☉ Zaratamo
Adolfo Agirre: «Antzina errespetuak presentzia handigoa zuen frontoian. Gaur zaratak zaleen kantuak isildu ditu»
Pilotari eta Upomendi Pilota Eskolako monitore ohiak antzinako garaiak frontoira ekarri ditu eta gaur egungo esku-pilotaz luze mintzatu gara berarekin Elexalden
Adolfo Agirre Urrutikoetxeak (Zaratamo, 1946) frontoiaren inguruan eraiki du bizitza. Zaratamar gehienek ezagutzen dute, gaztetan esku-pilotara jokatu zuelako, baina bereziki Upomendi Pilota Eskolan harrobi izugarria sortu izan duelako 90. hamarkadaren bigarren erdialdetik 2006 urtera arte. Agirrek Upomendin eskainitako klaseetatik igaro dira Danel eta Ander Elezkano anaiak eta Mikel Urrutikoetxea bezalako pilotariak, besteak beste. Esku-pilota beste modu batean bizi zela aitortu digu Adolfok eta gaur egun frontoietako zaratak zaleen kantuak estali dituela dio.
Esku-pilota bera eta berau praktikatzen duten pilotariek kirolari beste enfoke bat eman diotela azaldu digu. Oraingo honetan Elexaldeko frontoiko argiak itzalita daude eta harmailak hutsik. Hotz egiten du eta berba egin dugun bitartean, herriko pilotarien garaikurren erakuslehioa kontenplatu dugu, zaratamarrei poztasuna ekarri dieten herriko kirolarien txapelak ikusten eta antzinako partidak gogora ekartzen.
Zer da Zaratamo Adolfo Agirrerentzat? Dena da Zaratamo niretzat. Hemen jaio eta bizi izan naiz 78 urtez. Bertan bizitza antolatu izan dut, lan egitera Basaurira joaten nintzen, eta bueltan herriko frontoian ordu ugari ematen nituen, egunez egun.
Beraz, Zaratamo eta esku-pilota izan dira zure bi aldagai nagusiak? Bizitzaren alde oso handi bat esku-pilotari eskaini nion. 20 urteak bete arte gogor eman nion esku-pilotari, eskuan lesio garrantzitsu bat izan arte. Palara ere jokatu izan nuen, Araban, Federazioen Txapelketan parte hartuz. Bertan, nik Arabarekin jokatu arren, Bizkaitarrak ziren onenak, eta Nafarroa, Asturias, Madril… leku askotako jokalariak zeuden. Etapa hura amaitu zenean esku-pilotako zaletu eta monitore bezala ere aritu izan naiz, eta 1994tik 2006ra Zaratamoko esku-pilota monitore bezala egon nintzen Danel Elezkano eta Mikel Urrutikoetxea bezalako haurrei irakasten.
Bizkaiko esku-pilotaz hitz egiten denean Zaratamo erdigunean kokatzen dute askok eta askok. Elezkano eta Urrutikoetxearekin berba egiteko aukera izan dugunean herriko funtsezko hiru ardatz aipatu dizkigute: eskola, plaza eta frontoia. Hau horrela da? Zalantzarik gabe. Horrela izan da betidanik (irribarre egiten du).
Nola gogoratzen dituzu Frankismoaren garaiko esku-pilota, gaur egungoarekin alderatuz? Eskolatik irteten ginenean egiten genuen lehen gauza frontoira joatea zen, zuzen-zuzenean. Garai hartan joan gintezken leku urrunena Arrigorriaga izan ohi zen, eta hala ere esku-pilotara jokatzeko ez zegoen inolako debekurik.
Orduan ez da aldaketarik eman esku-pilotaren munduan? Bai noski! (barreak). Nire ustez, esku-pilota profesionalagoa zen antzina. Garai hartako materiala eta gaur egungoa ere oso diferenteak dira;jokoari dagokionez, gaur egun boleaz asko jokatzen da eta lehen, aldiz, botearekin; eta aldaketa benetan sakona nabari izan dut giroan, orokorrean. Antzinako apustuen kontua terriblea zen eta jende askok dirutza galdu zuen esku-pilotako partidetan. Hala ere, partidetako giroa zoragarria izan ohi zen; gaur oihuak nagusi dira frontoian, eta antzinako xarma hori galdu dela uste dut. Gaurko giroak antzekotasun handia dauka saskibaloikoarekin, baina ez futbolak duenarekin, eh? ezin dira giro bi horiek nahastu!
