Sareak

☉ Zeberio

Aitziber Mendibil Barañano: «Garai batean, euskaldunontzat oso garrantzitsua zen erleei zuka egitea»

Uriondoko erlezainak bere irakasle lana eta erleen mundua uztartu ditu eta erlezaintzaren munduko ateak zabaldu dizkigu baserri ondoan dituen erlauntzetan

|

Aitziber Mendibil Barañanok (Zeberio, 1973) ia dena daki erleen inguruan. Osabarengandik ikasi zuen erlezaintzaren lanbidea, baina ez du horretan lan egiten; Mendibil Heziketa fisikoko irakaslea da Basaurin eta GEURIAri azaldu bezala, bere irakasgaiak harreman oso estua dauka natur zientziarekin eta, hortaz, bioaniztasunarekin, polinizazioarekin eta aldaketa klimatikoarekin, besteak beste. Udaberriko azken txanpan Aitziberren familiak Uriondoko baserrian duen erlauntzetara hurbildu gara, lanean ari diren izaki txiki horien mundu hain ezezaguna ezagutzera.

Zerk eraman zintuen erlezaintzara, Aitziber? Etxean betidanik izan gara ortuzaleak, eta osaba zaharrak erleak ere bazituen. Duela 15 urte gutxi gorabehera, baserria berriztu genuen. Erlauntzak zeuden bertan. Egun batetik bestera, horietako batean erlauma bat sartu zen eta osabarekin batera hori zaintzen hasi ginen. Horrela hasi zen dena. Galderak osabari eginez eta bere erantzunei so eginez erlauma bat, bi hiru… hazten hasi nintzen. Gaur egun 30 erlauma ditut eta 50 izatera heldu naiz ere.

Denak Uriondo auzoan? Duela urte batzuk beste modu batean bizi ohi nuen zaletasun hau eta erleak Gorbeiara eraman ohi nituen. Bertan ainar arruntaren eztia egiten nuen eta ondo zegoen. Baina zeberioztarra izanda, Gorbeiara heltzeko bidea ez zen batere aproposa eta erleak Uriondo auzoan haztea erabaki nuen. Hemen lore anitzeko eztia ekoizten dut.

Lanbidez irakaslea zara Basauriko Uribarri institutuan. Loturarik badu zure lanak erlezaintzarekin? Heziketa fisikoko irakaslea naiz eta gure irakasgaia oso zeharkakoa da. Nahiz eta oso zehatza izan, kirola eta jokoak soilik lantzen ditugula eman dezake baina loturak ditu natur zientziekin. Lankideekin berba egitean berehala konturatu ginen gure ikasgaiak beste hainbat gairekin harremanak izan zitzakeela: bioaniztasuna, polinizazioa, aldaketa klimatikoa, espezie inbaditzaile baten eragina, kulturalki nolako garrantzia duen erlezaintzak garai jakin batean argizaria ekoizteko… Euskararen aldetik landare batzuen izenak, hiztegia (erle mandoa, erle erregina, abaraska, argizaria…)… Laburbilduz: erlezaintzarekin loturak eta harremanak egiteko aukera ugari ematen ditu nire lanak, eta hori altxor txiki bat da irakaskuntzan.

Batek baino gehiagok pentsatuko du erlezaintzaren atzean erleak eta eztia dagoela soilik; baina erlezaintzak mundu oso bat ezkutatzen du. Hala da. Garai batean euskaldunontzat oso garrantzitsua zen erleei zuka egitea. Erleak animalia sakratuak bezala tratatzen zituzten eta logikoa da: erleek argizaria produzitzen dute eta argizaria kandeletan ipintzen. Eta zer daukate argizaiolek? Biribildutako argizaria. Erleek ekoiztutako argizariak jendearen bizimoduan eragina zuen eta elizkizunetan garrantzi handia zeukan.

