Sareak
[the_ad_group id="3890"]

☉ Zeberio

Nerea García Rebollo: «Berdintasuna zehar-lerro moduan txertatu nahi dugu Zeberion, elkarlanean»

Udalak garatzen dituen politika publikoetan eta herriko eragileekin elkarlanean Berdintasuna zehar-lerro moduan garatu nahi du Zeberioko berdintasun teknikariak

|

Nerea Garcia Rebollo // Geuria

Nerea Garcia Rebollo (Basauri,1992) Zeberioko Udaleko Berdintasun teknikaria da ekainetik hona. Ez da ohikoa herri txikietan halako zerbitzu bat eskaintzea; udalek izaten dituzten baliabideak mugatuak izaten dira, eta horrek hainbat arlo beste herri edo erakundeekin partekatzera eramaten ditu.

Kasu honetan, baina, helburu argi bezain anbiziotsu batekin hasi da lanean Garcia: Udalak aurrera eramaten dituen politika guztietan berdintasuna eta ikuspegi feminista txertatzea. Orain arte egindako lanaz eta Zeberiok arlo honetan dituen erronkez aritu da GEURIArekin.

Ez da ohikoa herri txiki batek Berdintasun teknikaria izatea. Zerk ekarri zaitu Zeberiora? Udalak egindako hausnarketa estrategiko batetik abiatzen da nire lana. Hau da, Zeberion ikusi dute behar-beharrezkoa dela berdintasuna zehar-lerro moduan lantzea eta garatzea, eta herrian garatzen diren politika publiko guztietan presente egotea: Hirigintza planifikatzen denean, jaiak antolatzen direnean edo aurrekontuak lantzen direnean berdintasuna eta ikuspegi feminista txertatzea izango da gure asmoa.

Garrantzitsua da azpimarratzea lanketa hau ez dugula soilik maila administratiboan edo formalean egingo, elkarteek eta herriko eragileek egiten duten lanean ere bidelagun izan nahi dugu, modu naturalean eta eguneroko hartu emana izanda.

Ez da erronka makala. Abiapuntua hori izanda, zeintzuk izan dira lehen pausoak? Non jarri duzue indarra lehen hilabete hauetan? Lehenik eta behin orain arte egindakoaren erradiografia bat egin nahi izan dugu, nondik jo aztertzeko. Bestetik, eta aurreko erantzunean esandakoaren harira, herriko eragileekin hasi gara lanean. Eskolarekin batu gara, hasi berri den ikasturteari begira izan ditzaketen beharrak zehazteko. Eragileekin lan egitea funtsezkoa da, eurek ematen baitiote egun duen izaera eta bizia herriari.

Bestetik, Biolentzia Matxistaren kontrako protokoloa lantzen hasi gara. Uste dugu tresna garrantzitsua izango dela ez bakarrik halako egoeretan zelan jokatu jakiteko, baizik eta prebentzio lana egiteko edo Udalak zein beste erakunde batzuek eskaintzen dituzten baliabideak ezagutzeko. Dagoeneko badago jaiei begira bere momentuan landu zen protokoloa, eta lan horri jarraipena eman nahi diogu.

“Biolentzia Matxistaren kontrako protokoloa lantzen hasi gara. Tresna garrantzitsua izango da prebentzio lana egiteko edo Udalak zein beste erakunde batzuek eskaintzen dituzten baliabideak ezagutzeko”

Jakin badakigu Zeberio herri txikia dela, eta zentzu horretan parte-hartzea bermatzea ez da batere erraza, baina egia esan oso pozik nago orain arte nire lanak izan duen harrerarekin.

Herritarrek hasiera-hasieratik ulertu dute gure asmoa ez dela berdintasunari lotutako lana azaroaren 25era edo martxoaren 8ra mugatzea. Eskema hori gainditu behar dugu, eta horretarako zeberioztarren parte-hartzea funtsezkoa da.

