Gutunak
Euskara jende artera etorri nintzenekoa
Behin batean, euskaldun izatea erabaki nuen. Ondo gogoan dut abiatzea erabaki nuen eguna: iraileko larunbata zen, arratsaldeko 7ak-edo izango ziren, eta, lagun-kuadrilarekin batera, garagardoa edaten ari nintzen.
HABEren 2. maila gainditu ondoren, buruan mar-mar zebilkidan galdera bat: zergatik ez aldatu orain arteko hizkuntza-jokabidea (gaztelaniaz) eta euskaraz bizitzen saiatu?
Nola izan ninteke osoa eta benetakoa euskara barik? Arbasoek, euskaldunak izateagatik, pasatu zituzten kalamitateak gogora ekarri nituen. Bestetik, seme-alabak izan nituen gogoan: ondorengoei duintasunez bizitzeko aukera bermatu nahi nien. Azkenik, euskaraz bizi den euskal komunitateaz gogoratu nintzen; hainbeste ahalegin egin eta gero, etorkizuna merezi du.
Inguruak ere eragin handia izan zuen (Bolintxu euskaltegiko irakasleak, euskararen aldeko kanpainek, euskaraz egiten zuten lagunek…).
Erabakitakoari adorez ekin nion. Baita beldurrez eta lotsaz ere. Nola jakingo nuen norekin egin? Eta erdalduna bada? Nola jakingo dut euskalduna den? Eta nik euskaraz egiten badiot eta erdaraz erantzuten badit? ¿Qué? Edo ¿Perdona?
Asmo berria fresko-fresko, Media Marketen sartu nintzen, energia emozionalez beterik
-¿Estás atendido? -galdetu zidan dendako mutil batek
-Ez, badakizu non dauden disko gogorrak? -erantzun nion.
-Bai, etorri nirekin.
Mutilak konplizitate irribarrea erakutsi zidan, edo horrela hartu nuen nik, behintzat, euskaraz egin niolako pozik sumatu nuen. Motibazio txuteaz baliatuz, loteria erostera joan nintzen:
-Euromilloneserako bost zutabe -eskatu nion aurrean nuenari.
Esfortzua egiten ari zela sumatu nuen:
-Hamar…. hamar euroak? -galdetzen saiatu zen.
-Bai, hamar euro, bost zutabe -erantzun nion eta esfortzua eskertzeko irribarrez agurtu nuen saltzailea.
Segidan kafea hartzera joan nintzen:
-Ebakia, mesedez -eskatu nuen.
Tabernaria bueltatu eta kafea prestatu zuen.
-Ahí tiene -esan zidan kafea barran jartzen zuen bitartean.
-Sakarinarik baduzu? -galdetu nion.
Sakarina eman zidan eta kafea ordaindu nion. Agur batekin agurtu ninduen.
Hirutan hiru! Gertukoekin ahalegina egiteko indarra eman zidan gertaera hark. Lagun euskaldunekin euskaraz egin nahi nuen. Beldur nintzen nire euskara maila, eurenaren aldean, nahikoa izango ez ote zen:
-Aitortzen dut ez naizela euskaldun perfektua; erdarakadak sartzen ditut eta ergatiboarekin ditut arazoak. Baina euskaraz egin nahi dut zuekin.
-Ongi etorri, laguntxo! -lagun euskaldunen erantzuna izan zen, txalo beroen artean.
Hurrengo pausoa lantokian eman nuen. Proposamena lan-eremura murriztu nuen. Oso urduri nengoen, ezezkoak beldurtzen ninduen:
-Maider, zurekin euskaraz hitz egin nahi nuke, zeren…
– Ah, zer ondo -moztu zidan berak, bat-batean, hasi bezain laster- Nik gogoa nuen hori berori eskatzeko, baina lotsa ematen zidan. Horrela euskara errazago ikasiko dut.
Eta horrela! Ezer argudiatu eta negoziatu gabe, gure harreman-hizkuntza aldatu egin genuen.
