☉ Galdakao
Sabin Bikandi: “Musika eta dantza bat dira, harremanik ez dago, gauza bera da eta izan da”
Euskal dantza eta musikaren munduan murgildu gara Sabin Bikandi musikari, musikagile eta dantza maisu galdakoztarrarekin.
Sabin Bikandi (Galdakao, 1965) Filosofian eta Etnomusikologian doktorea da eta gaur egun Aiko taldeko kidea izateaz gain, Bilboko Udaleko danbolinteroa ere bada. Hainbat talde eta erakundetan aritu da 1980tik irakasle edota jotzaile moduan. Hala nola, Musikenen tradiziozko dantza irakasle aritu da eta Txistulari aldizkariko zuzendaria izan zen (1992-1995). Konpositore gisa, txistu eta tradiziozko musikaren inguruan hainbat musika-lan idatzi eta moldatu ditu. 2015ean ikuskizun baterako musika konposiziorik onenaren Max saria irabazi zuen. Agenda gainezka dauka Sabinek, baina bere bizitzaren ardatzak diren musika eta dantzari buruz hitz egiteko tartetxoa topatu du atsegin handiz. Bere jarduera profesionalaren errepasoa egin digu eta AIKO taldearen ibilbideaz eta helburuez mintzatu zaigu. Ahoan ilerik ez dauka eta titularrez beteriko elkarrizketa eskaini digu.
Nor da Sabin Bikandi? Nola aurkeztuko zenuke zure burua?
Galdakaoko danbolindari umila, musikoa. Musikaren bidea hartu zuena eta horren inguruan ikasten, irakasten eta hainbat kontu egiten ibili dena. Danborreroa.
Musikaria eta irakaslea zara. Zeinetan moldatzen zara ondoen?
Bietan ondo eta gustura. Musikaria eta musika irakaslea izatea tokatu zait eta lanari ekin diot. 14 urterekin hasi nintzen eskolak ematen, Maximo Moreno (Galdakaoko tradizio musikalaren aitzindaria) hil eta gero. Irakasle izateko ikasi beharra nuenez kontserbatorioan hasi nintzen. Eskola, kontserbatorio eta institutuetan irakatsi dut, baina lanbidea jotzea ere badenez ez diot inoiz jotzeari utzi. 24 urte nituela, eta neure egonkortasunaren alde, Bilboko Udal Txistulari Bandan sartu nintzen eta aurten 30 urte bete ditut bertan.
Harrokeriatzat har daiteke baina asko dakit, asko ikasi dut eta lekukoa ematearena garrantzitsua da niretzat, azkenaldian kezkatuta nabil horrekin. Gustatuko litzaidake dakidan guztia transmititzeko bideren bat topatzea. Halere, argi daukat hori egiteko gune egokiak behar direla, ez du edozein tokik balio. Zure galderari erantzunez, jotzea eta irakastea osagarriak direla uste dut.
Txikitatik duzu musikarekiko zaletasuna edo debozioa?
Bai. Gauzak berez datoz? Inguruak egiten ditu? Dohaina ote da? Sarritan genetikoak diren gauzak badaude baina askotan, konturatu barik, testuinguruak izugarrizko eragina dauka. Txikitan zortea izan nuen ikastolan nire lehenengo txirula oparitu zidatenean eta jotzen hasi nintzen. Ondoren txistua, akordeoia, pianoa… baina ez dut uste berezkoa denik. Inguruak modu positiboan babestu eta indartu ninduen eta nik sinetsi eta aurrera egin nuen.
Sabin Bikandi musika eta dantza eskoletan / AIKO Taldea
Zein da musika eta dantzaren arteko harremana?
Musika eta dantza bat dira, harremanik ez dago, gauza bera da eta izan da. Gu gara orain hori ulertzen ez dutenak, gure aitite-amamen garaian argi eta garbi baitzegoen. Kontzertuen errituala oso berria da. Dantza testuingurutik atera eta bere eginkizunak kendu genizkion. Prozesua korapilatsua izan da eta azkenean dantzariek alde batetik eta musikariek bestetik bukatu dute. Horregatik gabiltza batzuk hori berriro lotu nahian. Dantza gizakiaren mugimendua da, baina musikarekin batera. Egungo panorama garaikide honetan denak balio du; dantzarik gabeko musikak, musikarik gabeko dantzak… Gure tradizioan hori bat izan da, ulertezina da musika eta dantza bide ezberdinetatik joatea.
