEOA / ‘Ametsetako jolastokia’ auzolanean sortzen ari dira Zaratamo eskolan

|

Ikasturtea bukatu da Zaratamo eskolan, baina 2019tik buruan zuten proiektu bati ekiteko unea heldu da:’ Ametsetako jolastokia’. Hirurogehi bat guraso eta neska-mutil egon dira auzolanean uztaileko bi asteburutan.

Umeentzako harezko parke berria, futbol-zelaia kirol askotarako gune bihurtu, ortua berritu, gune lasai bat sortu, tirolina bat… Hauek eta askoz gehiago dira umeek eurek diseinatu eta auzolanean egiten ari diren ‘Ametsetako jolastokia’.

Iosune Etxeita eskolako zuzendariarekin eta Irati Azkueta herritarra eta irakaslearekin egin du berba GEURIAk egitasmoaren nondik norakoak jakiteko. Horretarako, bariku arrasti batean auzolana bertatik bertara jaso dugu. Ikasturte berria hasi aurretik, irailean beste auzolan jardunaldi bat egiteko asmoa dute.

☉ Zaratamo

Izaskun Soto: «Herriko espazioak pertsonen eguneroko jarduerak errazteko pentsatu behar ditugu»

Lurralde “burujabeago eta bizigarriago” baten alde lan egiten du Izaskun Soto arkitekto zaratamarrak, eta ikuspegi hori zelan lantzen duten azaldu digu

|

Izaskun Soto // Geuria

Hirigintzari eta herrien antolamenduari lotutako gaiak herritarrei helaraztea ez da erraza. Ikusten ditugu etxebizitzak, errepideak, parkeak, zerbitzuak etabar, baina kosta egiten zaigu horren atzean dagoen antolaketa ulertzea, eta gure bizitzetan duen eraginaz ohartzea. Izaskun Soto Lopez (Zaratamo, 1995) arkitektoa da ikasketaz, eta Hiritik At estudioan egiten du lan.

“Lurralde burujabeagoa eta bizigarriagoa lortzea” dute helburu, eta hari horretatik tiraka aritu gara berarekin hirigintza inklusiboaz eta feministaz, edota Hego Uribeko herrien egungo errealitate urbanistikoaz. Marko teorikoetaz harago, hainbat adibide praktiko ere aipatu dizkigu Sotok, Zaratamori begira proposamen zehatzak luzatuz: “hiriek eta herriek denontzako zerbait eskaintzeko gaitasuna izango dute, soilik denontzako diseinatzen direnean”. Bere egiten dituen hitzak dira, Jane Jacobsenak izan arren.

Izaskun Soto // Geuria

Zelan daude antolatuta egun gure eskualdeko herriak(Kontutan hartuta errealitate ezberdinak daudela, hala-nola Zaratamo edo Arrigorriaga, kasurako)? Hirigintzak edo hiri antolamenduak planifikazio-tresna ezberdinen bitartez etxebizitzak non eraikiko diren, plazak eta parkeak non sortuko diren eta eskola, osasun-zentroa edo kiroldegia bezalako zerbitzuak non kokatuko diren erabakitzen du.

Eta beste eskala zehatzago batean, zuhaitza, bankua edo iturria non jarri. Herriaren diseinu horrek gure eguneroko bizitza baldintzatuko du; horren arabera mugituko garelako gure herrietan zehar. Esate baterako, Arrigorriagako osasun-zentroa herri erdian dago, horrek ahalbidetzen du jende asko oinez hurbildu ahal izatea, jarraian erosketak egin ahal izatea, kiroldegira joatea, eta bidean auzokideekin topo egitea. Aldiz, institutua dagoen lekuan egongo balitz, berdin jokatuko genuke? Berdin mugituko ginateke? Ziurrenik jende gehiago hurbilduko litzateke kotxean, eta behin kotxean egonda, erosketak egiteko aprobetxatuko luke bidaia. Eta agian, herritik kanpo. Hipotesiak dira, baina argi dago herriaren antolamenduak eragina duela gure egunerokoan.