Bestelako erabaki osagarri batzuk hartzen hasi nintzen: ohetik altxatu eta Euskadi Irratia entzun, gauean eguraldiaren berri ETB1en ikusi, Berrian harpidetu, ordenagailuko sofwarea euskaraz jarri, kafea tabernari euskalduna zegoen tabernan hartu, herriko Berbalagun elkartean izena eman…
Markatutako data hurbil dago eta errendimendua neurtzeko ordua heldu zait. Nire helburua, urte bukaerarako, egunean zortzi orduz euskaraz bizitzea zen. Ez dut euskara-erabilera modu zehatzean neurtu, baina baietz esango nuke, lehen helburu hori betetzen hasi naizela.
Ordu asko ematen ditut euskaraz idazten eta irakurtzen. Horrez gain, erdaraz nituen harreman batzuk euskaraz izatea lortu dut, eta lagun berriak egin ditut euskal komunitatean. Aldaketa horiek, konturatu gabe, euskaraz margotu dute eguneko agenda eta euskarak, astiro-astiro, leku berriak bereganatu ditu nire bizitzan, pentsamenduan eta ametsetan.
Karmelo Ayestak idatzitako ‘Goza daiteke gehiago-Euskaldun baten hizkuntza bidaia’ (Utriusque Vasconiae) liburuan ditu funtsa eta iturri iritzi honek
Gutunak
Gutuna / 10 urte espetxe politikak Xabier Lopez Peña erail zuenetik
2013ko martxoaren 30a memorian hiltzaturik dugun data da. Izan ere, frantziar estatuko atzaparretan preso zelarik joan zitzaigun Xabier Lopez Peña.
Giza eskubideak urratzen dituen espetxe politika anker baten ondorioz hil zen Xabier, eta 10 urte ondoren, Kepa Del Hoyo herrikidearekin gertatu bezala (2017) inork ez du heriotz hauen ardura politikorik hartu bere gain.
Ezin ahaztu sakabanaketak, bakartzeak, zigorren luzatzeak, bizi baldintza negargarriek, osasun asistentzia desegokiak eta abar luze batek ezaugarritzen duela hamarkadetan zehar mendeku gosez aplikatutako espetxe politika.
Euskal preso politikoei aplikatzen zaien espetxe-politikak, salbuespenezko izaera eta mendekuzko orientazioa izateagatik, zigorgabetasun-esparru onartezina osatzen du. Zigor luzeek eta espetxealdiaren baldintza oso gogorrek nabarmen areagotzen dute haien gaixotasunak larriagotzeko aukera, jarraipen mediko eta tratamendu egokirik ez dagoelako.
Xabier hil ondorengo egunak amorruz eta minez gogoratzen ditugu. Senitartekoek jasotako tratua ankerra izan zen, ospitaleratzea egun askotara arte ez ezagutuz, Xabierri bisita egitea eta bere bizitzako azken egunetan txosten medikoak eskuratzea ukatuz eta bisita egitera joan zitzaizkionean haren heriotzaren berri emanez.
Hala ere, indar eta duintasun handiz oroitzen dugun garaia da, Euskal Herri osoan zehar hedatutako elkartasun uholdeagatik: tartean Basauri, Galdakao eta Ziburuko manifestazioak, Urduñan Gazte Danbada ospatzen ari zela antolaturiko deialdia, gorpuaren harrera aireportuan, eta nola ez, Aperribaiko frontoiko ekitaldi erraldoi hura. 10 urteren ondoren bidean darraigu.
Herri honetan gertatutakoa ahaztu ez dadin eta berriro gerta ez dadin.
Garaipenera arte, Xabier.