2015ean ikuskizun baterako musika konposiziorik onenaren Max saria jaso zenuen, ‘Gelajauziak’ lanagatik.
Bai, sorpresa izan zen, eta 50 urte bete nituen egunean gainera. Aurreko egunean erromeria izan genuen Durangon eta lagun batzuekin sari banaketaren ‘fake’a egin genuen, eta hara non egi bihurtu zen. Ez dut uste hori baino sari inportanteagorik jasoko dudanik eta pozik hartu nuen, egindako lanaz harro nagoelako eta polita izan zelako. Gozamena da Kukaikoekin lan egitea, eta Cesc Gelabert Kataluniako koreografoarekin asko ikasi nuen. Pozik sariagatik eta bidean ikasi nuenagatik. Egun handia izan zen.
Zer musika mota entzuten duzu etxean edo kotxean?
Ez dut ia musikarik entzuten. Eskolak ematen ditudanean edo eskolak prestatzeko bai, baina melomano alderdi hori galduta daukat. Egia esanda astirik ez daukat eta kontzertuetara joateko are gutxiago. Animatzen naizenean aspertu egiten naiz, berezia izan behar du.
Zein da zure bizitzaren soinu banda?
Ez dakit. Musika bat aukeratzekotan ‘Eusko Gudariak’, barregarriro euskaldunak garelako eta konnotazio asko dituelako. Hau esan eta hunkitu egiten naiz…
Nori edo zeri eskainiko zenioke abesti edo dantza bat?
Hasteko etxekoei, nire emazte eta alabari, hor daudelako beti, eta gero lagun askori. Nahiko txotxoloa naiz horretarako eta hainbat eskaintza egin ditut: emazteari pasodobletxu bat, Ane nire alabari balls bat, Itziar Villamandos AIKOko komunikazio arduradunari txotis bat egin nion, Miren Gabantxori beste pasodoble bat, Patxi Labordak ere badauka bere polka eta abar.
Sabin Bikandi / AIKO Taldea
AIKO taldearen fundatzailea zara.
Bai, musikari eta dantzari kuadrilla bat hasi ginen eta urte batzuk badira hor nagoela. Hainbat xederekin jaio zen AIKO: musikaren eta dantzaren arteko dibortzioari amaiera emateko, dantzaren transmisioan zeuden eta dauden zulo batzuk betetzeko, pertsona helduen dantza formazioa indartzeko, musika egokiak eta dantza egiteko gune berriak sortzeko eta abar. Tradiziozko dantzaren ikerketan gure harri-koskorra ekarri nahi genuen. Hutsunea ikusi eta, harrotasuna edo oharkabetasuna izango zen, baina ekarpenen bat egiteko gai ikusi genituen geure buruak. Hor hasi ginen eta hor jarraitzen dugu. AIKO taldeak nire gaur egungo txistulari moduari zentzua ematen dio.
Iaz ‘Garaikideak’ dantza kontzertua eskaintzen hasi zineten AIKO Taldean.
Bai, ilusio handiz hasi ginen, herriz herri eta plazaz plaza jarraitzeko asmoz. ‘Garaikideak’ lanak AIKO kontzertu formatuan eskaintzeko aukera ematen digu. Gure erromeriak oso produktu definituak bilakatu dira, dantzazale konkretuei zuzenduta daudela ematen du eta ‘Garaikideak’ gure filosofia eta dantza zabaltzeko formatu polita izan daitekeelakoan gaude. Ez da adituentzako erromeria bat.
‘Garaikideak’ izenaren hautuak, bestalde, pitin bat probokatzea du helburu. Askok uste dutenaren kontra, gure musika garaikidea da, sortu berria, freskoa eta inprobisatzailea. Gure musika tradizionalak badu oraindik zer esana, ez dago zertan beste hizkuntza bat sortu.
Zer dela eta egin zuen kale EHUn irakasteko proiektuak?