Ia bi hamarkada eman ditu Agirrek entrenatzaile lanetan / Geuria
Zer gertatzen da futbolarekin? Harmailetan askotan bizitzen den giroa ez da batere sanoa. Zaleek beraiek sortzen duten giroa onartezina da eta askotan liskarrak sortzen dira.
Egoera hauek frontoian pentsaezinak dira. Ez dut sekula horrelakorik bizi izan. Futbolean, ostera, denok ezagutzen dugu Messi, Ronaldo… jokalarien izenak etxean ezagunak dira eta ume askok maite dituzte. Oso garrantzitsua da haur eta gazte horiek futboleko harmailetan ematen den giro txar hori ez bizitzea. Frontoian, bestalde, errespetuak presentzia handiagoa zuen antzina. Gaur egun zarata handiagoa entzuten da partidetan eta zaleen abestiak ez dira ulertzen.
Eta zer esan ahal didazu pilotarien arteko giroaz? Frontoian zein aldageletan giro izugarria egon da betidanik. Elezkano zein Urrutikoetxearekin izandako partidetan horixe bera ikusi dut nik neuk. Giro hori oso berezia da, ileak lazteko modukoa, egia esan.
Danel eta Mikel entrenatu zenituen gazteak zirela 1994 eta 2006 tarteko etapa hartan. Nola gogoratzen duzu entrenatzaile bezala bizitako garai hura? Garai hartan benjamin, alebin, haur eta kadete kategorietako gaztetxoen monitore lanak egin nituen. Benetan gozatu nuen garaia izan zen hura eta egiten nuen hark betetzen ninduen. Eta egia esateko, nik uste dut gaur egun kutsu hori mantentzen duela Upo Mendi Eskolak, nolabait. Gaur egun, nik debalde egiten nuen lan horren truke monitoreei ordaintzen diete. Hori izan daiteke ezberdintasun bakarra.
Baina hori txarra al da? Ez du zertan txarra izan behar. Gaur egun, monitore batek diruaren truke egiten du lan. Dirurik ez badago, ez dago entrenamendurik. Nik goizean zehar Aperribaiko Guinea Hermanos enpresan lan egiten nuen eta arratsaldeak frontoian ematen nituen, umeei irakasten. Larunbat eta igandetan ere bertan izaten nintzen, pilotari kolpeak ematen. Gaur pentsaezina da lan bat izanik pertsona batek doako klaseak ematea eguneko gainontzeko orduetan.
Pilotarekiko zaletasuna handia da zure kasuan, baina baita Zaratamoko Upomendi Pilota Eskolatik igarotako ume jakin batzuenean ere, ezta? Danel Elezkanok eta Mikel Urrutikoetxeak egun osoa ematen zuten frontoian. Eskola orduak astearte eta ostegunetan ziren, baina askotan astelehenetan zeuden biak frontoian. Beren zaletasuna ikaragarria zan. Eskola orduetan ere asko nabari zen biek zeukaten jarreran. Urrutiren kasuan oso argal gogoratzen dut. Jostorratz bat zirudien esku-pilotara jokatzen zuenean eta aldi berean sekulako pilotakadak ematen zituen (barre egiten du). Urruti dinamita zen zazpi urte zituela. Kanpora gindoazen bakoitzean jendea zur eta lur geratzen zen Mikelen kolpe ikuskizunarekin. “Mikelen familian ba al dago gorputz hain mehea eta hainbesteko indarra duen bestelako seniderik?”, galdetu zidaten behin. Hala da, Mikel aitite biak holakoak ziren, paregabeak ere! Danel bost urterekin frontoian zegoen, esku batean ogitartekoa eusten. Jaiotzetik arazoak izan zituen eskumako besoarekin eta horixe landu zuen esku-pilotaren bidez, bere aita Jokinek, behin medikutik etorri zela hala eskatuta. Sakeak eskumarekin egitera ikasi zuen eta horrexegatik da eskumarekin sakeak egiten dituen ezkertiar bakarra. Izugarri hobetu da harrezkeroztik, txapela kentzeko modukoa.