Parte-hartzearen garrantzia aipatu duzu. Zelan engaiatu nahi duzue jendea parte hartu dezan? Gure abiapuntua oso argia da: herritarrak entzun nahi ditugu, eta herriak dituen beharretara moldatu. Ez dut uste kontrako bidea egiteak zentzu handirik daukanik, egia esan. Ez behintzat eraginkorrak izan nahi badugu, eta gure aletxoa erein. Abiadura azkenean ez duzu zuk soilik jartzen, eta beharrezkoa da oreka bat egotea, proiektua ez dadin soilik udal ekimena izan, herri ekimena baizik.

Lortzen ari zarete helburu hori, herrian ikuspuntu hori txertatzea? Badago apurtu beharreko eskema bat, Zeberion bezala orokorrean gizartean eman dena: berdintasunari lotutako gaiak ez dira emakumeen ardura bakarrik, gizarte osoari dagozkionak baizik. Horregatik, berdintasun arlotik dinamika edo batzar bat antolatzen bada, eta propio kontrakoa esaten ez bada, behintzat, herritar guztiei ematen diegu parte hartzeko eta euren ekarpena egiteko aukera. Ateak eta belarriak zabal-zabalik ditugu.

Aipagarria da, adibidez, gazteak, oro har, eta gazte taldea izaten ari den prestutasuna eta jarrera, gaiak zelan eztabaidatu eta lantzen dituzten.

Biztanleriari dagokionez, Zeberio herri txikia da, baina hedaduraz oso handia. Gainera, populazioari erreparatuz gero, biztanleriaren zati handi bat edadetua da. Kontutan hartu beharreko bi aldagai dira. Bai, noski. Lanean hasi nintzenetik ikusi nuen zaintzarekin lotutako behar handiak zeudela. Kontua ez da bakarrik zainketak nork behar dituen, baizik eta zaintza nork egiten duen. Zentzu horretan, bai Zeberion eta bai Euskal Herrian lan horien ardura, askotan zama bilakatzen dena, emakumeen menpe geratzen da. Horren atzetik beste arazo batzuk sortu daitezke, hala-nola bilatu gabeko bakardadea eta abar. Garrantzitsua da behar horiek identifikatzea, diagnostiko egoki bat egitea, eta ekintza plan zehatza garatzea.

Zeberio bezalako herrietan, gainera, non populazioa auzo txikietan sakabanatuta bizi den, garrantzitsua da herritarren arteko loturak indartzea, izan fisikoki, plangintza urbanistiko egoki baten bidez, edo afektiboki, orain gutxi sortu den emakume taldearen bitartez, adibidez.

Zaintza bakarrik ez, kontziliazioa ere bada mahai gainean dagoen beste gai bat. Bai, noski. Aipatu dut eskolarekin hartu emana izan dugula ikasturte berriari begira dituzten beharrak ezagutzeko, eta horien artean kontziliazioarena lehentasunetariko bat da. Zaintza arloko proiektua aurrera eramango dugu ikasturtean zehar, ikasleekin eta gurasoen parte hartzea sustatuz.

Zeberio bezalako herriek badute altxor bat den ezaugarri bat: zaintza komunitarioa. Hau da, elkar zaintzera eta laguntzera ohituta daude. Kontua da zaintza eta kontziliazio hori emakumeen bizkar gera ez dadin lan egitea, eta ohiturak aldatzen joatea.

Gai horiek guztiak Berdintasun Planean jasoko dituzue. Bai, aurten Bigarren Berdintasun plana bukatzen da, eta horren balorazioa egiten ari gara. Ondoren hirugarrena egin beharko dugu, eta aipatu ditugun gai horiek bere pisua izango dute.

Berdintasun Planak momentuko argazkia dira, urtetako bilakaera jasotzen dutenak, baina ondoren ekintza plana gauzatu behar da, eta horrek emango digu egunerokotasunean eragiteko gaitasuna. Ekintza plan hori egingarria eta bizia izan behar da, alegia, udalarentzat eta batez ere udalerriko eragileentzat erabilgarria izango dena.

