Orain 48 urte, 1976ko martxoaren 3an, hain zuzen, gasteiztar langileak herriarentzako bizi baldintza hobeak lortzeko borrokan ari zirela, Guardia Zibilak Romualdo Barroso, Pedro Maria Martinez Ocio, Francisco Aznar, Jose Castillo eta Bienvenido Pereda erail zituen. Gasteizko langileen borrokari elkartasuna adierazteko eta martxoaren 3ko gertakarietan izandako 5 hilketak gaitzesteko, Euskal Herriko langileek kaleak hartu zituzten hainbat egunez. Mobilizazio horietan zehar, Bingen Anton Ferrero, 18 urteko gaztea, akatu zuen Guardia Zibilak Basaurin eta Juan Gabriel Rodrigo Tarragonan.

Gertakizun horien osteko hurrengo egun seinalatuetan, Basaurin eta beste herri askotan mobilizazio jendetsuak egin ziren. Hego Uriben martxoaren 8a izan zen tentsio handieneko eguna; goiz – goizetik, eskualde osoak lanaldia gelditu zuen, langileak lantegietatik atera ziren unetik hasi ziren Guardia Zibilaren mehatxu eta kargak. Poliziak, asanblada lekua blokeatzearekin batera,  mobilizazioak zein kargak herri osoan zehar zabaldu ziren eta zauritu ugari egon ziren. Horri jarraituz, 11:30ak aldera, Bingen Anton Ferrero, beste hainbat gazte eta langilerekin asanbladara bidean zihoala 7 metrotik botatako Guardia Zibilaren bala batek buruan jo zuen. Ordu gutxira hil zen Basurtoko ospitalean. Herriaren erantzuna garbia izan zen, kaleak eta hiria kolapsatuta mantendu baitzituen langile mugimenduak. Langileek argi zuten: “los trabajadores no cesarán en su lucha por la libertad aunque dejen su sangre en el camino”.

Hurrengo egunean, eskualdeak berriz lan – etena egin zuen, luto eguna antolatu baitzuten Bingen Antonen omenez. Goizean, martxa isila burutu zen herrian eta  40.000 herritarrek parte hartu zuen. Arratsaldeko hiletan, berriz 50.000 herritar bertaratu ziren, Bingen Antonen familiari babesa erakutsiaz. Horrez gain, langileek borrokari jarraipena eman zioten, ez zuten kaleratzerik onartuko eta atxilotuak askatzen ez bazituzten, greba orokorrak jarraituko zuela ere, adierazi zuten.

Kontatutako gertakizun hau, ez da errelatu hutsa, 1976ko martxoaren 3an jasandako neurgabeko indar polizialak gaur egun darrai, horren seinale, orain egun batzuk Gasteizen gertatutako, 2024ko martxoaren 3an, eraildako langileen omenez egindako manifestazioa, poliziak, 1976an bezalako neurgabekeriarekin kargatu zuen zaurituak  utziz.

Orduko gazte zein ikasleek antolakuntzaren aldeko hautua egin zuten, momentu hura eraldaketarako une gisa irakurriz, gazteak borrokaren lehen lerroan pausatu ziren. Egun ere, gazteok sinetsita gaude eraldaketa gazteon eskutik etorriko dela, gazte izanagatik herri hau eraldatzeko, antolatzea ezinbestekoa dela badakigulako; hala jardun dugu azken hilabeteotan: kaleak feminismoz bustiz Greba Feminista Orokorrean, gure hizkuntza defendatuz, Palestinari elkartasuna adieraziz, gazteon osasun mentalaren garrantzia azpimarratuz, etxebizitza eskubidea defendatuz edota memoria ekimenak martxan jarriz besteak beste.

Errelato partzial, oportunista eta interes jakin batzuen aldekoaren aurrean, herri memoria eraiki eta defendatzearen hautua egiten dugu. 48 urte pasa diren arren, paretetan bala hiltzaileen zuloak ikusten dira; askok ahaztu nahi duten historia dakarkigute gogora. Horregatik diogu, funtsezkoa dela belaunaldi gisa transmisioan egiteke dugun lana, gaur egungo gazteok belaunaldi berriei gure herriaren bizipen eta irakaspenak helarazteko konpromisoa dugulako.

Borrokak etenik ez duela argi dugu, aurrera jarraituko du, gure bizitzak borrokan defendatuko ditugu, molde edo formaz aldatuz baina beti aurrera eginez. Atzoko protestek, grebek zein mobilizazioek, gaurko borrokarekin bat egingo dute. Finean, borrokak batzen gaitu.

