Sareak

☉ Basauri

Galder Izarzugaza: «Atlantikoaren bestaldean, irakurle asko sartu dira Niloko uretan nire eleberriekin»

Egiptori lotutako lau nobela historiko argitaratu ditu Galder Izarzugaza idazleak. Maiatzean, Ramses III.a hiltzeko konspirazioan oinarritutako “thriller ukitudun” liburua kaleratuko du, liburu sail baten lehenengo alea

|

Galder Izarzugaza idazlea // Utzitakoa

Hainbeste aldiz irakurritako arkeologia liburua esku artean, DBHko lehen maila zegoela ohartu zen Galder Izarzugaza Pagola (Basauri, 1984) Egiptori buruzko ikastolako lana egiteko informazio asko falta zitzaiola. Txikitan piztutako jakin-mina asetzeko, Zeberion bizi den idazleak idazkera hieroglifikoari, magiari eta erlijioari lotutako hainbat ikastarotan hartu du parte, eta egiptologiako zenbait biltzarretara joan da ordudanik. “Fideltasun historikoa horma edo muga izan daiteke menderatzen ez duzun edo gehiegi ez dakizun arlo bati buruz idazten duzunean”, onartu du Izarzugazak, baina, bere kasuan, kontrakoa gertatzen dela esan du, “istorioek garrantzi handiagoa izateko balio duen zerbait” baita datu horietara egokitzea. Egun, lau liburu dauzka argitaratuta, El nacimiento de un rey (2017), El legado de Narmer (2018), La Regente (2021) eta El ocaso de Amarna (2022); guztiak Amazonen bidez autoekoitziak, baina formatu digitalean zein fisikoan eskuragarri, gailu elektronikoak gero eta jende gehiagok erabiltzen dituen arren, “paperean irakurri nahi dutenak zaintzen jarraitu behar baita”.

Noiztik datorkizu Egiptorekiko eta bertako kulturarekiko eta historiarekiko interesa? Bi interesak batera etorri zitzaizkidan, ikastolan egin behar izan nuen lan batengatik. Arkeologiari buruzko liburu bat neukala gogoratzen dut (oraindik kontserbatzen dut), non hainbat leku eta kultura agertzen ziren, eta askotan irakurtzen nuen. Egun batean, DBHko 1. mailan, antzinako Egiptori buruzko lan bat egin behar izan nuenean jo nuen liburu horretara. Baina behar nuen informazio guztia agertzen ez zenez, liburu eta entziklopedia gehiagotan bilatzen hasi nintzen (garai hartan, Internet zientzia-fikzioa zen oraindik). Lan horren ondorioz, Nilo haranarekin zerikusia duen guztiarekiko jakin-mina handitu zitzaidan, eta pasio bihurtu zen, azkenean. Gero, jakin-min horren eskutik, beste garai historiko eta kultura batzuei buruz irakurtzen eta ikasten joan nintzen. Hori izan zen antzinako Egiptorekiko eta Historiarekiko interesaren hazia.

Oso gaztetan hasi zinen idazten: lehenengo, istorio laburrak eta gero, nobelak. Zergatik erabaki zenuen idaztea? Eta zergatik historiaz idaztea? Idaztea beti gustatu izan zait, ikasgelan erredakzioak egin behar izaten nituenetik. Batzuetan, ipuinak eta idazki txikiak aurkezten nituen ikastolan egiten ziren lehiaketetara, eta DBHko 3. edo 4. mailan, euskararen arlorako, historia luze bat ere idatzi nuen. Garai hartan, kontakizun laburrak idazten hasi nintzen, kaxan geratzen zirenak, eta, gero, eleberri bat idazten hasi nintzen, istorio bat buruan neukalako. Kontakizun labur horiei eta eleberriaren lehen ideia horri esker, idaztea oso gustuko nuela ohartu nintzen, eta buruan imajinatzen nituen pertsonaiei eta istorioei bizitza emateari ekin nion.