Berdintasuna arlo guztietan txertatu nahi duzuela aipatu duzu behin eta berriz. Horrek udaleko langile eta arlo ezberdinekin elkarlana eskatzen du. Hala da, bai. Dagoeneko hasi gara elkarlan horretan, eta aberasgarria ari da izaten. Ikuspegi kontua da; ekimen bat pentsatu, landu eta garatzerako orduan beste hainbat aldagai kontutan hartzen diren bezala, berdintasuna txertatzea hor. Berdintasuna hirigintzan, euskaran, gizarte zerbitzuetan… Azken helburua litzateke hori modu natural batean garatzea, eta hein batean gertatzen ari da, berdintasuna Zeberion oso ondo lantzen baita.

Epe ertain bati begira, eta zure arloari erreparatuta, zelan irudikatzen duzu Zeberio bost urte barru? Ez da galdera erraza. Kontutan hartu behar da aldaketa guztiek denbora behar dutela, eta elkarrizketan zehar askotan aipatu dudan bezala, talde-lana da hau; gidaritzak herritarren esku egon behar du, eta Udala bidelagun izan. Gustatuko litzaidake data eta egun zehatzez harago berdintasuna presente egotea herrian, hori herritarren eta herriaren onerako izango baita.

☉ Zeberio

Kontakizunak, hitzaldiak eta ikastaroak prestatu dituzte A25ean, Zeberion

Azaroaren 25etik 29ra jarduera bat prestatu dute egun bakoitzeko Zeberioko Udalak moldatu berri duen Hogarreko beheko solairuan

|

Emakume bat, bengala batekin Galdakaon // Geuria

Emakumeenganako Indarkeriaren Aurkako Egunaren haritik jardueraz betetako astea antolatu dute aurten Zeberion, eta beraz egunez egun, azaroaren 25etik 29ra jarduera bat prestatu dute egun bakoitzeko Zeberioko Udalak moldatu berri duen Hogarreko beheko solairuan.

Azaroaren 25ean Kontakizun interaktiboa prestatu du Zeberioko Udalak. Hilaren 26an Indarkeria eta genero mitoak solasaldia prestatu dute, 27an autodefentsa tailerra, 28an familiaren genero rolak eta 29an A25aren inguruko hitzaldia.

Osorik irakurri

☉ Zeberio

Bentilazio eta argiteria sistema ezarri dituzte Zeberioko Zubialdeko frontoian

Ezarri berri duten sistema honetan berogailua jartzeko aukera dagoela azaldu diote langileek GEURIAri

|

Bentilazio hodia ipini dute frontoiaren goikoaldean, argiteria sistema berriarekin batera // Geuria

Zubialde pilotalekuko lanak aurrera doaz. Fase ezberdinetan gauzatzen ari dira lanak: Joan den urriaren 21ean Zeberioko frontoiko ateak itxi zituen Udalak bertako hezetasun arazoei behin betiko konponbidea emateko helburuarekin.

Jarraian LED sistemara aldatu dituzte argiak, efizientzia energetikoa helburu, eta bentilazio sistema ipini dute eraikinaren goiko aldean: “Sistema honen bidez hezetasuna ez da frontoiko barnealdean geratuko”, azaldu diote langileek GEURIAri. “Gainera, ezarri berri den sistema honetan berogailua jartzeko aukera dago, hotz handia egin izanez gero”.

Eman beharreko hurrengo urratsa pilotalekuko hormak saneatzea da: hormak zulatu, estali eta konpondutako zatiak margotzea da. Hori dela eta frontoia Gabonetako oporrak arte itxita egongo dela aurreikusi du Udalak. Lan hauetarako 65.000 euroko inbertsioa egin dute guztira, eta espero dute etorkizunera begira ez direla arazo berberak errepikatuko.