Zentzu horretan, zein da Hiritik at-en egiten duzuen lana, eta ze ikuspegirekin? Lurraldegintzan dihardugu. Lurraldea eskala ezberdinetan antolatzeko prozesu eta estrategiak garatzen ditugu. Prozesu horietan herritarrak edo erbiltzaileak dira protagonista, eta elkar-sorkuntza espazioen bidez beharrak eta erronkak identifikatzen ditugu.
Lurralde burujabeagoa eta bizigarriagoa lortzea dugu helburu, ahal dela lankidetza publiko-komunitario-kooperatiboaren bidez. Prozesu horien adibideak izan daitezke, herriko espazio ezberdinen (eskolako jolastokien, plazen…) berrantolaketarako oinarriak zehaztea, mugikortasuna edo etxebizitza gaiak ikertzea, auzo planak diseinatzea…

Badaude denontzat ulergarriak diren eta egun maiz erabiltzen diren lelo edo helburuak: ibilgailuei lekua kendu, oinezkoei emateko, adibidez. Posible da egun hori egitea gure herrietan? Zelan? Posiblea bada, baina ez gaude prest. Ez gaude prest ibilgailua gutxiago erabiltzeko. Ez gaude prest gure etxe ondoan ez aparkatzeko. Esku-hartzeak egin izan dira eta hori positiboa da. Urteak dira Arrigorriagan edo Basaurin kaleak oinezkotu zituztela. Arkotxan ere oinezkoen mugikortasuna hobetzeko esku-hartzeak egin dira.

Niretzat, esaterako, oso positiboa litzateke umeak Zaratamoko eskolara autobusean, oinez, bizikletan edo patinetean soilik iritsi ahal izatea; eta horretarako eskolako sarrera eta irteera orduetan eskola eremuan kotxeak debekatuta egotea. Kontziente naiz pertsona batzuei umeak eskolara kotxean eramateak gero lanera zuzenean joatea erraztu diezaiekela, baina espazioak zaindu behar dira; eta gaur egun, eskola eremua goizeko 9.00etan eta arratsaldeko 16.15etan ez da espazio segurua haurrentzat, kotxeetan pilatzen garelako.
Horrez gain, plazatik eskolara joateko bidea ez da aproposa, ez baitago oinezkoentzako bide seguru jarrairik, eta ez da irisgarria. Espaloi jarrai horrek, umeek eskolara bidea oinez edo bizikletan egitea ahalbidetzeaz gain, edozein herritar erraz mugitzea ahalbidetuko luke: gurpildun aulkiak, umeen orgak, mugikortasun urria duten pertsonak… Hain zuzen ere, kontu hauek eta gehiago zehazten ditu hiri antolamenduak. Eta antolamenduak gure ohiturak baldintzatzen ditu. Hala ere, horrek ez du esan nahi gure hautu propioak hartzeko gaitasuna ez dugunik.

Izaskun Soto // Geuria

Aipatu ditugun elementu horietaz aparte zertan hezurmamitzen da hirigintza inklusiboa? Eta zelan txertatu hor ikuspegi feminista? Urteetan zehar hirien eraikuntzan gainjartzen joan diren hirigintza-paradigma ezberdinak ikuspegi androzentrikotik egin dira, gizon zuri produktibo kotxedunaren ikuspegitik, alegia. Hiri handiak funtzioaren arabera antolatu dira, eta non erosi, non ikasi, non bizi eta non lan egin arautu dute. Hirigintza funtzionalistaren aurrean, hirigintza feministak eguneroko bizitza hiriko erabakien erdigunean jartzea du helburu. Herriko espazioak pertsonen eguneroko jarduerak errazteko pentsatzea eta diseinatzea da erronka, zaintzei eta harreman komunitarioei atentzio berezia jarriz. Jane Jacobs da, bere The Death and Life of Great American Cities (1961) lanean, hiriarekiko begirada unibertsal eta homogeneoarekin kritikoa izan zen lehenengotarikoa. Hiriaren ulermenerako egunerokotasunaren begiradaren garrantzia aldarrikatu zuen, eta funtzio ezberdinen hurbiltasunaren eta nahasketaren garrantzia ere bai.

Liburuan aipatzen duen bezala, hiriek denontzako zerbait eskaintzeko gaitasuna izango dute, soilik denontzako diseinatzen direnean. Horretan oinarrituta, hamarkada batzuk beranduago, hirigintza feminista bezala ezagutzen dugun mugimenduak ere mahai gaineratzen du gure hiriak bizigarriagoak direla, gizartearen aniztasuna kontuan hartzen denean.