Bestalde, antzina ez ziren erleak saltzen eta gaur egun ohitura hori galdu egin da. Gaur, erlezain profesionalen artean bereziki, erlaumak saltzeko ohitura dago. Lehen hori ez zen posible: erlaumak diru iturri inportanteak ziren eta opari lez edo belaunaldi ezberdinen artean transmititu ohi ziren.
Beste ohitura zahar baten adibidea ematearren, antzina, erlezaina hiltzen zenean erlategira joan eta erlauntzak astindu egiten ziren, ugazaba hil izanaren seinale modura. Historiaren aldetik lan ederrak egin dituzte erlezaintzaren inguruan.

Nolako lanak ematen ditu erlauntzak mantentzeak? Hori erlauntza kopuruaren araberakoa izan ohi da. Helburu bakarra eztia produzitzea bada, denborak eta loraldiak hartu behar dira kontuan. Erleak hainbat faktorerengatik zaindu behar dira: kopuruaren aldetik eta gaitzen aldetik bereziki. Momentu jakin batzuetan erlaumaren hazkundea ere kontrolpean izan behar da. Horren guztiaren arabera argizari gehiago edo gutxiago ipini, tratamendua jarri eta bestelako lanak egin behar dira. Emaitza eztia izango da.

Eta ezti hori erle bakoitzak jaten duenaren eta bere zikloaren arabera produzituko dute. Momentu jakin batean erlauntza “gelditu” egiten da, baina naturaren esnatzearekin erleak ere esnatzen dira eta beren zikloari berrekiten diote. Udan, lore anitzeko eztia produzitzen dugunoi dagokigunez, gero eta arinago ateratzen ari gara eztia. Eztia atera ondoren, erlauntzaren tamaina egokitu behar da erleak negualdia prestatzen hasteko. Lekurik ez izatekotan, erregina zaharra erle pila batekin eta eztiarekin joan egingo da eta erlauntzean erregina berria geldituko da. Eztia produzitu nahi izatekotan horixe da zaindu beharrekoa.

Nolako erleak topa ditzakegu gure inguruetan? Kantauri isurialdean Erle Beltza (Apis mellifera iberiensis) bizi da eta Bizkaiko Erlezainen Elkartearen helburua da bertako espezie hau zaintzea.

Eta erlezainei dagokienez, zeintzuk dira bereizi beharrekoak? Erlezain profesionalak eta ez profesionalak daude. Profesionala izateko 150 erlauntza baino gehiago eduki behar dira; zaintza era ekologikoan egiten bada, 50etik gora. Horiek horrela, erlezaintza egiteko modu bi daude: alde batetik, erleak kokapen batean urte osoan izatea eta, beste alde batetik, erlauntzak urtean zehar leku batetik bestera mugitzea. Kostaldean, erlezain gehienek transhumantzia egiten dute Liztor asiarra (Vespa Velutina) etorri delako eta erleek ezin dietelako liztorren erasoei eutsi. Erle horiek normalean leku garaietara edo Burgos bezalako toki sikuagoetara eramaten dituzte.

Erlauntzak leku batetik bestera eramatearen ideiak ez dirudi arin batean egin daitekeen zerbait. Garraioa Bizkaian egin behar bada erleak hartu eta behar den lekura eraman behar dira, besterik gabe. Bizkaitik irten egin behar bada, ordea, baimenak eskatu behar dira. Nola edo hala, erleak ezin dira edozein momentutan garraiatu: goiz-goizean edo iluntzean egin ohi dira lan hauek, erlauntzaren barruan lasai daudelako, atseden hartzen.

Eta den dena Asiako liztorrengatik. Asiako liztorrek ura behar dute beren habiak eraikitzeko (kostaldea, ibaiak…). 900 metrotik gorako altueretan bizitzea ere kostatzen zaie kanpotik etorritako espezie hauei.

Eta nolakoa da Zeberio erleak zaintzeko? Ba al dago zure pasioa praktikatzen duen beste inor? Bai, noski! Zeberion suhiltzaile batzuk daude eta askotan erlaumak kentzen dituzte etxebizitzetatik. Zeberioko Presalden Unai Larrabide izeneko lagun bat bizi da eta Iruatxetan Koldo Velasco. Azken honek Burgosetik ekarritako ainar arruntaren eztia saltzen du Amañe tabernan bertan.