Nolakoak izan ziren zure lehen lanak (kaleratu gabe dauden lanak edo nobelak ez direnak, idazkiak)? Lehen lanak oso laburrak eta oso xumeak ziren. Oraindik ez nekien ezer idazketa prozesuari buruz, eta pentsamenduak edo ideiak paperean islatzen nituen. Gero, beti daude eleberrientzako ideiak arrazoi batengatik edo besteagatik hurrengo mailara igarotzen ez direnak, amaituta ez daudelako, ez zaidalako gustatzen nola geratu diren eta bira man nahi diedalako, edo ez daudelako idatzita argitaratzeko, baizik eta buruan agertu zaizkidan pertsonaia batzuei bizia emateko soilik.

Egun, lau liburu dituzu kaleratuta (El nacimiento de un rey, 2017; El legado de Narmer, 2018; La Regente, 2021 eta El ocaso de Amarna, 2022). Zein harrera izan dute publikoaren artean? Laurek harrera oso antzekoa izan dute, eta horrek asko pozten nau. Badakit genero historikoa ez zela, duela urte gutxi arte, eskatuenetako bat, eta are gutxiago garai jakin batean, Egipto zaharrean, sartzen denean. Nahiz eta jende asko txundituta utzi albisteei eta dokumentalei esker, eleberrien munduan ez dago antzinako Erroman girotutakoak bezain hedatuta, adibidez. Hala ere, nire lau eleberriek harrera ona izan dute, eta ez bakarrik estatu mailan; Atlantikoaren beste aldean, Mexikon, adibidez, irakurle asko sartu dira Niloko uretan nire eleberrien eskutik.

Ordena kronologikoa dute zure nobelek: Egiptoren batasuna (deltarena eta haranarena) lortu zuen lehen faraoitik hasten zara (Narmer), haren ondorengoaren istorioa kontatzen duzu, gero, Merit Neith erreginaordearena eta Tutankhamonen heriotzera arte heltzen zara. Nola lortu dituzu hori egin ahal izateko ezagutza historikoak? Nola prestatu zara? Lehenik eta behin, asko irakurtzen. Egiptoko zibilizazioaren alderdi askori buruzko dibulgazio liburu asko ditut eta irakurri ditut: historia, momifikazioa, erlijioa, lurrinak, artea, eguneroko bizitza, etab. Irakurketez gain, dokumentalak ere kontsumitzen ditut, irakurketen osagarri bikainak baitira. Eta, azkenik, garrantzi gutxiagokoa ez izan arren, ikastaro ugari egin ditut (idazkera hieroglifikoa, magia eta erlijioa, eguneroko bizitza, testu magikoak, garai historiko zehatzak, etab.). Gainera, egiptologiako biltzarretara ere joan naiz. Horri guztiari esker, oinarri ona izateko adina ezagutza lortu ahal izan dut, eta oinarri horrekin osatu ahal izan ditut buruan pilatzen zaizkidan istorioak.

Dena den, datu historikoez aparte, fikzioa ere erabiltzen duzu zure lanetan. Ondo uztartzen da fideltasun historikoa imajinazioarekin? Zein da muga (mugarik balego, noski)? Nire kasuan, primeran egokitzen dira. Niretzat, irakurle gisa, zorroztasun historikoa funtsezkoa da, eta, beraz, idaztean ere horri eusten diot. Buruan daukadan istorioa, agian nire ezagutzagatik, zehaztasun historiko horrek baldintzatzen du pixka bat, orduan ez daukat arazorik. Fideltasun historikoa horma edo muga izan daiteke menderatzen ez duzun edo gehiegi ez dakizun arlo bati buruz idazten duzunean, baina nire kasuan ez da horrela; niretzako, ez da muga, nire istorioek garrantzi handiagoa izateko balio duen zerbait baizik.

Autoekoitzi egin dituzu nobelak, eta Amazonen eskuratu daitezke. Zergatik erabaki zenuen sareetan publikatzea? Nolakoa da prozesua? Amazonekin argitaratzea oso erraza da. Gauza guztiek bezala, abantailak eta eragozpenak ditu. Desabantaila nagusia, adibidez, zu guztiaz arduratu behar zarela da: Amazonek liburua inprimatu besterik ez du egiten, eta salmenta-plataforma jartzen dizu, baina gainerako guztia zure kontua da. Hau da, maketazioaz, azalaz, hedapenaz, publizitateaz, aurkezpenaz eta abarrez zu arduratu behar zara. Baina dena prest daukazunean, liburu bat Amazonen argitaratzeko prozesua azaleko eta liburuko artxiboak igotzea bezain erraza da, eta, tamainako egiaztapenak eta bestelakoak gertatzen badira, gehienez ere, hiru eguneko epean liburua eskuragarri egongo da. Horregatik, Amazonen argitaratzea erabaki nuen, niretzat oso sinplea delako eta maketazio prozesu osoa gozatzen dudalako. Azaleko diseinuen kasuan, adibidez, pixkanaka bilatzen joaten naiz, egokiena aurkitzen dudan arte.