Ze eragin izango du aldaketa klimatikoak egungo hirien antolamenduan? Bagaude prest? Nik galdera alderantziz egingo nuke lehenik: ze eragin izan du hirien antolamenduak aldaketa klimatikoan? Zenbat eraiki dugu? Nola? Zer ekarri digu horrek? Eta orain zure galderari erantzunez, esatea ni ez naizela gai honetan aditua, eta badaudela aldaketa klimatikoa hirietan espezifikoki lantzen dutenak.
Hala ere, ingurura begiratuta (beharbada Zaratamon ez horrenbeste) ikus dezakegu gure herrietako zer azalera dagoen asfaltua eta zer asfaltatu gabe, zein den iragazkorra eta zein iragazgaitza. Horrek eragina du uraren zikloan, ura berreskuratzeko erraztasunean, edota tenperatura altuko egunetan sentitzen dugun beroan, esaterako. Egokituz joan beharko gara.

Izaskun Soto // Geuria

Herri handien beharrez aritu gara, baina Zaratamo bezalako herri txiki baten beharrak ezberdinak izango dira, ezta? Zeintzuk dira? Herriak, herri txikiak, izan daitezke utopia hori, non komunitateak funtzionatzen duen; bizilaguna, dendaria,… ezagunak diren, eta zaintza-sarea propio existitzen den; zerbitzu minimoak dauden eta oinez mugitu gaitezkeen; naturarekin harreman zuzenagoa dugun, beharbada ortuaren bitartez; baina orturik ez duenak ere hurbilago dituen eremu naturalak, eremu urbanizatua eta naturala ez daudelako horren bereizita…

Zaratamok badu berez funtzionatzen duen komunitatea, eta zaintza-sarea propio existitzen dela esango nuke, izan ere, gehienok ezagutzen dugu elkar. Hala ere, Zaratamon errealitate ezberdinak daude, eta ezin dut orokorrean hitz egin: Arkotxa auzoak, Moiordinek, Elexaldeko herriguneak, edo landa eremuko auzoek dituzten beharrak oso ezberdinak dira.
Moiordineko bizilagunak oinez joan daitezke Arrigorriagara, eta Arrigorriaga bada oinarrizko zerbitzuak dituen herria, bertakoek bi herrien arteko konexioan jarriko dute arreta ziurrenik.

Arkotxako auzoan bertan baduzu fruta non erosi, edo haragia, ileapaindegira joan zaitezke, medikuarenera zein farmaziara, baina zenbat denbora behar du adineko pertsona batek ibilbide hori egiteko? Erosoa al da auzokideentzako?
Elexaldeko herriguneak bere xarma dauka eta herri bizitza dago bertan, eskolaren bueltan antolatzen diren familiek sortzen dutena askotan, baina era berean, kotxe-dependienteak gara askotan, denda bat egoteak hori aldatuko luke?
Landa eremuko auzoetan bizi direnek ere kotxea hartu behar dute ia edozertarako, herriko plazara jeisteko, adibidez, eta eurentzat garrantzitsua izango da bideak garbi eta ondo egotea.

Osorik irakurri

☉ Zaratamo

Zaratamoko eskolan aterpe bat jartzeko prozesu parte-hartzailea ipini dute martxan

Eskola komunitatearen iritziak kontuan hartuta, enpresa batek hiru proposamen helaraziko dizkio eskolari, bozkaketa fase bat egiteko

|

Zaratamoko eskola // Geuria

Aterpe bat ipini gura dute Zaratamoko eskolako patioan, ‘Ametsetako Jolastokia’ proiektuan. Eskola komunitatearen barruan prozesu parte-hartzailea egin ostean, jaso diren iritzi eta ekarpenak enpresa bati helarazi dizkiete.

Ideia horiek kontuan izanda, enpresa horrek hiru proposamen helaraziko dizkio eskolari, bozkaketa fase bat egiteko: “Enpresaren proposamenak aterpearen kokalekua, itxura, ezaugarriak… izango dira”, azaldu du Alberto Ugarriza alkateak.

