☉ Arrigorriaga
Iratxe Fresneda: “Zinema aretoetara bueltatu behar dugu eta filmei merezi duten arreta eskaini”
Iratxe Fresneda Delgado (Arrigorriaga, 1974) euskal zinemagile, gidoilari eta unibertsitateko irakasle eta ikerlaria da.
Geuria #043 Monografikoan argitaratutako elkarrizketa
“Berba eta irudia. Zinema, antzerkia eta telebista. Basauriko Antzerki eskolatik ‘Handia’ filmeraino”
Irakurri osorik PDFan
Iratxe Fresneda Delgado (Arrigorriaga, 1974) euskal zinemagile, gidoilari eta unibertsitateko irakasle eta ikerlaria da. Ikus-entzunezkoetan doktorea, Irrintziaren oihartzunak dokumentala aurkeztu zuen Donostiako Zinemaldiaren 64.edizioan, Mirentxu Loiarte zinemagile iruindarraren bizipenei eta obrari buruzko lana. Lurralde Hotzak proiektuan ari da buru-belarri orain. Bere azken lan horrez, zinemagintzaz eta ikus-entzunezkoen mundura datozen hurrengo belaunaldiez hitz egin digu Fresnedak.
Lurralde Hotzak post-produkzioan dagoen zure azken lana. Zer da bertan aurkituko duguna?
Irudien estatusaren inguruko hausnarketa sakona da Lurralde Hotzak. Irudiz inguratuta gaude, baina zer puntutara arte dakigu hauei begiratzen, irudi horiek ulertzen eta ez zabor irudiak osatzen? Galdera hori abiapuntu bezala hartuta, Road Moviea egin dut, dokumental formatuan. Kamera eskuan hartu eta Euskal Herrian hasi eta Eskandinavian amaituko den ibilbidea egingo dut, Islandian bukatuta kasu honetan. Pelikulak sortu diren lekuetatik pasatuko gara, zinemagintzaren hastapenetara helduko gara beste batzuetan, ikus-entzunezkoetan lan egin duten emakumeen lanak erreskatatuko ditugu… Azken batean, zinemagintzaren alor ezberdinak jaso eta munduari buruz ditugun ikuskera ezberdinekin, paisaiekin eta irudiekin uztartuko ditu Lurralde Hotzak dokumentalak. Zinearen bazterretan lagatako istorioak ere gogoratuko ditu.
Ez dugu, beraz, ohiko dokumentala ikusiko.
Desberdina izango da. Dokumental osoan zehar ez da pertsona bakar bat ere agertuko. Beno, pertsona xume bat agertzen da, hasieran, baina paisaia baten barnean…Pertsonaia konkreturik ez, ezta elkarrizketarik ere.
Eta nola eman diozu forma dokumentalari?
Begiradaren eta irudien inguruan sortu eta ikasi ditudan kontzeptuak gauzatu egingo ditut dokumentalean ikusiko dituzuen irudiekin. Ideien eta irudien kate bat da, beraz, Lurralde Hotzak, hasiera eta bukaera duen istorio bat. Munduari begiratzeko ditugun eren entsegua da azken batean: pertsona, gizartea, unea, generoa… kontuan hartzen dituena.
Nolatan bidaia hori?
Urte askotan egin izan dudan lanaren emaitza da. Eskandinaviako herrien zinemagintzaren inguruan asko ikertu dut, nire iker-lerro nagusia baita. Laneko bidaietan eta ikerketetan egin ditudan aurkikuntzen bitartez, nire liburu bozetoak marraztu ditut: storyboardak, apunteak, ideiak… Ondo ezagutzen ditudan eta sarritan bisitatu ditudan lekuak filmatzera abiatu naiz dokumentalean, beraz, ez dira lurralde berriak niretzat. Hori bai, dokumentala grabatzen ari nintzen bitartean sorpresa asko izan ditut.
Zein sorpresa?
Kilometro kopuruari erreparatuta, Islandiatik adibidez, urrun gaude. Dokumental honetan, ordea, gertu gaudela erakutsiko dut. Hainbat aspektutan ikus daiteke hori: bakartasuna esaterako, unibertsala dela ikusiko duzue. Bestetik, euskal artisten aztarnak aurkitu ditut Suedian. Beste toki askotan ere badaude, eta hauek ere baliteke beste norbaitek aurretik aurkitu izana, baina niretzat aurkikuntza itzela izan da fisikoki horiekin topo egitea. Hortik askotan pasatuta ere, ez ditut orain arte ikusi. Hauek guztiak dokumentalean ikusiko dituzuen zertzelada txikiak baino ez dira.
Nolakoa izan da dokumentalaren sortze prozesua?
Aurrekoetan baino gogorragoa egin zait. Kontuan hartu bakarkako lana izan dela, bai ikertzeko orduan, bai filmatzerakoan, bai produkzioa antolatzean… Eskerrak lagunak hor izan ditudan behar izan dudanean. Ondo bidean, aurkezpena udazkenean egingo dugu.