Zuk zeuk bata zein bestea esku-pilotan trebatu dituzu. Harro al zaude? Harro baino harroago, bai noski! Eurekin harremana izaten jarraitzen dut eta elkartzen garen bakoitzean gaia bakarra da: esku-pilota. Ez dago besterik! (barreak).
Eta garai hartako harrobia gaur bertan berreskuratzea posible da? Zergatik ez? Gaur egun ume askok gogotsu hasten dituzte esku-pilota klaseak, baina adinean aurrera egin ahala egoera zailtzen da. Baina denborak aurrera egin ahala gero eta gehiago ikasten hasten dira eta esku-pilota bigarren maila batean uzten dute. Gainera, gaur egun ez dut antzina ikusten nuen motibazio bera ikusten gazte gehienengan eta frontoian “mantentzea” zailagoa da. Antzina ez zen ahaleginik egin behar umeak frontoian jokatzen egoteko gurasoak harmailetan zeudelako eta horrek motibaturik mantentzen zituztelako. Gaur, ostera, ume asko frontoian “aparkatzen” dituzte eta hori ikustean, eta egoera horren aurrean, normala da bost urteko ume batek plazara ospa egitea. Niretzat meritu izugarria dauka haurrak frontoiko entrenamendu-saioetara ikustera joateak.
☉ Zaratamo
Arkotxako segurtasuna bermatzeko helburuei helduko die Zaratamoko Udalak irailean
Udako oporretatik bueltan, Zaratamoko Udalak joan den ekainean planteatutako lan lerroak martxan jarriko ditu auzoko bizikidetza arazoei irtenbidea eman ahal izateko
Zaratamoko Arkotxa auzoan azken hilabetean izan diren bizikidetza arazoak direla eta, Udalak azaldu du uda baino lehen iragarritako lau lan lerroak martxan ipiniko dituela.
“Alde batetik, elkarlana berrartuko dugu Ertzaintzarekin”, azaldu du Alberto Ugarriza herriko alkateak. “Udatik bueltan programa bat ipiniko dute martxan ekintza deliktiboak saihesteko. Programa hori beste herri batzuetan garatu dute, emaitza nahiko positiboekin”.
Bigarren lan lerroari dagokionez, Galdakaoko Gizarte Zerbitzuetako migrazio teknikariekin harremanetan jarri ziren Zaratamoko udal ordezkariak, eta hilabete honetan bi udalerrien arteko elkarlan bat abiaraziko zutela adostu zuten, kronograma baten jarraipenarekin, nabeetan bizi diren pertsonak integratzea xede.
Hirugarren lan lerroa hirigintzaren ingurukoa da, egoerari irtenbidea emateko: “Arkotxako nabe horien jabeei 2019tik lursailak mantentzeko eskaera egin zien Udalak. Enpresek ez dute jaramonik egin eta joan den uztailean salaketa ipini zuen Zaratamoko Udalak Eusko Jaurlaritzako Ingurumen eta Osasun sailetan”. Ingurumen sailak interbentzioa hasi du dagoeneko eta enpresari errekerimenduak egin dizkio: “Zaratamoko Udalak aurkeztutako txostenekin ingurumen delitu aukerak egon daitezke eta Ingurumen sailak esku hartzeko aukera izango luke”.