Paperean ere, fisikoan, kaleratu duzu nobelarik? Nire nobela guztiak paperean (formatu fisikoan) nahiz digitalean aurki daitezke. El nacimiento de un rey nobelan lanean egon nintzenetik, argi izan nuen nire argitalpenak bi formatuetan eduki nahi nituela; izan ere, gero eta jende gehiagok erabiltzen ditu gailu elektronikoak, baina paperean irakurri nahi dutenak zaintzen jarraitu behar dugu.

NaNoWriMo izeneko idazleen sareko komunitatearen parte zara. Zertan datza dinamika? Zerbaitetan lagundu dizu?
NaNoWriMo ekitaldia azaroan egiten da, eta hilabete horretan zehar, 50.000 hitz idatzi behar dira. Onartzen da idazki bat eleberri bat dela, gutxi gorabehera, hitz kopuru horretatik abiatuta, beraz, azaroan eleberri osoa idaztea da helburua. Nire kasuan, ekimena beti erabiltzen dut lanean ari naizen nobelei bultzada emateko. Idazten eman dudan denbora dela-eta, proiektu berri baten bospasei mila hitzekin hasten dut beti ekitaldi hau; beraz, oso ondo datorkit eleberriaren zatirik handiena orduan idazteko. Erronka kementsua da, mila eta seiehun hitz baino gehiago idatzi behar baitira egunean, baina, aldi berean, motibazio iturri ona da istorioak eta pertsonaiak garatzen jarraitzeko.

2022an, Literart idazleen komunitatearen Literartober erronkan hartu zenuen parte. Gehienez 350 hitzeko kontaketa idatzi zitekeen, gai baten inguruan emandako 31 figura eta kontzeptu derrigorrez izan behar zituena (zure kasuan, sorginkeriaren ingurukoak izan ziren kontzeptuak: “hezurrak”, “txapela” edo “hontza”, horietako batzuk). Nolakoa izan zen parte hartzearen esperientzia? Literart komunitatean, bi administratzaileei esker (Verónica Monroy, madrildarra, eta Mary Gazte, bizkaitarra, biak fantasiazko eta beldurrezko idazleak), idazketarekin, irakurketarekin eta ilustrazioarekin lotutako jarduera ugari egiten dira. Aurten lehen aldiz erabaki dut Literartoberren parte hartzea, batez ere neure burua proban jartzeko: ea gai nintzen elkarren segidako 31 kontakizun idazteko. Esperientzia guztiz positiboa eta aberasgarria izan da, eta, noizbait irudimenari “berotan sartzea” kostatu zitzaion arren, beste modu batean idatziz islatuko ez nituen ideiak ateratzeko aukera eman dit. Literatober erronka horri esker, nire nobelen irakurle berriekin harremanetan egon ahal izan naiz, eta istorio berriak izan daitezkeenen berri eman diet.

Etorkizunean zeintzuk dira zure planak? Zein proiektu duzu esku artean? Une honetan nobela berri baten zuzenketa amaitzen ari naiz eta maiatza aldera argitaratuko dut, gutxi gorabehera. Eleberri historikoarekin jarraitzen dut eta Ramses III.a hiltzeko konspirazioan murgildu naiz; beraz, thriller ukitu bat ere eman diot. Liburu sail baten lehen istorioa da, eta faraoi eta erregina batzuen erregealdiko gertaera jakin batzuk aztertuko ditut nobela horietan; hurrengoak Tutankhamon eta Nefertitiri buruzkoak izango dira. Horiez gain, beste eleberri pare baterako ideiak ere baditut, eta horiei ekiteko gogo handia dut.