Nahiago nuke komentatuko ez banu, baina tira. Tristea da benetan gure unibertsitatearen panorama. Halako mastodonte bat izan eta oraindik ere dantza hortik at egoteak amorrua eta negargura ematen dit. Musikologia ikasi nuen eta nirean lan egiteko doktoretza eginda daukat. Nire lanbidea garatzeko eskaintzak izan ditut, baina guztiak hemendik kanpo, AEBetan, Ingalaterran…baina porrusalda gustatzen zaidanez hemen bizi naiz. Independentzia lortzea dugu sarritan jomuga, baina nik independentea izateko baino hezkuntza sistema osasuntsu eta on bat izateko borrokatuko nuke eta berdin lidake titulua Espainiako erregeak, Frantziakoak edo Trumpek emateak. Niri egokitu zaidana sistemaren inguruan, alboetan, lanean jarraitzea izan da, adabakiak ipintzen eta zuloak betetzen.
Unibertsitatean eskolak ematearenak ez zuen aurrera egin gizartea ez dagoelako horretarako prest. Urkulluk sei milioi euroko aurrekontua emango baligu ere ez luke funtzionatuko, aurretik dantza unibertsitateko irakasgai moduan balioan jartzeko eta prestigioa emateko kanpaina estrategikoa eta luzea egin beharko litzatekeelako. Etxea teilatutik hasi nahi izan zuten, baina ez dago lasterbiderik. Dantzaren munduan gauza zentzudunak egiteke daude oraindik ere.
AIKO TALDEA
Musikariak
Álvaro García – Gitarra
Txus Aranburu – Soinua
Amaiur Cajaraville – Kontrabaxua
Sabin Bikandi – Txistua eta danbolina
Dantza irakasleak
Patxi Laborda
Josu Garate
Katalin Zarate
Anartz Ormaza
Maitane Ruiz
☉ Galdakao
Ane Legarreta galdakoztarrak +Musicas saria irabazi du grabaketa klasikorik onenari ESAS sarearekin
‘Dance of chance’ lanarekin irabazi dute saria. Sari banaketa urriaren 6an izan zen Madrilen. Legarretarekin berba egin dugu GEURIAn
ESAS Emakume Sortzaile eta Artisten Sareak +Musicas saria irabazi du grabaketa klasikorik onenari, ‘Dance of chance’ lanarekin. Musikan emakumeen talentua sustatzen dute +Musicas sariek.
Sari banaketa urriaren 6an izan zen Madrilen, Sofia Erregina Museoan, eta bertan izan zen Ane Legarreta musika zuzendari galdakoztarra eta ESAS sarearen parte ere diren Natalia Sanchez flautista eta Haizea Huegun konpositorea.
“Oso pozik gaude saria jaso izanaz. Hitzaldian adierazi genuen ESAS sarean elkarlanean sinesten dugula eta disziplina artistiko desberdinak eta musika estilo desberdinak elkarlanean jartzea dela gure helburuetariko bat, emakume artistak bateratze horrek urrunago eramango gaituelako”, esan dio GEURIAri Legarretak.
Legarreta, Sanchez eta Huegun, hirurak, igo ziren eskerrak ematera eszenatokira, baina galdakoztarrak hartu zuen hitza jendaurrean: “Saritua izan den grabaketak musika klasikoa eta musika elektronikoa uztartzen ditu, elkarrekin egindako lanean sendo sinesten dugulako, ez bakarrik musika diziplina ezberdinen artean, baita arte diziplina ezberdinen artean ere”, esan zuen Legarretak.
“ESAS 2021ean sortu genuen, musika klasikoaren esparruan noizean behin bakarrik sentitu garelako bai eszenatokian bai eszenatokiaren atzean”, gaineratu zuen galdakoztarrak.
Grabaketa klasikorik onenaren saria irabazteko beste hautagaiak ziren Laura Andres pianista eta Maria Parra Trio hirukotea. Eta saria Isabel Dobarro piano-jotzaileak eta Juan Antonio Simarro konpositoreak eman zieten.