Ezti hori erleen altxor preziatuena da, baina ez da munduari egiten dioten ekarpen nagusia. Erleek munduari egiten dioten ekarpen nagusia polinizazioa bera da, polinizatzaile eraginkorrena delako (tximeletak eta bestelako intsektuak erlearen atzetik doaz) eta urte osoan zehar egiten duelako lan. Hemen ez da gertatzen, baina Ameriketako Estatu Batuetan ordaindu egiten dute erlezain batek fruitu-arbolak polinizatzeko eskainitako zerbitzuarengatik. Bertan Bombus izeneko erlaztarra erabiltzen dute.

Hainbeste lan egin eta gero kanpoko espezie inbaditzaileak etorri eta zapaltzeko. Eta Asiako liztorrak ez dira erleen arerio bakarrak izan; 80ko hamarkadan Barroa izeneko gaixotasuna etorri zen Asiatik eta erlauntzak “menderatzen” zituen. Tratamendurik ipini ezean, erlauntzetako erleak hil, erleak deformatu eta infekzioak barreiatzen zituen. Gaixotasun hark erlezaintza guztiz aldatu zuen eta, ondorioz, gaur egungo erlezaintza modernoaren aroa hasi zen.

☉ Zeberio

Zeberioko Ibarra auzoko etxe batzuen ur zikinak ibaira isurtzen egon dira azken urteetan

Udalak azaldu du “arrazoi ezezagunak direla eta” auzo erdia ez dagoela saneamendu sistemako sare nagusira konektatuta

|

Ibarra auzoko sarrera // Geuria

Zeberioko Udalak konponketa-lanak hasiko ditu Ibarra auzoko zenbait etxetan, saneamendu sisteman arazoak detektatu dituztelako. Izan ere, auzotar batek abisua eman zion Udalari, bere etxeko ur zikinak Zeberio ibaira isurtzen ari zirela uste zuelako.

“Auzo erdia ez dago saneamendu sistemako sare printzipalera konektatuta”, azaldu dute udal ordezkariek. “Ondorioz, ur zikinak Zeberio errekara isurtzen egon dira azken urteetan”. Ekain Goti Zeberioko alkateak azaldu du ahalik eta lasterren ekin nahi dietela konponketa horiei, “urtea amaitu baino lehen, ondo bidean”.

Ereinen bidez 6.000 euroko diru laguntza jasoko du Udalak eta guztira 17.000 euro bideratuko dute konponketa hauek egin ahal izateko (BEZa kanpo).

Arazoaren jatorria

Auzotarraren abisua jaso ostean, udal langileak Ibarrara gerturatu eta proba batzuk egin zituzten: “Hala izan zen: komuneko ponpatik tira egitean ura errekara zuzenean isuri egiten zela ikusi genuen”.

Zeberio ibaia, Ibarra auzoan // Geuria

Arazo honek Ibarrako laupabost etxebizitzei eragiten die. “Duela urte batzuk obrak egin ziren arazo honen haritik”, azaldu dute Udaletik. “Baina ezagutzen ez dugun arrazoi batengatik etxebizitza horiek ez daude saneamendu sistemako sare nagusira konektatuta”.

Osorik irakurri

☉ Zeberio

Otso baten antza duen txakur bat bilatzen ari dira Zeberion

Jabeen arabera Runa ez da animalia arriskutsua baina bai beldurkorra

|

Runa, ezkerraldean // Utzitakoa

Runa izeneko txakur eme bat galdu zen atzo Untzetapiku mendiko antenen zonaldean, 11:30ak aldera, eta Zeberio aldetik ari dira bere bila.

Txaku-otso txekoeslovakiarra arrazakoa da, tamaina handikoa eta gris eta zuri koloreduna (lur koloreduna). Jabeen arabera ez da animalia arriskutsua baina bai beldurkorra. Bederatzi urte ditu eta uhal beltza darama lepoan, militar koloreduna.