☉ Basauri
Basauriko Urbi Institutuko ikasleek elkartrukea egingo dute maiatzean Portugaleko ikasleekin
Basauriko Urbi Institutuak bide luzea egin du Europako proiektuen garapenean. Badira zazpi urte Italian, Grezian, Belgikan eta Lituanian Urbiko ikasleak eta irakasleak bertako ikastetxeetara joaten hasi zirela, lankidetza, kalitatea, inklusioa eta ekitatea, bikaintasuna, sormena eta berrikuntza sustatzeko. Mugikortasun horiek Erasmus+ programari eta eTwinning plataformari esker egin ahal izan dira. 2021-22 ikasturte honetan lanean jarraitu dugu, eta lortutako emaitzak askotarikoak eta oso emankorrak izan dira, Urbi Institutuak duen Erasmus 2020-27 Egiaztapenari esker.
+Participatory Democracy, +Active Citizenship Erasmus+ proiektuaren barruan, atzerriko bi ikastetxerekin bi mugikortasun plan garatu ditugu; Portugaleko Vila Nova de Famalicão Camilo Castelo Branco institutuarekin eta Lituaniako Šiauliai hiriko Juliaus Janonio Gimnazija ikastetxearekin, alegia. Irailean Estrasburgora joan ginen, eta urrian Lituaniara.
Irakasleen mugikortasunari dagokionez, Danimarkako Frederikshavn Handelskole institutua bisitatu zuten lau irakaslek otsailean. Apirilean bi irakasle Txekiar Errepublikako Pilsen hiriko Luďka Pika Gymnázium-era joan ziren. Bi bisiten helburua “behaketa bidezko ikaskuntza” edo “job shadowing” delakoa izan da, hau da, beste irakasle batzuek ematen dituzten eskolak zuzenean behatzea. Aurrez aurre bertako hezkuntza nolakoa den, zer teknika erabiltzen diren edo ikasleek nola ikasten duten ikustea da helburua. Era berean, ikasleek lantzen dituzten gaiak eta egiten dituzten jarduerak aztertzea ere. Horrekin guztiarekin, gure mugetatik haratago ikustea, balio berriak ikastea eta gure eskoletan zer aldatu edo zer hobetu ondorioztatzea lortzen da.
Urbi Institutuan apirilaren 26tik 29ra egingo den beste jarduera berritzaile bat Hizkuntza Klasikoen Irakaskuntzako Metodologia Aktiboko Lehen Ikastaroa izango da. Rogelio Toledo Berlinen bizi den irakasle mexikar adituak emango du ikastaroa, Urbiko ikasle eta irakasleei zein Euskal Autonomia Erkidegoko irakasleei zuzenduta. Bestalde, maiatzaren 9tik 13ra, Urbiko ikasleek bosgarren eta azken elkartrukea egingo dute Portugalgo Camilo Castelo Branco Vila Nova de Famalicão Institutuan.
Urbiko Nazioartekotze Batzordeak kudeatzen dituen eta Europar Batasuneko Erasmus Programak onartu eta finantzatzen dituen jarduera horiek guztiak eTwinning proiektuek indartzen dituzte. eTwinning +Participatory Democracy +Active Citizenship proiektua, Lituaniako eta Portugalgo bazkideekin batera, eta indoMIT@S proiektua, txekiarrekin eta asturiarrekin batera.
IndoMIT@S proiektuan, ikasleek greziar zein erromatar mitologia klasikoan, asturiarrean, euskal mitologian eta txekiarrean agertzen diren emakumezko pertsonaiak aztertu dituzte, eta haien ezaugarri komunak eta bereizgarriak nabarmendu dituzte. Ondoren, nazioarteko lankidetza-taldeetan hamar antimit@ sortu dituzte, kanon estetiko tradizionalak hausten dituztenak. Pilseneko ikasle txekiarrek Urbi Institutuko bi irakasleren bisita jaso dute, eta horiek proiektua bertatik bertara ezarri eta bultzatu dute. Zalantzarik gabe, Europako proiektu horiek guztiak dira Urbi Institutuak inguruko beste ikastetxeekin alderatuta dituen ezaugarri bereizgarrietako bat.