Urmaela ipintzen ari dira Zaratamoko eskolan ‘Gure Ametsetako Jolastokia’ proiektuan

Osorik irakurri

☉ Zaratamo

Udalak zabor tasaren kostua murriztera deitu ditu zaratamarrak hondakin organikoa birziklatuz

Herritarrek autokonpostajea edo herrigunean konpostatzeko edukiontziak erabiliz gero horrek kostua “modu nabarmenean” murriztuko lukeela azaldu dute Udaletik

|

Herritar bat, hondakinak birziklatzen // Geuria

Europak hala behartuta, zaborraren bilketaren eta tratamenduaren gastua herritarrek eta enpresek bere gain hartu beharko du 2025etik aurrera. Gauzak horrela, datorren urtean gora egingo du zabor tasak Euskal Autonomia Erkidegoko udalerri gehienetan. Zaratamoren kasuan, Udalak bereizketa egin du zabor bilketaren zerbitzuaren arabera: astean bitan zaborra bilduz, zaborren tasak % 32ko igoera izango luke. Bilketa astean hirutan eginez gero % 34ekoa lizateke igoera.

“Horri % 10eko hobariak gehituko genizkieke hondakin organikoen kasuan”, azaldu dute udal ordezkariek. Zaratamon, zabor tasekin batera hobari batzuk ipini ditu Udalak: “Helburua ez da zerbitzuaren kostua bakarrik betetzea”, zehaztu du Alberto Ugarrizak. “Koste hori murriztu daiteke: beste sistema bat ezarriz gero kostea bestelakoa izan daiteke. Herritarrek autokonpostajea edo herrigunean konpostatzeko edukiontziak erabiliz gero horrek kostua modu nabarmenean murrizten du”. Ondorio modura, gaur egun errefusaren edukiontzira botatzen den alde handi bat edukiontzi marroira botako litzateke eta errefusaren zerbitzua gutxituko litzateke.

Nerbioi Ibaizabal mankomunitatearen 2023ko datuen arabera, eskualdean 239,3 kilo zabor bota du herritar bakoitzak errefusaren edukiontzian (biztanleriaren % 72,4a). Zaratamori dagokionez (landa eremuko herria) 402,1 kilogramo hondakin botatzen ditu herritar bakoitzak errefusaren edukiontzira urtero (% 83,7). Edukiontzi organikoaren erabilera oso baxua da: 21,2 kilo batu zituzten kamioiek herritar bakoitzeko 2023an (% 4,4). “Datu kezkagarriak dira”, aitortu du Ugarrizak. “Herritarrek hondakin organikoen edukiontzia behar bezala erabiliko balute zabor bilketaren kostua % 44 gutxituko litzateke. Herritarrek konposta egin nahi izatekotan Udalean egin beharko dute eskakizuna.

Osorik irakurri

☉ Zaratamo

Moiordin Arrigorriagarekin lotzen duen zubia argiztatuko du Zaratamoko Udalak

Udalak aurrekontu parte-hartzaileetako 30.000 euro bideratuko ditu zubia argiztatu eta espazioa berdiseinatzeko. Bigarren proiektua Gurutzalden konponketa lanak egitea da

|

Moiordin eta Zaratamon konektatzen duen zubia // Geuria

Aurrekontu parte-hartzaileen emaitzak argitaratu ditu Zaratamoko Udalak. Herritarren 114 bozka jaso dira eta proposatutako 11 proiektuetatik bi burutuko ditu Udalak 2025eko aurrekontuekin: lehena, 70 boturekin Moiordin eta Arrigorriaga lotzen duen zubia argiztatu eta doitze-lanak egitea bertan. Argiztatze lanen arrazoia bertan sor daitezkeen puntu beltzak saihestea da: “Momentura arte ez da inolako arazorik gertatu bertan, baina badaezpada egin beharreko lana da guretzat”, azaldu du Alberto Ugarriza Zaratamoko alkateak.

80. hamarkadan eraiki zuten udalerri biak konektatzen dituen zubia, 1983ko uholdeak eta gero, eta egitura honen eskumena Zaratamoko Udalarena, Arrigorriagako Udalarena eta Foru Aldundiarena da, azpitik igarotzen baita Bi-625 Foru errepidea. Hala azaldu du Ugarrizak. “Oraingoan Zaratamoko Udalaren ekimena izango da zubia behar bezala argiztatu eta egituraren gainean dagoen espazioari beste erabilera bat emateko proposamena egitea”, izan dira herriko alkatearen berbak.