Norbaitek ikustekotan 666 200 441 telefono zenbakira deitzea eskatu dute (Markel).

Osorik irakurri

☉ Zeberio

Gaztainerrea, ibilbide magikoa eta lamien dantza egingo dute Zeberioko Gau Beltzan

Zeberioko plazan antolatu dute, urtero lez, Gau Beltza, 18:00etatik aurrera

|

Gutxi falta da Gau Beltza edo Arimen Gaurako eta Zeberion programa interesgarria prestatu dute Txubelasu Guraso Elkarteko kideek herritar guztientzat, herriko plazan.

Gaztainerrea, ibilbide magikoa – Sanduli Manduli, Lamien dantza… eta musika, jatekoa eta edatekoa izango dute bertara gerturatuko direnek.

Egitaraua | Zeberioko Gau Beltza 2025

Urriak 31, barikua
18:00 Gaztainerrea
18:30 Ibilbide magikoa – Sanduli Manduli
20:00 Lamien Dantza

Osorik irakurri

☉ Zeberio

Asier Jul Alaiz: «Zoritxarrez, gure eskualdean ez da MTB lasterketarik egiten gaur egun»

Zeberiokoak, lasterketetan parte hartzeaz gain, Youtubeko ‘AJBiker’ izeneko kanalean partekatzen ditu mendian eta errepidean bizitako abentura eta desbentura guztiak

|

Asier, Ermitabarriko basoetan barrena // Geuria

Bizikletatik jaitsi barik, Asier Jul Alaiz (Zeberio, 1997) txirrindulariarekin elkartu gara Ermitabarriko basoetan barrena. Errepideak, basoak, mendiak, ibaiak… edozein leku da aproposa kilometroak egitea maite duen zeberioztarrarentzat. Makina bat lasterketatan hartu du parte Asierrek eta horren inguruan aritu gara bereagaz.

Txirrindularia eta abenturazalea. Horrela definituko zenuke zeure burua edo ba al dago bestelako deskribapenik? Bai, horrela deskribatuko nuke oraingoz. Mendian bi gurpilen artean gozatzen dudan arren beste abentura batzuekin ere gozatu egiten dut: alpinismoa, trail, etab.

Nolako uda igaro duzu, Asier? Nondik ibili zara azken boladan? Ba, aurretik egin dugun deskribapenaren islada izan da nire uda. Uztaila furgonetan pasatu nuen nire bikotearekin, Frantziatik, Italiatik, Suitzatik eta Alemaniatik. Bertan, bizikletarekin portu mitikoak igo, mendi txango politak eta beste hainbat abentura eta esperientzia bizi izan ditugu. Alemaniako garagardoak barne. Ondoren bidaia amaituta, abuztuan lasterketetara bueltatu nintzen, Burgosen mendi duatloi bat egin nuen, Amurrion eta Laudion errepideko elite lasterketa, Friasen BTT txapelketa, etab. Aspertzeko tarterik ez dut izan!

Galdakaoko Santa Kurtza saria izan da azken bizikleta proba. Nolako esperientzia izan da? Nahiz eta errepideko bizikleta ez izan nire indargune edo diziplina, etxean lasterketa izanda eta Zeberiotik pasatzen zela aprobetxatuz parte hartzea erabaki nuen. Prestaketak ez dauka zerikusirik mendi lasterketekin, mendian %100 zoaz denbora luzean erresistentzia aerobikoa landuz. Errepidean azken batean pelotoian zoaz, lasai eta bat batean erasoak, esprintak eta ihesaldiak ematen dira. Ondorioz, ohituta nagoena baino serie laburragoak eta potentzia oso altuak landu behar dira edozein egoeretarako prest egoteko. Hasiera batean urduri negoen, baina denbora igarota ikusi nuen egun ona nuela. Azken aldapan, ordea, indar gehiegi txorakerietan xahutu ondoren lehen taldearen burua galdu eta helmugara irabazletik 50 segundora heldu nintzen, gutxi gorabehera.