☉ Basauri

Pediatra lanaldi osoan egotea eskatu dute San Migelen ehundik gora herritarrek

|

Ehundik gora herritarrek egin dute protesta San Migeleko anbulatorioaren aurrean // Geuria

Kareagako eta San Migeleko pediatria zerbitzuetan Osakidetzak “murrizketa larriak” egin dituela salatu dute hainbatetan auzotarrek.

Zehazki, San Migeleko pediatrak irailean erretiroa hartu zuen. Auzotarrek askotan adierazi dutenez, ordura arte lanaldi osoan zegoen pediatra San Migeleko anbulatorioan, baina erretiroa hartu ondoren, beste pediatrarik kontratatu ez izana salatu dute.

Azken hilabeteetan Kareagako anbulatoriora lekualdatu behar izan dute sanmigeldarrek euren haurrekin. Kareagan bi pediatra zeuden lanaldi osoan, baina San Migeleko medikua jubilatu eta gero Kareagako pediatretako batek bere lanaldia erdibitu behar du bi osasun zentroen artean: 08:00etatik 10:30era Kareagan eta 11:00etatik 15:00etara San Migelen.

Barrualde-Galdakao ESIko zuzendaritzak adierazi du egoera “konponduta” dagoela: “Berrantolaketa horretarako beharrezkoak diren administrazio-izapideak burutzeko denbora behar izan da, baina aurreikusitakoaren arabera, abenduaren 1ean bertan profesional berri bat hasiko da lanean bi zentroetako jarduera pediatrikoa estaltzeko. Arreta egunero emango da, bai Basauri-Kareagako Osasun Zentroan, bai San Migelgo Kontsultategian, eta kupo pediatrikoen dimentsiora doituko da proportzionalki”.

San Migeleko auzotarrek lanaldi osoko pediatra eskatzen dute, eta gaur, abenduak 5, protesta egin dute anbulatorio aurrean: “Pediatra lanaldi osoan nahi dugu San Migeleko anbulatorioan”.

Sinadura bilketa

Bestetik, Kareaga, El Maño-Basozelai eta Bidebieta auzo elkarteak eta Kareagako eta Gazteluko ikastetxeetako guraso elkarteak euren “kezka” ere azaldu dute askotan: “Neurri honek zerbitzuaren kalitatea larriki okertzea dakar, zalantzarik gabe”.

Gauzka horrela, sinadura bilketa hasi dute Kareagako osasun zentroan, eta aurreratu dute ekintza gehiago egingo dituztela.

Osorik irakurri

☉ Basauri

Basaurik 62,5 milioi euroko aurrekontua izango du 2024an, aurten baino 3 milioi gehiago

Zumalakarregi kalea berrurbanizatzea eta Bizkotxalde parkearen birmoldaketaren lehen fasea izango dira esku-hartzerik handienak

|

Basauriko Udalak 62,5 milioi euroko aurrekontua izango du 2024an, aurten baino % 6,1 gehiago (3,5 milioi euro gehiago). Besteak beste, igoera horren arrazoietako bat da Udalkutxatik jasoko duena Udalak; zehazki, 32,9 milioi euro, aurten baino 2 milioi gehigo (% 7,9 gehiago).

“Igoera horrek eta baliabide publikoak eraginkorki administratzeak aukera ematen digute udalerriaren eta basauritarrei eskaintzen zaizkien zerbitzuen hobekuntzan inbertitzen jarraitzeko”, dio Berta Montes Ogasun zinegotziak.

Aurrekontuaren zenbatekoa jakinda, udal gobernu taldeak (EAJ-PSE) aurrekontu proposamena aurkeztu du. Horren arabera, Gizarte Politika eta Zerbitzuetara 8,8 milioi euro bideratuko dituzte, “azken hamahiru urteetako kopururik handiena”, dio Asier Iragorri Basauriko alkateak. Datuak datu, 2022an 7,9 milioi euro bideratu zituzten, eta aurten 8,4 milioi.

Ildo horretan, udal gobernu taldeko ordezkarientzat ardatz estrategikoak izango dira pertsonen ongizatea eta babesa eta ekonomia-jardueraren sustapena.