Izan ere, gaur egun espazio horrek ez dauka erabilera zehatzik (batzuetan gazteak ikus daitezke bertan, baina ez dauka erabilera zehatzik) eta Udala diseinu berria egiteko lanetan hasiko da: “Oinarrizko proiektu bat enkargatuko diogu enpresa bati ideia batzuekin. Behin hasierako diseinua eta aurrekontua eskuetan duelarik ikusiko dugu Arrigorriagako Udalarekin hitzarmenik egingo dugun edo proiektu hau gure kabuz burutuko dugun”.

Zubiko plaza txikia // Geuria

Udalerri bien adostasunaz gainera Foru Aldundiaren baimenak beharko dituzte bertan lanak egin ahal izateko. Gaur egun bai Zaratamo bai Arrigorriagako herritar ugarik erabiltzen dute Foru errepidearen alde batetik bestera joateko: lanera joateko, errekaduak egiteko, paseotxoetarako… Udalak 30.000 euro inbertituko ditu proiektu honetan.

Konponketak Gurutzalden

Bigarren proposamen bozkatuena, 12 botuekin, Gurutzalde auzoan konponketak egitea da. Izan ere, Udalak 10.000 euro bideratuko ditu auzoko bideetan konponketa lanak egiteko, aparkalekuetan margoketa lanak burutzeko, argiteria hobetzeko…

Aurrekontu parte-hartzaileetatik kanpo geratu dira hurrengo proposamenak: Elexaldeko ludoteka hornitzea (8 puntu), kultura programazio egonkorra antolatzea (6 puntu), txokoen dinamizazioa (5 puntu), Elexalde-eskola arteko bidea sortzea (5 puntu), Gurutzaldeko errepideko zuloak konpontzea (4 puntu), irisgarritasun lanak egitea Arkotxa auzoan (3 puntu) eta Arkotxako espaloi batzuetan bolardoak ipintzea (puntu 1).

Iaz proposamen libreak egin zituzten zaratamarrek esparru ezberdinetan eta Udala bera zen proposamen horietako zein sartzen zen aurrekontu orokorrean. Aurten, proposamen zehatzak egin dituzte herritarrek eta Udalak urri hasieran GEURIAri azaldu lez azaroko plenoan onartuko dituzte ekarpenak.

Osorik irakurri

☉ Zaratamo

Zuntz optikoaren abiadura Zaratamoko Iragorri Goikoara helduko da, herriko azken auzora

Zaratamoko Udalak zuntz optikoaren helaraziko du Zaratamoko azken auzora: Iragorri Goikoara. 9.000 euro inbertitu dituzte lan honetarako eta hemendik aurrera pintxoak edo ADSL sistemak erabiltzeari utziko diote

|

Zuntz optikoa // Utzitakoa

Iragorri Goikoako auzotarrek behin betirako agur esango diete internet pintxoei eta ADSL sistema zaharkituari, Zaratamoko Udalak zuntz optikoa helaraziko duelako bertara laster. Zaratamoko Udaleko zuntz publikoak erabiltzaile berri bat izango du, beraz.

Auzo hau zuntz barik zegoen Zaratamoko azken auzoa zen orain arte. Lan hauek egiteko 9.000 euroko inbertsioa egin du Udalak: “Lan hauekin udalerri osoak zuntz optikoaren abiadura izango du laster”, azaldu du Alberto Ugarriza Zaratamoko alkateak. “Hala ere, oraindik badago zuntzaren gaia dela eta atenditu beharreko herritarrik, beren etxeetara heltzeko arazoak dirautelako. Behin horiek konponduta Madariaga, Gutiolo, Burbustu, Urdinbide… bezalako auzoetan operadore nagusiek kudeatzen dute internet zerbitzua”, gehitu du Ugarrizak.

“Interneten abiadura etxebizitza bakoitzak kontratatzen duen tarifak ezarriko du. Momentura arte pintxoarekin edo ADSL sistema zaharkituaren bidez funtzionatu izan gara herrian. Zuntz optikoak abiadura eskaintza ezberdinen artean erabakitzeko aukera emango die erabiltzaileei. Garrantzitsuena zera da: internetaren autopista etxe guztietara helduko dela”.

Osorik irakurri
📩 ✏️ Olentzero eta Mari Domingiri gabon gutuna
📩 ✏️ Gabon gutuna