Gutunak
Iritzia / Hego Uribeko gazteok zartada! Bat egitetik, hamaika izatera
Zartada Gazte Ekimena antolatu dute martxoaren 18tik 20ra bitartean. Euskal Herriko Gazte Mugimenduetako kideak elkartuko dira, tartean Hego Uribekoak.
Sistema heteropatriarkala inoiz baino bortitzagoa da; krisi batetik bestera hezi eta hasi den belaunaldia gara eta gure gurasoak baino okerrago biziko den lehena izango garela diote. Prekarietatea eguneroko ogi dugu, ezegonkortasunak gure bizitzako esparru danak (hezkuntza, enplegua harremanak …) busti ditu eta honek gure osasunean eragina izan du; ansietateak eta depresio kasuek nabarmen egin dute gora, Hego Euskal Herriko 15 eta 29 urte arteko gazteon heriotza kanpo faktoreen artean suzidioa 2na da. Bitartean joera neoliberalak indartzen dabiltza; gero eta gizarte indibidualista, berekoiagoa eraikiz. Itxaropenik gabeko belaunaldia gara, ez dugu etorkizunik ezta erabakimenik. Eta gutxi balitz, gure egoeraren erantzule egin nahi gaituzte, etengabe kriminalizatuz.
Baina hau ez da bakarrik aldatuko, gazteok egoeraz nazkatuta ZARTADA egitera gatoz! Euskal herriak zaintza sistema publiko komunitario bat behar duelako bizitzak erdigunean kokatuko dituena. Euskal Herri euskalduna eta antifaxista eraikitzeko. Merkatuaren logiketatik at kokatuko den hezkuntza nahi dugulako. Planetak eredu jasangarriagoak behar dituelako. Gazte boterea eta antolakuntza aurrera egiteko tresna dugu, sistema heteropatriarkal kapitalistarekin talkan kolektiboki alternatibak eraikitzeko.
Eta horregatik egingo dugu Zartada martxoaren 18, 19 eta 20an. Euskal Herriko gazte mugimenduetako kideak Gasteizen elkartuko gara. Kaleak hartu, egoera desnormalizatu eta hamaika aldarri plazaratzeko. Ikasturte hasieratik gabiltza Hego Uribeko gazteok ere Euskal Herriko gazte mugimenduekin elkarlanean hausnarketak ematen eta asteburua prestatzen, egitaraua laster egingo da publiko.
# 1 egitetik 11 izatera goaz #. Gazteok batuz eta elkarrekin hausnartuz mobilizatuko gara; sistemari arrakalak sortu eta beste eredu bat posible dela ikustarazi nahi dugu, egun bizi dugun testuinguruari gazte ikuspegitik erantzun bateratu bat emateko asmoz. Ez dugulako gure gurasoak baino okerrago biziko den belaunaldia izan nahi. Dena aldatzera goaz
Hego Uribeko gazteak ZARTADA gara! Sistema heteropatriarkal kapitalistari ZARTADA!
Leire Delgado, Garbiñe Sagarduy eta Xabitxu Gutierrez
Hego Uribeko Gazte Mugimenduko kideak
Gutunak
Gutuna / Zenbat aldiz izan behar gara erasotuak?
2021eko ekainean, Basauriko emakume gazte bat udalerriko ertzain-etxera joan zen eraso saiakera bat salatzeko, eta erasotzailearen ezaugarri fisikoak eman zituen. Artatu zuen agenteak ez zion salaketa jaso nahi izan, erasotzailea identifikatu gabe bazegoen ezin zela ezer egin argudiatuta. Geroago jakin genuen egun horretan bertan ezaugarri bereko beste eraso bat gertatu zela.
Egun batzuk geroago, bi emakumeek salaketa jarri zuten eraso horiengatik. Ez zitzaien jakinarazi abokatu bat eskatzeko eskubidea zutela, beren eskubideei eta izan zitzaketen izapideei buruzko informazioa eta aholkuak jaso ahal izateko.
2021eko uztailaren 4an, Basauriko Asanblada Feministak kexa bat jarri zuen Ertzaintzan, kasu horretan gaizki jokatu zutelako, ez baitzen bete EAEn indarrean dagoen protokoloa.