MasMusicas entitate independente bat da 2018tik musika estilo desberdinetako emakume artistak saritzen dituena. “Guretzat sorpresa izan zen musika klasikoa kategoria ere egotea sarietan, normalean industria musikaleko beste sektore bat delako. Orduan Bad Gyal edo Mala Rodriguez bezalako artistak egon ziren gala berdinean egotea eta parte hartzea oso hunkigarria izan zen!”, esan digu Legarretak.
“Zuzeneko musika egon zen, Rita Payes ere saritu zuten eta berarekin egoteko tartetxoa ere izan genuen”, kontatu dio Legarretak GEURIAri.
☉ Galdakao
Dinamita fabrikarekin lotutako eraikinak eta Andra Mari eliza barrutik ezagutzeko bisita gidatuak antolatu dituzte Galdakaon
Ondarearen Europako Jardunaldien baitan Galdakaoko bi espazio berezi horiek bisitatzeko aukera izango dute herritarrek urriko larunbat eta igandetan
Bizkaiko ondare arkitektonikoa ezagutzeko Europako Jardunaldiak antolatu ditu Bizkaiko Foru Aldundiak urrian zehar. Galdakaon, Dinamita fabrikarekin lotutako eraikin multzoa eta Andra Mari eliza barrutik ezagutzeko aukera izango dute herritarrek.
Jesus Muñiz historialari galdakoztarrak adierazi duenez, “Andra Mari eliza bitxi arkitektoniko bat da, XIII. eta XVI. mendeko estiloak batzen dituena, Euskal Herrian oso ohikoa ez dena”
Bestetik, Dinamita fabrikarekin lotutako etxebizitza eta ekipamendu multzoa nabarmendu du Muñizek, “ezohikoa delako eraikin gehienak mantendu izana; hori ez da sarritan gertatzen”. Kasu honetan, publikoarentzat normalean itxita egoten diren instalazioak bisitatu ahal izango dituzte herritarrek, hala nola, fabrikako sarrera edo bulegoak.
Edurne Espilla Kultura arloko zinegotziaren arabera, jardunaldien helburua da “eguneroko bizitzaren parte diren, baina sarritan beren historia ezagutzen ez dugun espazio horiek fokuan jartzea”. Horregatik, “ondarea ezagutu, babestu eta transmititzearen garrantzia” azpimarratu du Espillak, “iraganaren memoria gordetzeko ez ezik, gure ingurunearekiko lotura sendotzeko tresna gisa ere bai”.
“Zuhatzun, Arkotxan, Plazakoetxen eta Tximelarren fabrikako langileentzat eraiki ziren etxebizitzak, eskola, ekonomatoa, kapera eta eraikin desberdinak: jende asko aitite eta amamak bisitatzera joaten da Viktor Anaia kaleko erresidentzietara, baina eraikin horien atzean dagoen historia jakin gabe”, esan du Espillak.
Bisita gidatuetan parte hartu nahi duenak izena eman behar du 944 010 598 telefono zenbakian, astelehenetik ostiralera, 09:00etatik 14:00etara, edo mgarrido@galdakao.eus helbidera idatzita.
Egitaraua | Ondarearen Europako Jardunaldiak 2025
Urriak 4, larunbata
12:00-13:00 Andra Marira bisita gidatua. Euskaraz
Urriak 12, igandea
17:30-18:30 Andra Marira bisita gidatua. Euskaraz
Urriak 16, osteguna
18:30-20:00 Dinamitara bisita gidatua. Euskaraz
Urriak 18, larunbata
12:00-13:00 Andra Marira bisita gidatua. Euskaraz
Urriak 26, igandea
17:30etik 18:30era Andra Marira bisita gidatua. Euskaraz
☉ Galdakao
Galdakaoko EAJk uste du “larria eta kezkagarria” dela EH Bilduk segurtasun indarrei buruzko mozioa atzera bota izana
Iraileko osoko bilkuran Galdakaoko EAJk “elkarbizitzaren alde eta Ertzaintza eta Udaltzaingoen defentsan” mozioa aurkeztu zuen, baina udalbatzak atzera bota zuen
Ikasturte berriko lehen osoko bilkuran Galdakaoko EAJk mozioa aurkeztu zuen, “elkarbizitzaren alde eta Ertzaintza eta Udaltzaingoen defentsan”.