Zein izan ohi da txapelketa berri bat prestatu behar duzunean egiten duzun prestaketa? Lehenik eta behin modalitatea kontuan izanda, distantzia, desnibela eta ibilbidea ondo aztertu behar dugu, eta behin hori prest daukagula planifikazioa hasten da. Nire aste arrunt bat horrelakoa da: Astelehenak atseden, asteartean serie laburrak (20, 15, 10 segundotakoak) asteazkenetan entrenamendu luzea (bizpahiru ordu), ondoren ostegunetan serie gehiago egiten ditut (hauek luzeagoak izaten dira minutu bat eta hiru tartekoak), ostiraletan atseden aktiboa (ordu eta erdi astiro) eta zapatuetan (domekan lasterketa badaukat) aktibazioa egiten dut (gorputza prestatzea lasterketarako). Lasterketarik ez dudanean erresistenzia lantzen dut hiru, lau edo bost orduko entrenamendu saioetan.

Nola hasi zinen bizikletaren munduan? Txikitan bizikletan anitz ibiltzen nintzen aitarekin (horiek bai gehiegikeriak). Nerabezaroan beste kirol batzuk praktikatu nituen (errugbia, trail runninga…) eta bizikleta alde batera utzi nuen. Tamalez, belauneko min batzuen ondorioz korrika egiteri utzi eta bizikletan ibiltzen hasi nintzen berriro. Azkenean, neukan maila ikusirik txapelketetan parte hartzen hasi nintzen, eta begira 5 urte ondoren hemen jarraitzen dut gozatzen, lehen egunean bezalaxe.

Mendi bizikleta da zure espezialitatea, baina duela urte bi errepideko txirrindularitzarekin ere hasi zinen. Hasiera batean mendi bizikleta bakarrik egiten nuen, baina hobetzeko asmotan Gravel bizikleta bat erostea erabaki nuen zeukan polibalientziagaitik (gurpilak aldatuta errepideko bizikleta baten antzekoa da) eta horrela Gravel munduan ere sartu nintzen. Hasieran esan dudan moduan abenturak gustatzen zaizkit eta Gravela abenturak bizitzeko primerako baliabidea da edozein terrenotik sartu zaitezke eta.

Errepideko txirrindularitzari dagokionez, oso desberdina da errepideko disziplina, pelotoian 50 edo 60km orduko joatea hasieran bertigoa ematen du. Gainera, Amurrio eta Laudioko lasterketetan profesionaletara helduko den jendearekin borrokan zaude eta Caja rural edo beste talde handiekin lehian ibiltzeak bere tokian jartzen zaitu. Maila handia dago eta pelotoitik apurtxo bat aldentzen bazara akabatuta zaude.

Baina txirrindularitza ez da bizikletako pedalei eragitea soilik; zure kasuan proba fisikoak ere egiten dituzu. Zergatik eta zertarako? Gaur egun bizikleta gainean egiten dugunaren zati handi bat neurgarria da, eta hor sartzen dira testak. Nik potentziaren bidez lan egiten dut eta Trainnning Performancen FTP, Laktato eta beste hainbat testen bitartez nire entrenamendu zonaldeak ezagutu ditut. Zonaldeen gaia nahiko konplexua da azaltzen, baina laburtuz 7 potentzia zonalde daude (errekuperazio, erresistentzia, tenpoa, unbrala, vo2 gorena, anaerobikoa eta neuromuskularra) eta frogen bitartez zonalde bakoitzari baloreak egozten dizkiogu (batioak). Ondoren, zonalde bakoitzean gure indargune eta ahuleziak ikusten ditugu eta ondorioz hauetan lan egiteko eta hobekuntza lantzeko zein batiotan lan egin behar dugun ezagutzen dugu.

Ba al duzu bizikletan ibiltzeko leku kuttunik Hego Uribe eskualdean edo inguruetan? Niretzako leku kutunenak Sarasola, Mandoia eta Zollo direla esango nuke. Badakizu zer dagoen goian, baina igotzen zaren bakoitzean ingurunea gozatzea ederra da.