Pertsonak bizi diren nabeen inguruak, Arkotxan // Geuria
Sutea, abuztuan
Tartean, joan den abuztuaren 7an sute bat egon zen Arkotxako 4. zenbakian: “Bertan behera utzitako eta hustutako eraikin batean izan da sutea”, azaldu dute Bizkaia Suhiltzaileen ordezkariek joan den irailaren 2an Zaratamoko Udalera helaraziko txosten batean. “Barruan etxerik gabeko pertsonak bizi dira. Aurreko batean bertan izandakoak gara eta barrualdea oso egoera txarrean dago, benetan arriskutsuak diren azpiko maila baterako jauziekin. Benetan arriskutsua bertan diren pertsonentzat zein bertatik igaro daitekeen edonorentzat”. Txostenaren amaieran suhiltzaileek lursailen jabeek “dagozkion neurriak hartzea” eskatzen dute, balizko kalteak saihesteko.
Laugarren lan lerroa EAJk planteatu zuen. Helburua batzorde bat sortzea da, Arkotxako egoerari buruzko diagnostikoa eta irtenbideak planteatzeko. Batzordean alderdi politikoek zein udan zehar sortutako auzo elkarteak parte hartuko lukete.
Udako oporrak igarota, Zaratamoko Udaletik “urratsak ematen arin direla” azaldu dute. “Ez da gertaera berezirik gertatu datu objektiboei begira, baina auzoko segurtasun faltaren sentsazioa hor dago”. Segurtasun faltaren sentsazio horri buelta ematea zaila izango dela azpimarratu du Zaratamoko alkateak eta horretarako denbora beharko dela gehitu du: “Hartu ditugun ildo horietatik jarraituz gero lortuko dugu arazoa bideratzea”.
☉ Zaratamo
Zaratamoko Besopean Guraso Elkarteak bertan parte-hartzeko deia egin die herritarrei
Laster aurtengo izen-emateak egin ahal izateko dokumentazioa helarazi eta urtean zehar burutuko diren ekintzen berri emango du elkarteak
Ikasturtea hasteko oso gutxi falta da eta Zaratamoko Besopean Guraso Elkarteak gonbidapena luzatu die herritarrei bertan izena emateko.
“Aurten Besopean elkartean parte hartu nahi baduzu, zure laguntza gustura hartuko dugu. Guregana hurbildu zaitez!”, azaldu dute.
Laster aurtengo izen-emateak egin ahal izateko dokumentazioa helarazi eta urtean zehar burutuko diren ekintzen berri emango du elkarteak. Joan den apirilean Iñaki Urkiza Zaratamo eskolako zuzendariarekin eta Besopean elkarteko Janire Martinezekin izan ginen, eskolak eta guraso eelkarteak antolatzen dituen ekintzen inguruan berba egiten. Hementxe irakurri dezakezu.
☉ Zaratamo
Ikasturte berriko kirol jarduerak iragarri dituzte Zaratamon
Eskabideak egiteko epemuga irailaren 24a izango da eta jarduerak urriaren 4an hasiko dira
Zaratamoko Udalak Moiordin, Arkotxa eta Elexalde auzoetan antolatu dituzten kirol jardueren eskaintzak iragarri berri ditu, ikasturte berriari begira.
Askotariko kirol ikastaroak abiaraziko dituzte aurten: Total Fitness, Pilates, Zumba, dantza latinoak, Yoga, entrenamendu funtzionala, eta aurten, berritasun modura: arte eszenikoak (zirkua).
Eskabideak egiteko epemuga irailaren 24a izango da. Aurrez aurre egiteko asmoa dutenek Arkotxa eta Elexalde auzoetako liburutegietara edo udal bulegoetara jo beharko dute. Online egiteko aukera ere luzatu dute esteka honen bidez.
Ikastaroak urriaren 4an hasiko dira. Edukiera mugatua izango da.