Udalbatzak atzera bota zuen mozioa, EAJren eta PSEren aldeko zortzi botoekin, EH Bilduren kontrako bederatzi botoekin eta UHren eta Auzoaken lau abstentzioekin.
Horren aurrean, Galdakaoko EAJk uste du “oso larria eta kezkagarria” dela EH Bilduk mozioaren aurka bozkatu izana: “Mozio honek erasoak gaitzestea, euskal polizien lana aitortzea eta bizikidetza demokratikoa berrestea baino ez zuen planteatzen”, adierazi dute jeltzaleek prentsa-ohar bidez.
“EAJ Galdakaok salatu nahi du EH Bildu berriro ere erretratatu egin dela, indar demokratiko guztien ahobatezko babesa jaso behar zuen adierazpen baten aurka agertuz. UH eta Auzoak taldeen abstentzioen konplizitatearekin, EH Bilduk bertan behera utzi du segurtasuna, errespetua eta bizikidetza bezalako oinarrizko balioak defendatzen zituen ekimena”, salatu dute jeltzaleek.
EH Bilduren arabera, “uda hasieran izan ziren gertakari batzuei etekin politikoa atera nahian aurkeztu du mozioa hainbat herritan EAJk, Galdakaon ez baita halako gertakaririk izan, ez udan zehar ezta Santa Kurtz jaietan ere”, adierazi zuten ezker koaliziotik osoko bilkura izan aurretik.
Eta Galdakaoko EH Bildutik adierazi zuten, “uda honetan gertatutako gertaera guztiak adierazpen askatasunaren eta espazio publikoaren errespetuaren muga onargarriak gainditu” dituztela: “Ez gatoz bat jarduteko modu horiekin, eta uste dugu modu egokian baztertu behar direla, bai axolagabekeria eta bai gehiegizko jardun interesatua saihestuz”, esan zuten.
Era berean, gertakari horien “instrumentalizazio politikoa” gaitzetsi zuen Galdakaoko EH Bilduk: “Logika bat inposatu nahi da, non indar polizialekiko edo horiek zuzentzen dituztenekiko ezinegon edo zalantza adierazpen oro eraso onartezintzat interpretatzen den automatikoki, eta hori printzipio demokratikoen aurkakoa da”.
“Polizia-kidegoen jarduera kritikatzea, haien funtzionamendu-eredua zalantzan jartzea edo abusu-gertakariak salatzea ez da bizikidetzaren aurkako erasoa. Bizikidetzaren aurka egiten duena kritikarako aukera ezabatzea da, erakundeak kritikaren aurrean blindatzea eta erakundeen gaitzespenaren balioa hutsaltzea”, adierazi zuten Galdakaoko EH Bildutik.
Halaber, polizia-eredua “sakon berrikusteko” hausnarketa eta herri prozesua abiatzeko eskatuko dio Galdakaoko EH Bilduk Eusko Jaurlaritzari, “gardentasuna, kontrol demokratikoa, proportzionaltasuna eta zerbitzu publikoa bermatzeko”.
Eta, erakundeekiko errespetuaren edo adierazpen-askatasunaren bidezko erabileraren mugak gainditzen dituen jarduera oro gaitzesten dituztela; izaera horretako gertaera puntualak “kritika politiko eta sozial legitimoa eta herritarren protesta kriminalizatzeko” erabiltzea erabat baztertzen dutela; eta, kritikarako eskubidea, “baita polizia-indarrekiko ere” berresten dutela adierazi zuten irailaren 25eko osoko bilkuran.
☉ Galdakao
Galdabusak neguko ordutegia martxan jarri du maiatzera bitartean
Aldaketa batez ere asteburuei begira izango da: zerbitzua larunbat eguerdian amaituko da eta igandetan eta jaiegunetan ez da zerbitzurik egongo
Urriaren sarrerarekin batera, Galdabusak neguko ordutegia jarri du martxan, maiatzaren 31ra bitartean. Egokitzapenak batez ere asteburuetan izango du eragina. Izan ere, aldaketen artean, zerbitzua herriko denda txikiak zabalik dauden ordutegira egokituko dute eta larunbat eguerdian amaituko da; udako ordutegian larunbat arratsaldeetan eta igandetan ere martxan izan da Galdabusa.