“Goranzko bidean jarraitu du ere udalerriko biztanleria-talde handienetarikoa diren adinekoen atalaren aurrekontuak (guztira, 3,6 milioi euro; aurten baino 300.000 euro gehiago), bi helbururekin: alde batetik, zahartze aktibo baterako baliabideak bermatzea; bestetik, behar dituzten zaintza eta prestazioak ziurtatzea”, dio Iragorrik.

Berta Montes Ogasun zinegotzia eta Asier Iragorri alkatea // Basauriko Udala

Halaber, handitu egingo dituzte ekonomia-sustapena eta merkataritza bezalako arloen diru-partidak: “Gora egingo du beste behin Basauri Bonua egitasmoaren aurrekontuak. Hain zuzen ere, 2024an 300.000 euro bideratuiko ditugu, aurten baino 100.000 euro gehiago”, dio Iragorrik.

Oposizioko taldeek abenduaren 14ra arte dute epea aurrekontu proposamenari zuzenketak aurkezteko. Asmoa da 2024ko aurrekontua abenduako osoko bilkuran onartzea.

Hiru inbertsio nagusi

2024ko aurrekontuko inbertsioen artean daude Zumalakarregi kalearen berrurbanizazio integrala (1,6 milioi euro), Bizkotxalde parkearen birmoldaketaren lehen fasea (244.263 euro) eta Karmelo Torreko igogailu-proiektuaren idazketa (100.000 euro).

Basauriko alkateak adierazi du aurrekontu “ilusionagarri” bat dela, martxan jarriko dituen “inbertsio eta proiektu berriengatik”, eta “bermatu egingo ditu herritarren premiei erantzuten jarraitzeko eta kalitatezko zerbitzuak eskaintzeko behar ditugun baliabideak”.

Bestetik, hiri-berrikuntzako eta auzoetako irisgarritasuna hobetzeko prozesuarekin jarraituko dutela adierazi dute udal ordezkariek: “Azken urteotan udalerriko hainbat tokitan esku hartu da, hala nola, San Fauston, Bidebietan eta Pozokoetxen, hirigintza berritzeko planaren esparruan”, dio Iragorrik.

Era berean, aisialdirako guneak handitzen eta hobetzen jarraituko dutela adierazi dute udal arduradunek: “Bizkotxalde parkea bezalako proiektuez gain, datozen hilabeteetan Basozelaiko haur-parkearen eta gimnastika-aparatuen eremuaren estaldurari ere helduko diogu”, dio Iragorrik.

Kirola bultzatzeari: 100.000 euro

2024an Kirolaren Europako Hiri izango da Basauri, eta udal arduradunek 100.000 euroko diru-partida gordeko dute, “kirola bultzatuko duten jarduera, proba eta ekitaldiak antolatzeko”. Kirolaren hiri izateak “bultzada” emango diola ekonomia-jarduerari ere esan du Iragorrik, “bisitariak erakarriko baititu gure udalerrira”.

Basauriko Udalak % 27,6 handituko du Erakunde Autonomoen aurrekontua (Kultur Etxeak, Kirolaren Udal Erakundea, Euskaltegia eta Etxe Maitia egoitza). Berta Montesek azaldu duenez, erakunde horien diru-sarrerek beherantz jarraitzen dute pixkanaka, “eskaintzen diren zerbitzuak mantentzeko nahikoak ez diren arrazoizko tarifak ezartzen ditugulako eta gure nahia delako herritar guztiek zerbitzu horiek erabiltzeko aukera bera izatea, hala nola deskontuak aplikatuta diru-sarrera apalagoak dituzten pertsonentzat”.

Osorik irakurri

☉ Basauri

Bideoak / Patio inklusiboa eta lorategia lotu dituzte Uribarri Institutuko ikasleek, ekologia ardatz

|

Denontzako patioa ekimenaren barruan (DePat ezina jarri diote), lorategi tailerra izan dute gaur goizean Basauriko Uribarri Institutuko ikasleek eta gurasoek.

Tailerra Mentxu Amunategik eman du: hosto-aldaxkak eta adar-aldaxkak zelan moztu eta landatu behar diren irakatsi die ikasleei eta gurasoei, eta ondoren, jolastokian dauden jardineretan landatu dituzte.

Proiektuaren inguruan berba egin dugu Izaro eta Leire ikasleekin. Institutuko Femix talde feministako kidea eta Agenda 2030 egitasmoko eko-ordezkaria dira, hurrenez hurren, eta goizeko saioan parte hartu dute.