Nora eramango zenuke zure kirola praktikatzen duen pertsonaren bat entrenamendu saio bat egitera Hego Uribetik? Argi eta garbi, Mandoiako aldapa gogorretara edo Galdakao eta Etxebarri gainean (Vivero) dauden jaitsiera zirraragarrietara. Posible bada, guztia egun berdinean egingo genuke, noski (barreak).

Gure eskualdeko lasterketei dagokionez, zeintzutan ibili zara eta horietako zein da berezia zuretzat? Berezienetarikoa Tierra Estella Epic dela esango nuke, 90km eta 3.000m +eko proba oso teknikoa da. Honek, fisikoki eta mentalki izugarri zigortzen zaitu, baina, behin helmugara heltzen zarenean sentitzen duzun poztasun eta gogobetetasuna deskriba ezina da. Tamalez, gure eskualdean ez da BTT edo MTB frogarik egiten gaur egunean, lehen Zeberion Zeberioxtrem egiten zen, eta inguruan beste froga batzuk, baina mendien jabegoen trabak eta erakundeen zailtasunak inguruko frogak desagertzea ekarri du.

Ikusi dugu ere lan handia egiten duzula mendian edo errepidean bizitako esperientziak sareratzeko. 2013an zabaldu zenuen Youtube kanala eta gaur egun 138 bideo dituzu 1.310 harpidedunekin eta 228.522 ikustaldirekin. Zein da helburua? Hasiera baten AJbiker kanala niretzako eta lagunentzako zabaldu nuen, lasterketak grabatu eta oroitzapen modura. Denborarekin, gero eta jende gehiago ikusten hasi zen bideoak eta azkenean Youtuber edo bilakatu nintzen (naiz eta deskribapen hori ez gustatu). Like eta harpidetu zaitez! (barreak).

Gainera, Ugaoko El Jaro kiroldegian monitore lez ari zara lanean. Zer eskaintzen duzu bertan? Laster 10 urte egingo ditut bertan lanean, jeste asko ezagutu dut, baita lagunak egin ere, esango nuke hori lan honen politena dela. Jarraituz, edozer gauza egiten gustatzen zaidanez jarduera anitz ematen ditut Ugaoko polikiroldegian, Gimnasio begirale, Espinning klaseak, Kardioboxing, multikirolak, igeriketa ikastaroak, etab.

Denboraldi berriari begira, nolako erronkak dituzu aurretik, Asier? Aurten denboraldi desberdina izango da, lasterketa gutxiago baina prestakuntza hobeagoarekin. Aurtengo erronka esango nuke Igualadako Volcatt lasterketa izango dela, bertan Jon Lopez Bediarrarekin bikote mailan lehiatuko naiz, espero ondo ateratzea eta garaipenarekin itzultzea.

Osorik irakurri

☉ Zeberio

Datorren urteko egutegia osatzeko argazki lehiaketa martxan ipini dute Zeberion

Argazkiak bidaltzeko azken eguna urriaren 31 izango da eta sari bakarra egongo da: pertsona birentzako bazkari edo afaria, Zeberio

|

Egunsentia, Zeberioko mendietan // Geuria

Zeberioko Udala 2026ko egutegia osatzen ari da eta herritarren argazkiak behar ditu, edukiak ilustratzeko.

Horretarako, Zeberioko argazkiak bilatzen ditu Udalak: bertako natura, eguraldia, pertsonak, baserriak, animaliak, lanak, inguruak… “Argazkiak horizontalak izan beharko dira, baina ez panoramikoak”, argitu dute udal ordezkariek. Herri galdeketaren bidez erabakiko dira egutegiko argazkiak, baita irabazlea ere.

Argazkiak bidaltzeko azken eguna urriaren 31 izango da eta sari bakarra egongo da: pertsona birentzako bazkari edo afaria, Zeberion.

Parte hartzeko Udalak argitaratutako kartelean ageri den QR kodea eskaneatuz edo esteka honetan topa daitekeen inprimakia betez egin daiteke.

Osorik irakurri