Gora langileon borroka!

Zutabe honetako protagonistak esku artean daukazun martxoko Geurian agertzen diren emakume elkarrizketatuetako batzuk dira, eta bertan jasoko ditudanak euren esanen laburpen bat besterik ez.

Tania Martínez Portugal EHU-ko irakasleak pluralgilea itsatsi dio feminismo hitzari, eta zehaztu du “Feminismoen –pluralean aipatzea gustoko dut- aldarrikapenak ezberdinak eta ugariak dira, subjetu politikoa, emakumeak*, ezberdinak garelako, eta zapalkuntza ardatz ezberdinak gurutzatzen gaituztelako.

Ez da berdina emakume txuri, ekonomikoki autonomo eta heterosexual batek bizi dezakeen zapalkuntza esperientzia, edo emakume arrazializatu, migrante eta ekonomikoki arazoak duenarena, adibidez. “Horregatik”, borobildu du “garrantzitsua da tokian tokiko mugimendu feministak bere agenda politikoan egoera ezberdin hauei erantzuna eman ahal izateko ildoak jorratzea”.

Abiapuntu hori hartuta, zaharrak berri eta, esamoldea aldrebestua, berriak zahar gure eskualdean; Basauriren kasuan, emakume feminista zaharren taldea “gizartean ezarritakotik haratago zahartzaroa nola eraiki eta bizi pentsatzeko” sortu zuten, eta Zaratamon, aldiz, Ane, Izaro eta Miren gazteek aldarrikatu dute herri txikietan ardura handia dutela herritar guztiek, feminismoak aurrera egingo badu.

Zaharrak, gazteak, arrazalizatuak, migranteak… feminismo asko daude feminismoaren baitan, eta Izaskun Landaida ugaotarrak feminismoaren eremu instituzionala ezagutu eta aldarrikatzen du: “Egia da bidea dagoela egiteko baina aitortu behar da lan asko egin dela eta egiten ari dela esparru ezberdinetatik eta esparru ezberdinetan. Bestela atzera begiratu eta galdetu gure amama eta amei”.

Miren Beltran eta Ainhize Egiguren ama-alabak, ordea, egunerokotasunari lotu zatzaizkio, agerikoa dena agerian uzteko: “Herriko tabernetara joatean ikusten da nor dagoen traguak hartzen eta nor etxean bazkaria edo haurrak zaintzen”.

Nork, zer, noiz, non, zergatik. Horiek dira kazetari batek bere buruari luzatu behar dizkion oinarrizko galderak albiste bat lantzen ari denean. Onartuko dizuet hasiera-hasieratik ez dakidala zutabe honen abiapuntua den esaldia nork esan zuen, ezta irratiko tertulia goiztiar horietako batean entzun nuen, edo, baliteke, nahiz eta ezin dudan ziurtatu, eguerdiko telebista saio batean aditu izana, edo apika, zergatik ez, loa hartu aurretik jartzen dudan podcast batean.

Bost galdera horietatik, beraz, bi bakarrik erantzun ditzaket, eta erdizka. Argi dudan gauza bakarra asaldura eragin zidan esaldia da: “Osakidetza gure altxorra da”. Kezkaren zergatia? Musika ezaguna egiten zaidalako, hitz horien atzean ezkutatzen den zentzu sakon eta gordeaz sumatu dezakedala zer edo zer, euskalgintzan aldez edo moldez aritu garenok eskarmentu handia daukagulako halako baieztapenekin, Osakidetza hitzaren tokian euskara jarriz.

Euskara ere altxorra omen da, -herri aberatsa gurea, nondik begiratzen zaion-, gure hizkuntza mingain puntan inoiz ez darabilten askorentzat (hori modu disimulatu edo agerikoan kontra ari  ez direnean).Kontua da abenturazko elaberriren bat irakurri duen edonork jakin badakiela altxorrak normalean lurpean edo itsas hondoan ezkutatzen direla, eta esaerak dioen moduan, ez dela urregorria argi egiten duen guztia. Aurkituta ere, saria batentzat, edo gutxi batzuentzat izaten da, eta gutxi-asko beti ekartzen du poz bezainbesteko negar. Literaturaren historia adibidez beteta dago: Eraztunen Jauna, Atxorraren Uhartea, Montecristoko Kondea…

Fikziotik errealitatera salto eginez, Osakidetzak (berdin euskarak) ez du ez altxor bilatzailerik ez metal detektagailurik ez piratarik behar. Izan dadila, bai osasuna eta bai euskara, gailu, tresna, akuilu, eskubide ,eta gizarte hobe baterako abiapuntu. 