Ekimena Uribarri Institutuko zuzendaritzak, irakaslegoak eta guraso elkarteak jarri dute martxan, eta Sagarrak talde ekologistaren eta Basauriko Udalaren laguntza izan dute.

Osorik irakurri

☉ Basauri

Udal webgune berria estreinatu du Basaurik, “errazagoa eta intuitiboagoa”

Basauriko Udalak 99.900 euro inbertitu ditu udal webgunea berritzeko. Diseinuaz gain, egitura eta edukia aldatu dituztela adierazi dute udal ordezkariek

|

Aurreko udal webgunea "duela 14 urte" jarri zuten martxan eta "zaharkituta" zegoen // Geuria

Webgune berria martxan jarri du Basauriko Udalak, “eskuragarriagoa, errazagoa eta intuitiboagoa”. Diseinuaz gain, egitura eta edukia aldatu dituzte.

“Barne-arloetan oinarritutako egitura batetik, informazioa antolatzeko beste era batera igaro gara. Helburua da herritarrek errazago eta modu intuitiboago batean sartzea Udalak eskaintzen dituen zerbitzu, baliabide, tramite, azpiegitura eta abarretara”, dio Asier Iragorri alkateak.

Orain arteko udal webgunea “duela 14 urte” jarri zen martxan, eta gobernu taldeak “beharrezkotzat” jo du berritzea: “Lehengo plataformak ez zituen jasotzen gaur egun ezinbestekoak diren funtzionalitate batzuk, hala nola, bilaketak”, dio Iragorrik: “Web berriak duen beste abantailetako bat da bere bilatzaile indartsua, modu nabarmenean sinplifikatzen duena edozein informazio aurkitzeko modua”.

“Diseinuaren ikuspegitik kendu egin dira gehiegizkoak ziren informazio eta bannerrak, saturazio bisuala saihesteko, eta apustu egin da edukiak zehatz eta argi antolatzearen alde. Gainera, erraz irakurtzeko moduko letra-mota aukeratu da”, dio Iragorrik.

Bost atal

Basauriko Udaleko webgune berriaren nabigazio-menuak bost atal ditu: Basauri, Udala, Herritarrak, Gardentasuna eta Egoitza Elektronikoa.

Era berean, Berriak, Gaiak, Oharrak eta Agenda atalak gehitu ditu Udalak homean: “Oraintxe bertan, Gaiak atalean zergei, ordainketei, enpleguari eta etxebizitzari buruzko informazioa dago, baina aldian behin aztertuko dugu zein den herritarrek gehien bilatzen duten informazioa, webaren orrialde nagusira eramateko”, adierazi du Jon Zugazagoitia Teknologia Berrien arloko zinegotziak.

Herritarren argazkiak

Webgune berriak argazki nagusi bat du hasieran. “Baina ez da estatikoa izango”, zehaztu du Zugazagoitiak: “Izan ere, herritarrek Basaurin ateratako argazkiak bidali ahal izango dituzte, hala nola, herriaren panoramika bat, txokorik gustukoena, koloretan, zuri-beltzean…”.

Argazkiak onartuak izateko, ez dute pertsona identifikagirririk izan behar, eta gutxi gorabehera 2400 x 600 pixelekoa izan behar da, gutxienez 96 ppp-ko bereizmenean. Interesdunek webgune berriaren bitartez bidali ahal izango dituzte euren argazkiak.

“Hilean behin Social Antzokirako bi sarrera zozketatuko ditugu argitaratuak izateko onartu diren argazki guztien artean”, dio Zugazagoitiak.

Basauriko Udalak 99.900 euro inbertitu ditu udal webgunea berritzeko.

Osorik irakurri

☉ Basauri

Argazkiak / A30 grebako manifestazioa euripean egin dute ehunka herritarrek Basaurin

|

Azaroak 30. Greba feminista orokor eguna da. Basaurin goizean goiz piketeak eta kotxe karabana egin dute, eta eguerdian zaintza eskubide kolektiboaren alde manifestazioa egin dute ehunka lagunek. Euripean izan bada ere, aterki uholdea izan da Basauriko deialdian.

Osorik irakurri