Osorik irakurri

☉ Zeberio

Antzerki saioak eta ‘Bidasoa’ dokumentalaren proiekzioa antolatu dituzte Zeberioko Abendu Kulturalean

Azaroaren 15etik urte amaierara arte jarduera ugari prestatu ditu Zeberioko Udalak Hogarrean

|

Ai Gure Juaneteak! // tartean.eus

Azaroaren 15etik aurrera Abendu Kulturalari hasiera emango dio Zeberioko Udalak. Aurten jarduera ugari antolatu dituzte Gabonak arte. Hilaren 15ean bertan (ostirala) Fermin Muguruzaren ‘Bidasoa’ dokumentala proiektatuko dute Hogarraren beheko solairuan: 2018ko udan Frantziak ezarri zituen Pirinio-Atlantikoko Bidasoako muga naturalaren pasagune batzuen kontrola eta itxierak, Europako gainontzeko herrialdeetara igarotzeko etorkinen sarrera eragozteko, 10 hildako eragin zituen urtebetean. Zazpi pertsona hil dira 2021eko apiriletik Irun eta Hendaia arteko Bidasoa ibaiko uretan itota, eta beste hiruk bizia galdu zuten 2021eko urrian, Ziburun tren batek harrapatuta. Dokumental honek, ibaiaren bi aldeetako hainbat ekintzaileri ahotsa eta aurpegia emateaz gain, Harrera Sarea eta Bidasoa elkarteetako ordezkariak, bizia galdu dutenak ere gogoan izango ditu; izena, adina, bidaia eta ametsak, hildako kopuru hotzen atzean dagoen istorioa eta pertsonak ezagutuz, modu honetan tragedia gizatiartuz.

Azaroaren 22an ‘Klimaterioa’ antzezlana antolatu dute: “Zer gertatzen da emakumearen bizitzan klimaterioan sartu eta menopausia ate joka dagoenean? Nola sentitzen dira? Alboan dutena akabatzeko moduan daude. Suminkortasunez beteta abanikoen erreginak bilakatzen dira. Eraldaketa prozesu honek bestelakoak ere ematen ditu.” Klimaterioak klimaxera iristeko autopista bilatzen ari denean klimaterioarekin topo egiten duen emakumearen ibilerak kontatuko ditu, bakarrizketa eta bertsoak uztartuz elkarrizketara bidea egiteko. Klimaterioa Ugaoko Jane jauregian ikusi ahalko dute herritarrek azaroaren 15ean.

Hilaren 29an ‘Kaiting in the Night’ bakarrizketaren txanda izango da. Ikuskizun honek Kaitin Allende Zaldunbide kazetariaren bizitza ekarriko du oholtzara (Klimaterioko zuzendaria): lanak eman dizkion esperientziak, amatasunaren abenturak eta baita gaur egun zaintzak bere bizitzan duen garrantziaz, egun hauetan ama zaindu egiten duelako.

Abenduaren lehenean ‘Tio Teoren Semeak’ dantzaldi teatralizatua prestatu dute: hainbat jatorritako dantzariak talde bat sortzeko bildu dira eta gauza bi dituzte komunean: dantzatzeko pasioa eta umore paregabea. Estilo desberdinak nahastuko dituzte ondo pasatzeko helburu bakarrarekin.
Abenduaren 13an ‘LGTBIQ+ Harremanak landu landa eremuan’ gaia ardatz modura hartuta bertso saioa egingo dute.

Hortik aurrera Gabonetako programazioarekin bat egingo du Abendu Kulturalak. Horiek horrela, hilaren 24an Olentzerori harrera egingo diote urtero lez, Ermitabarritik Zubialderako ibilbidea egin ostean. Hilaren 26an ‘Ai Gure Juaneteak!’ antzezlana ekarriko dute Hogarrera. Ikuspegi eszeniko hibridoa da. Letraz eta musikaz osatua. Taula gainean aktore-musikari bat eta bi musikari-aktore. Hitzaren eremua aktorearena da, esatariarena. Baina aktorea musikari ere bihurtzen da tarteka. Testua Laboaren abesti batzuen letren berrinterpretazio oso bat da, gaur egungo ikuspuntutik. ‘Hegazti errariak’, ‘Izarren hautsa’, «Bedeinkatua’, ‘Negu Hurbila’, ‘Lili bat’, ‘Oi Pello Pello’, ‘Haika Mutil’, ‘Baga biga higa’, ‘Ihes beteta’…

Abendu Kulturalari amaiera emateko Tontorrandira igoera antolatu dute hilaren 31n Austarri Mendi Taldekoek.