Pertsona bakoitzak bere bizitzan zirkulu desberdinak betetzen dituela uste dut. Gure bizitzari esanahia ematen dioten zirkuluak dira eta helburu baten bilaketa etengabean gaude zirkuluak betetzen. Zirkulu ikusezinak dira. Nik, adibidez, lagunak, aisialdia, lana, familia eta nire buruari eskaintzen diodan denbora zirkulutan banatzen ditut. Zirkulu horiek bakoitzaren esperientzien, hazkundearen eta eraldaketaren ziklo jarraitua dira. Zirkulu batzuk irekita daude eta irekita mantentzen dira luzaroan. Ez dute borobil itxi baten formarik. Borobilaren zirkunferentzia irekita dago eta denbora luzez egon daiteke itxi barik. Bakoitzak bere erronkak betetzean dituen heinean ixten dira.

GEURIAk datorren urtean 10 urte beteko ditu, eta hortaz, nik 10 urte beteko ditut GEURIAn lanean. Kazetaritza ikasketak amaitu eta berehala hasi nintzen bertan beharrean. Kazetaritza benetan zer den ikasi nuen duela 10 urte, eta oraindik ere ogibidea ikasten ari naiz.

Laneko zirkulu hori oraindik ez daukat itxita. Ikasketa prozesua amaigabea da eta erronkak beti azaltzen dira nire aurrean. Azken urtean zuzendari lanak eta kazetari lanak uztartzen aritu naiz GEURIAn eta irakurleek eta ikusleek ikusten ez duten lana zelan egiten den ikasi dut. Orain badakit beste gauza asko egiten komunikabidearen barruan. Eta azken urteko ikasketei esker, lanari dagokion nire zirkulua are gehiago handitu dut, baina oraindik zirkunferentzia guztiz itxi barik.

GEURIAren 100. alea da esku artean duzuna. Zenbaki borobila eta itxia, baina nire laneko borobila oraindik zabalik dago, erronka berrien bila.

Krisi garaia ofentsiba garaia da bereziki; burgesiak gure aurka bideratutako ofentsiba. Eta otzan egon ordez, desjabetuok autodefentsarako mekanismoak sortu behar ditugu. Esparru guztietan, baita laboralean ere. Horretarako sortu genuen Hego Uribeko Kontseilu Sozialistatik laneko baldintzak borrokatu eta hobetzeko tresna, Laneko Autodefentsa Sarea (LAS).

Arlo laboralean ematen ari den egituraketa dela eta, erreminta berriak behar dira proletargo atomizatua antolatzeko. Errepresentazioan eta burokrazian oinarritutako eredu sindikal baten ordez, langileon borroka propioa sustatuko dituen antolakuntza formak behar ditugu. Klase elkartasuna indargune duen antolakuntza oinarri, langileon onurarako diren borrokak abiarazi behar dira.

Hala ere, hobekuntza partzialak ez dira nahikoa; agerikoa baita kapitalismoak okerrerako joera duela, eta garaipen oro desagertu egiten dela urte edo hilabete gutxitara. Beraz, erreformara mugatu beharrean, zinez errealista den politikak ezin du esplotazio tasa “normal” bat legitimatu, esplotazio harremana gailendu behar du.

Zentzu honetan, borroka bakoitzari perspektiba politiko jakitun bat ematea funtsezkoa da, borroka bera orokortzeko. Horregatik, autodefentsa sozialistak osotasun politikoari egiten dio ekarpena langileon zuzeneko interesak defendatzearekin batera; hots, kalitatezko lan baldintza berdinen aldeko borroka, Estatu Sozialistaren norabidean kokatu behar dugu.

Horrela, langileon arteko klase elkartasuna medio, interbentzio politikorako hainbat baliabide eta aukera eskaintzen ditu Hego Uribeko LAS-ek:

• Lan gatazken gaineko aholkularitza juridikoa.
• Borroka prozesuak aurrera eramateko laguntza eta babesa.
• Formakuntzarako baliabideak: kontratu eta nominen irakurketak, erreforma politikoen inguruko azalpenak, eskubide laboralen gidak etab.
• Auzi laboralen gaineko mobilizazioa eta salaketa politikoa.

Hau guztia hurbilarazteko, aurkezpenak burutuko ditugu kolektibo ezberdinetan Galdakaon eta Basaurin bereziki. Zalantza edo beharrizanik edukiz gero, kontaktatu 613 910 019 telefono zenbakian edo lanekoAS.hegouribe@gmail.com heblbide elektronikoaren bitartez.