Pilatesa egiteko pilotak // Geuria
Ikastaroak, auzoka
Moiordinen
Total Fitness | Astelehen eta asteazkenetan, 20:00-21:00, Txokoa
Pilates | Astearte eta ostegunetan, 20:15-21:15, Txokoa
Arkotxan
Zumba | Asteazkenetan, 20:00-21:00, Kultur Etxea
Dantza latinoak | Ostiraletan, 18:00-19:00 (7-15 urte) eta 19:00-20:00 (16 urte+), Kultur Etxea
Total Fitness | Astelehen eta asteazkenetan, 18:45-19:45, Kultur Etxea
Yoga | Astelehenetan, 20:15-20:45, Kultur Etxea
Pilates | Astearte eta ostegunetan, 19:00-20:00, Kultur Etxea
Elexalden
Zumba | Asteazkenetan, 18:45-19:45, gimnasioa
Entrenamendu funtzionala | Astearte eta ostegunetan, 10:30-11:30 (60 urte+), gimnasioa
Total Fitness | Astelehen eta asteazkenetan, 17:30-18:30, gimnasioa
Yoga | Astelehenetan, 18:30-20:00, gimnasioa
Pilates | Astearte eta ostegunetan, 17:45-18:45, gimnasioa
Arte eszenikoak (zirkua) | Ostegunetan, 17:00-18:30, eskola zaharrak
Informazio gehiagorako deitu 946 710 052 telefono zenbakira.
☉ Zaratamo
Arkotxako medikuaren etxe zaharra eraitsiko du Zaratamoko Udalak hurrengo asteetan
Eraikina funtzio gabe gelditu zen kontsultak frontoi ondoko eraikinera lekualdatu zituztenean, 90. hamarkadan
Erabilera faltagatik eta bertan behera utzita egoteagatik, Zaratamoko Udalak Arkotxa auzoan, Kultur Etxearen ondoan kokatutako medikuaren etxea eraitsiko du datozen egunetan.
Eraikina funtzio gabe gelditu zen kontsultak frontoi ondoko eraikinera lekualdatu zituztenean, 90. hamarkadan. Medikuaren etxea eraikitzeko proiektua 1959an sortu zuten eta eraikitzea 1961eko apirilaren 15eko udalbatzan onartu zuten. Obra 295.000 pesetetan adjudikatu zuten eta lanak 1962ko urtarrilaren 10ean hasi zituzten.
Etxeak hiru finantzazio iturri zituen: Espainiako estatuaren plan probintzialarena (150.000 peseta), Bizkaiko Diputazioarena (10.000 peseta) eta Zaratamoko Udalarena (50.000 peseta). Eraikina eraistearen zenbatekoa 22.990 eurokoa izango da: aurrekontua, proiektua eta obra zuzendaritzaren kostua 4.114 eurokoa da eta eraistea bera 18.876 eurokoa.
☉ Zaratamo
Zaratamo, esku pilotaren gotorleku Bizkaian: Elezkanoren eta Urrutikoetxearen ondoren, zer?
Zein da Zaratamoko esku pilotaren etorkizuna, eta zein bere orain arteko arrakastaren sekretua?
“Esku pilotan aritu ez diren haur gutxi daude Zaratamon”. Danel Elezkanoren hitzak dira, joan den azaroaren 28an GEURIAri emandako elkarrizketan, eta ondo baino hobeto islatzen dute euskal kirol honek herrian betidanik izan duen errotzea.
Euskal Herriko txoko askotan futbola jaun eta jabe izan den bitartean, Zaratamon larruzko pilotak hartu du betidanik baloiaren tokia: Elizako kanpaiekin batera, frontoi paretaren kontra emandako pilotakaden hots errepikakorra izan da Elexaldeko auzotarren soinu banda belaunaldiz belaunaldi.
Adolfo Agirre Upo Mendi pilota eskolako entrenatzaile historikoak hiru hitzekin definitu zuen Zaratamo GEURIAn: “eskola, plaza eta frontoia”. Hiru elementuen arteko lotura agerikoa da, bere garaian eskola Elexaldeko plazaren alde batean baitzegoen, eta frontoia, aldiz, bestean. Mikel Urrutikoetxea bera ere ildo beretik aritu zitzaigun 2023ko elkarrizketa batean: “Eskola ere frontoitik hurbil geneukan eta jolastokiko tartea frontoian ematen genuen. Hor jaio zen nire zaletasuna. Zaletasuna piztu zitzaidan eta gaur egun arte iraun du”.
Pilotaren Galiar herrixkaren tankera hartu duen herri txiki honen nortasuna ulertzeko nahikoa litzateke datu bakarra nabarmentzea: joan den mendeko 60. eta 70. hamarkadan Zaratamokoa Bizkaiko frontoi estali bakarrenetarikoa zen, eta inguruko herrietako jende dexente hurbiltzen zen bertan esku pilotan edo palan aritzera.