Osorik irakurri

☉ Zeberio

Santigituak: galtzear den herri jakinduriaren azken oinordeko irribarretsua Zeberion

Orkatilan bihurrituak sendatu ditu hamarkada luzez Felisin Eguskizak, «musu-truk, noski», eta Euskal Herri zein estatuko dozenaka lagun pasatu dira bere eskuetatik

|

Felisin Eguskiza // Geuria

Harritu antzean hartu gaitu bere etxeko atarian Felisin Eguskiza Eguskizak (Zeberio, 1942). 82 urte ditu emakume zeberioztarrak, egun bizi den etxean jaiotakoa da, Olatxu auzoan, eta GEURIAren bisitak halako urduritasun jostari bat eragin dio: “Ez dakit oso ondo zer azaldu”.

Mikel Urkixori zuzendutako hitzak dira, erreportaje honetan bidelagun izan dugun zeberioztarrari. Urkixo bere auzokidea da, lau hamarkada gazteagoa, eta Felisinen sekretua ezagutzen du: “Orkatiletako bihurrituak sendatzen ditu”. Zalantzarik balego, zera gaineratu du: “Hau ez da inork kontatua, nireak birritan gutxienez sendatu ditu, baita nire lagunenak ere”.

Sekretu horren zergatiaz galdetuta, Eguskizak marketinik gabeko erantzun labur bezain grafikoa eman digu, bere hatz lodia erakutsiz: “hau”. Gorantz kiribildua du, zerurantz okertuta, eta genetikaren berezitasun horretan omen datza bere lanaren gakoa: “Nire amak ere horrela zuen hatz lodia, eta berak erakutsi zidan dakidan guztia”.

Liburu bat dakar esku artean Eguskizak, Gorka Menendez Bacetaren ‘Gorbeialdeko sendabelar tradizionalak’ izenekoa. Eskualdeko herri medikuntza eta jakituria etnobotanikoa aztertzen ditu bere orrialdeetan, eta Felisin liburuko protagonistetako bat da.

Bertan Santigituak zelan egiten diren azaltzen du, hori baita Arratia eta Zeberio aldean ematen zaien izena (zaintiratua beste leku batzuetan). Erritual bat da santigitua, eta egiten dena bezain garrantzitsua da zelan egiten den.

Mendeetako jakinduria pilatzen da Eguskizaren eskuetan haria, orratza, galtzerdia, olioa eta sendabelarrak (txikoria-belarra) hartzen dituenean: lehenik eta behin olioa berotu behar da, “ez da beharrezkoa olibazkoa izatea, oso garesti dago eta” zehaztu du Eguskizak barrez lehertzear. Behin epelduta, ukendua eta sendabelarrak orkatilan zehar igurtzi, “zaina beti beherantz” zehaztu digu Felisak, haria orratzean sartu, galtzerdiarekin orkatila kolpatu, eta hurrengo otoitzarekin bukatzen da errituala: “Sana tiritu, sana urratu, sana bere lekuan sartu”.

Felisin, orkatila sendatzen // Geuria

Orkatila oker eta Zeberio ezagutu

Ez daki zehazten, baina dozenaka, ehunka pertsona izan dira hamarkada hauetan bere eskuetatik pasa direnak, bai Euskal Herrikoak, baita estatu mailakoak ere: “Bilbotik, Bermeotik, Madriletik…”. Baten bat kirolari ezaguna izan dela aipatu digu, baina izena zehaztu gabe: “Ez naiz bere izenaz akordatzen”. Egia den edo sekretua gorde nahi duen, ezin jakin.