Kexa horri buruzko informazioa behin eta berriz eskatu ondoren, jaso dugun erantzunak ez digu berriz errepikatuko ez denaren bermerik ematen
Jarraitzen al ditu Ertzaintzak indarkeria jasaten duten emakumeei laguntzeko protokoloak, edo kontua da jendaurrean ondo geratzea eta kito?
Zure sexu-askatsunaren aurkako erasoren bat jasan baduzu, kontuan izan:
- Laguntza medikoa behar baduzu, ospitale edo larrialdietako mediku-zentro batera joan
- Marienea-Basauriko Emakumeen Etxean informazioa eska dezakezu (946 12 41 00), lege-orientazioa jasotzeko edota Basauriko Mugimendu Feministarekin harremanetan
- Ertzaintzan salaketa jarri nahi baduzu, zure salaketa jaso behar dute derrigorrez. Baina gogoratu, salaketa jarri edo ez, ofiziozko abokatu bat izateko eskubidea duzula, prozesuan aholkuak eta laguntza emango Frogarik izanez gero, aportatu.
- Baduzu larrialdietako telefono bat 24 orduz erasoen inguruko informazioa jaso ahal izateko (SATEVI, 900 840 111).
Egilea: Itziar González Bilbao
Euskara
Gutuna / Euskaraz bizitzeko, Euskararen Errepublika
Ikusgarria da azken mende erdian euskararen alde euskaldunok egin dugun lana. Zenbatezinak dira urte hauetan euskaraz bizitzeko herriz herri egin ditugun ekimenak eta sortu ditugun egitasmoak. Horri guztiari esker euskara galzoriaren ertzetik urruntzea lortu dugu, harro egoteko modukoa den herri ahalegina izan delarik.
Asko egin eta lortu dugu zalantzarik gabe, baina ez da nahikoa. Euskararen patua amildegitik urrundu dugu baina ezin esan etorkizuna ziurtatua duenik. Ez etorkizuna ezta orainaldia ere, egun ezin baikara euskaraz normaltasunez bizi. Gure haur askok ez dute euskara maila nahikoa lortzen, eta lortzen dutenen kasuan erdaraz hitz egiteko joera nagusi da, ingurune linguistikoak horretara bideratzen baititu. Udalera jotzen dugunean, edo medikuarengana, edo beste zerbitzu publikoetara, langile euskalduna topatzea mirari bat izaten da askotan. Lan munduan zer esanik ez, euskararen presentzia hutsaren hurrengoa da. Gure bizitzetan gero eta eragin gehiago duten teknologia berrietan ere sinbolikoa da. Hori gutxi ez eta euskararen eta euskaldunon aurkako espainiar eta frantziar estatuen ekinbideak ez du etenik, azken egunetako adierazpen eta epaiek adierazten diguten bezala.
Urteotan euskararen alde egindako lan guztia bururaino eraman eta euskaldunok euskaraz bizi ahal izateko burujabetza behar dugu ezinbestean. Soilik euskaldunoi dagokigu erabakitzea zein nolako hizkuntza-politika aplikatu behar den gure herrian. Burujabetzarik gabe kanpoan erabaki eta ezartzen digute euskararen hedapena noraino eta nolakoa den, gure eskumenak erabaki horiek mugatuak direlarik, mendekotasun egoeran.
Ondorioz, duela 40 urte gure herrian ezagutu genuen euskararen aldeko susperraldi berri baten beharra dugu. Pertsona eta talde euskaltzaleak berriz ere aktibatu eta kalera ateratzeko unea dugu. Euskal Herrian Euskarazek kalera ateratzeko deialdia luzatzen dizu beraz euskaltzale lagun hori. Gure eskubideen defentsan eta euskararen alde, abenduaren 6an Durangon deitu dugun manifestaziora gonbidatzen zaitugu. Euskaraz bizitzeko kalera!
Urko Aierbe Sarasola, EHEko kidea