Estalia bai, baina ez itxia; ohikoa zen pilotak frontoitik ihes egitea, inguruko ortuetan bukatzeko. Aukera baliatuta, Zaratamoko haurrek eta nerabeek azti jokatzen ikasi zuten, pilotariekin tratua eginez: pilotak batzen zituzten eskupeko baten truke.
Gerora, frontoia itxi eta harmaila eraiki zuten. Eskupekoak bukatu ziren, baina harmaila horietatik ikusi dute zaratamarrek euren pilotarien ospea handitzen, Urrutikoetxea-Elezkano bikoteak Hego Uribeko txoko ederra pilotazale guztien ahotan jarri duen arte.
Oraina eta geroa
Elezkano eta Urrutikoetxea ezagunenak diren arren, ez dira Zaratamoko pilotari profesional bakarrak izan. Esku pilotan Urkiza, Elorz eta Luke nabarmendu ziren bere garaian, eta palan Barandiaran, Zarraga, Morgado edo Kurto, besteak beste.
Talde mailan ere, ibilbide oparoa egina du Upo Mendik: Interpueblos txapelketa entzutetsuan protagonista izan da Zaratamo, 1974,1975 eta 2006ko txapelak irabazita. Bitxikeria moduan, Txemi Elorzen izena nabarmendu behar da: 1974ko eta… 2006ko txapelak irabazi zituen taldeen partaide izan da!
Zaratamoren izena Daneli eta Mikeli lotuta joan da ezinbestean azken hamarkada honetan. Behin Danelek erretiroa hartuta duela, eta Mikel hartzear dela, zein da Zaratamoko esku pilotaren etorkizuna?
Adolfo Agirreren elkarrizketara bueltatuz, atzoko eta gaurko kirolaren arteko alderaketa argia egiten zuen Upo Mendiko eskolako kirol arduradun ohiak: “Gaur egun ume askok gogotsu hasten dituzte esku-pilota klaseak, baina adinean aurrera egin ahala egoera zailtzen da. Baina denborak aurrera egin ahala ikasketetan murgiltzen dira, eta esku-pilota bigarren maila batean uzten dute. Gainera, gaur egun ez dut antzina ikusten nuen motibazio bera ikusten gazte gehienengan eta frontoian “mantentzea” zailagoa da”.
Mikel Urrutikoetxearen ikuspegia, aldiz, baikorragoa litzateke: “Afizio izugarria dago herrian eta pilota eskolak sendo aurrera jarraitzen du. Mutil ugari daude bertan eta, dagoeneko neskak ere ari direla esango nuke. Asko pozten naiz. Pilotarekiko zaletasunak bizirik jarraituko du herrian”.
Modu batean edo bestean, badirudi etorkizunean ere Elexalde auzoaren soinu banda frontoi paretaren kontra emandako pilotakaden hots errepikakorra izango dela, eta esaldi errepikatuena, honako hau: “erromatar hauek erotuta daude”.
Haurrentzako Breakdance ikastaroa antolatu dute Arrigorriagan, urtarrilera bitartean
Etxebarriko Euskaltegian izena emateko epea zabalik dago urriaren 3ra arte
Bi gazte atxilotu dituzte Galdakaoko etxebizitza batean indarrez sartzeagatik
Argazkiak | Galdakaoko jaietako Playback lehiaketa 140 argazkitan!
Argazkiak | Kuadrillak busti dira gaur Galdakaoko jaietan: batzuk euripean, beste batzuk Paddle Surfean
Argazkiak | Jaietako indaba janak ugaotarrez bete du institutuko pista
Bideoa | Antzeko, Bertan Kaldo eta Dekantzekoz, Galdakaoko jaietako Playback lehiaketako onenak!
Bideoa | Infekzio-gaixotasunei aurre egiteko prebentzio-protokolo falta salatu dute Arrigorriagako Arandia egoitzako langileek