Lehenengo lineari dagokionez, Aperribaitik 14:20an abiatuko da azken zerbitzua larunbatetan, eta 14:40an udaletxetik. Eta, bigarren linean, 14:00etan abiatuko da larunbatetako azken autobusa udaletxetik eta 14:20an Elexaldetik.
Larunbat goizetan, aldiz, lehenago hasiko da zerbitzua eta bidaia bat gehiago egingo du autobusak: Zuhatzutik lehen autobusa 08:40an abiatuko da larunbatetan, eta Elexaldetik 09:00etan.
Igandetan eta jaiegunetan ez da zerbitzurik egongo, salbuespenak salbuespen. “Azaroaren 1ean, adibidez, Elexalderako zerbitzua egongo da, hilerrirako joan-etorriak erraztu eta autoaren erabilera gutxitzeko helburuz”, diote udal ordezkariek.
Astean zehar zerbitzuak izango duen aldaketa bakarra honakoa izango da: 08:10ean Zuhatzutik Elexaldera abiatzen den autobusa ez da Bekea eta Olabarritik pasako: “Goizeko ordu horietan trafiko handia izaten da N-634 errepidean eta asko zailtzen du ibilbidea garaiz egitea. Edozein kasutan, aurreko zerbitzua eta ondorengoa (eta gainontzeko guztiak) izango dituzte Bekea eta Olabarriko auzokideek”, diote.
Urriaren 3tik 5era bitartean Elexaldeko jaiak izango dira Galdakaon. Goiko Elizako Batzarra Kultur Elkarteak, Udalarekin elkarlanean, hamaika ekintza antolatu ditu.
Egitaraua | Elexaldeko jaiak 2025
Urriak 3, ostirala
19:20 Jaien hasiera, kanpai hotsekin
19:30 Hitzaldia Andra Mari elizan: ‘Galdakaotik Himalaiara ELArengatik’, Izaskun Elejaga eta Kepa Lizarraga
Urriak 4, larunbata
08:30 Ibilaldi kulturala Xabier Orue Etxebarriarekin Andra Mari elizatik abiatuta (Ganguren Mendi Taldearen laguntzarekin)
10:00 Artzain Txakurren Nazioarteko IX. Topaketa
11:00 Hamaiketakoa jai esparruan
12:00 Kalejira auzoan zehar, Ad Libitum txistu bandaren eskutik
13:00 Soka-dantza Andra Mari dantza taldearekin
13:30 Artzain txakurren topaketaren sari banaketa
13:40 Elexaldeko barazki, txakolin eta sagarrik onenen enkantea, Eguzkiren eskutik
15:00 Herri bazkaria. Bertsoak, kantua, argazki proiekzioa eta omenaldia izango dira
17:00 Umeen jaia, herri jolasak, buruhandiak eta animazioa
18:00 Musikaldia Andra Mari elizan
19:00 Erromeria jai esparruan
Urriak 5, igandea
13:00 Elexaldeko hildako guztien omenezko meza
13:45 Udal bandaren kontzertua
Arrigorriagan hasitako drogaren kontrako operazio batean 58 kilo kokaina atzeman ditu Espainiako Guardia Zibilak
Ane Legarreta galdakoztarrak +Musicas saria irabazi du grabaketa klasikorik onenari ESAS sarearekin
Ugaoko Jute fabrika ohian lan egindako emakumeen inguruko liburua salgai ipini dute Janen
Argazkiak | Galdeketa Usansolon: zein tren-konexio nahi duten bozkatzen ari dira herritarrak
Argazkiak | Kuadrillen arteko XIX. Olinpiadak San Migeleko jaietan: tranpak, algarak eta… larrugorritan!
Argazkiak | Playback lehiaketak giro aparta sortu du San Migeleko jaietan
Bideoa | Uxue Oleagordia: «Herriko erromeriak aukera aparta dira ikasitakoa praktikan jartzeko»
Usansolo erdigunerako geltoki propioa aldarrikatu dute galdeketan parte hartu duten herritarren % 94,7ak