Bitxikeria moduan, mediku bat artatu zuenekoa du akorduan: “Olatxun pilotan ari zela bihurritua egin zuen, eta Olatxu tabernako Lidia Urrazak esan omen zion, ez zelako euskalduna: vete a donde la rubia, que ella te cura”. Esan eta egin: “Bukatu nuenean bakarrik esan zidan medikua zela, zelako sustoa hartu nuen jakin nuenean”.

“Olatxun pilotan ari zela bihurritua egin zuen, eta Olatxu tabernako Lidia Urrazak esan omen zion, ez zelako euskalduna: vete a donde la rubia, que ella te cura”

Errespetu handia die bai medikuei eta bai medikuntzari, horregatik tentuz jokatu du beti: “Apurtuta egon zitekeen susmo txikiena izanda ez nituen artatzen”. Horregatik garrantzitsua iruditzen zaio jendeari “begietara so egitea”, horrela jakiten duelako “min egiten ari natzaion edo ez”. Egungo bizi parametroekin sinestezina dirudien arren, “musu-truk” egin du bere egitekoa Eguskizak beti. Arrazoia oso argia da: “Horrela erakutsi zioten amari, eta horrela erakutsi zidan berak niri. Lagundu ahal denari lagundu egin behar zaio”.

Galtzear den jakintza da Eguskizarena: “Zeberion ni naiz azkena, eta ez dut uste hemendik kanpo ere asko geratuko direnik”. Arrazoiaz galdetuta, argi dauka: “Ikasteak lana ematen du, egiteak lana ematen du. Gaueko ordu txikietan ere izan dut hemen jendea. Gazteek ez dute ikasi nahi, eta guztiz ulergarria da”. Hala ere, onartzen du min ematen diola Santigituak desagertuko direla pentsatzeak: “Nire bizitzaren parte izan da, eta ez nuke hori gertatzerik nahi”. Nahigabeak gutxi iraun dio, ordea, eta jarraian argazki onak ateratzeko eskatu digu.

Osorik irakurri

☉ Zeberio

Lamien dantzek eta suzko zezenak Gau Beltzaren ohiturak berreskuratuko dituzte Zeberion

Guraso elkartearen helburua Gau Beltzaren ospakizunaren berrinterpretazioa edo birsortzea egitea da. Antzinakoak kontuan hartuta, Gau Beltza ospatu, gaur egungo ikuspegitik ematen dituen aukerak eta erakargarritasuna baliatuta

|

Kriseilu bat, basoan // Marko Blazevic, Unsplash

Zeberioko Udalak, Txubelasu Guraso Elkartea eta eskolarekin batera jarduera ugaridun programa osatu du aurtengo Gau Beltzarako, arratsaldetik gauera bitartean.

“Guraso elkarteak, eskolarekin batera, Gau Beltzaren ospakizuna berreskuratu nahi du”, azaldu dute Txubelasutik. “Bizipenak aldatu egin dira eta, honekin batera, jaiak eta tradizioak. Hauek iraungo badute, gaurkotasunera egokitzen direlako izango da”.

Guraso elkartearen helburua Gau Beltzaren ospakizunaren berrinterpretazioa edo birsortzea egitea da: “Antzinakoak kontuan hartuta, guretik nahi dugu Gau Beltza ospatu, gaur egungo ikuspegitik ematen dizkigun aukerak eta erakargarritasuna baliatuta”.

Horiek horrela, gaztainerreak, Sanduli Mandulia, beldurrezko ipuinen kontaketa, Lamien dantza eta suzko zezenaren ikuskizuna antolatu dituzte urriko azken eguneko gauan. Guraso elkartekoek ospakizunera mozorrotuta joateko deitu dituzte herritarrak.

Egitaraua | Zeberioko Gau Beltza

17:30 Gaztainerrea, Zubialde plaza
18:30 Sanduli Manduli, Egiatik
19:30 Beldurrezko ipuinen kontakizuna, udaletxeko ataria
20:00 Lamien dantza, eskola zaharrean
20:30 Suzko zezena

Osorik irakurri
📩 ✏️ Olentzero eta Mari Domingiri gabon gutuna
📩 ✏️ Gabon gutuna