Genero ikasketak eta Euskal Herriko zinemagintza ere sakon ikertu dituzu. Biak batu zenituen, beharbada, Irrintziaren oihartzunak zure aurreko lanean.
Kasualitatea ez dela existitzen uste dut, probokatu egiten da. Renoko unibertsitatean (Nevada, AEB) ikertzen ari nintzela, Mirentxu Loiarteren izena aurkitu nuen artxibategian. 1978an euskarazko zinema esperimentala gauzatu zuen Loiartek, eta Euskal Herrian ezer gutxi genekien euskarazko zinemagintzan profesionalki lan egin zuen emakume aitzindari horretaz. Bere lana itzela iruditu zitzaidan eta pantaila handira eramatea erabaki nuen. Gure gizartean emakume erreferenteak behar ditugu eta hauetako asko ahaztarazi ditugu. Bidea aitortu behar zaie Mirentxu Loiarte bezalako emakumeei, bera bezalako asko baitaude. Sexuaren araberako egiturazko desberdintasun horretatik askatu beharra daukagu.
Hitz egin dezagun pantaila handiari buruz. Zelan deskribatuko zenuke zinemen egungo errealitatea?
Zinema esperientzia garestia bihurtu da guretzat. Aretoetara joateko ohitura galdu dugu, filmak pantaila handian, soinu handiarekin, irudiaren perfekzio horrekin… ikusteko ohitura. Ordenagailuan Interneten lortu dugun film bat ikustea Picassoren Gernikaren kopia bat ikustea bezala da. Kuadro horretaz benetan gozatzeko Reina Sofia museora joan behar dugu.
Zinearekin gauza bera gertatzen da. Pelikulak pantaila handian ikusteko eginda daude: irudi eta soinu bakoitza ikuslearengan emozio handiak eragiteko diseinatzen da. Adibide bat jartzearren: etxean, palomitak hartzera sukaldera joaten garen une horretan, ikusten ez ditugun pelikulako segundo gutxi horietan zinemagileak hilabeteak inbertitu ditzake, eta guk momentu hori galdu dugu. Arren, zinema aretoetara bueltatu behar dugu, filmei merezi duten arreta eskaini behar diegu.
Euskal Herriko Unibertsitateko irakasle bezala, zer da zure ikasleei transmititzen ahalegintzen zarena?
Internetek jakintzaren ilusio arriskutsua sortu du gugan. Sarean dena aurkitu dezakegula uste dugu, eta horrekin, dena dakigula pentsatzen dugu askotan. Horrek izugarri mugatzen du gure sortze eta ikasketa prozesua, gure jakin-mina. Edizio programa zailena erabiltzen ikas dezakegu eta izugarrizko bideo muntaketak egiten ere bai, baina hortik haratago ozeano erraldoia dago, eta hori norberak deskubritu behar du. Horretarako ez dago ikasketa planik: bizi egin behar da, erabaki okerrak hartu, gauzak zalantzan jarri, esperimentatu… Laburbilduz: nik, irakasle bezala, muga batzuk zehazten ditut nire klaseetan eta ikasleek ere mugak markatzen dituzte ezagutzak barneratzean. Nahigabe aktibatzen den mekanismoa da hori. Hain zuzen ere, muga horiek gainditu daitezkeela erakutsi nahi diet ikasleei, sortu daitekeela, gauza berriak egin daitezkeela, beti.
Di-Da
Gordeta daukazun objektu preziatu bat? Aitarekin eta amarekin batera egin nuen Afrika alderako bidaiako argazki txiki-txiki bat. Aitaren besoetan agertzen naiz, itsasontzi erraldoi baten parean
Zer egiten duzu egun libre bat duzunean? Azkenaldian ez dut egun libre askorik… Baina izaten dudanean, Laidako hondartzara joaten naiz. Urdaibai nire paradisu txikia, babeslekua eta inspirazio tokia da
Egin duzun azken bidaia eta egin nahi zenukeena. Egin dudan azken bidaia Canesera izan da, eta egin nahiko nukeena, uda honetan nire furgoneta zaharra hartu eta Frantziako lurraldeetan galtzea
Zein liburu irakurtzen ari zara? Eta zein telesail ikusten? Liburu asko irakurtzen ditut aldi berean, baina bat hautatzekotan, Silvia Federiciren Caliban y La Bruja. Ikusi nuen azken telesaila Masters of Sex izan da
Abesti bat eta pelikula bat. Joseba Irazokiren Kitarraren burrunba eta Theodoros Angelopoulosen La eternidad y un día
Besteengan gehien miresten duzun bertutea. Eskuzabaltasuna
Non eta noiz zara zoriontsu? Urdaibain, uretara sartzen naizenean. Surfa egiteak ere izugarri lasaitzen nau
Miresten duzun pertsonaia historiko bat. Erresuma Batuan sortu zen Suffragette kolektiboa, emakumeen boto eskubidearen alde borrokatu zuena
☉ Arrigorriaga
Haurrentzako Breakdance ikastaroa antolatu dute Arrigorriagan, urtarrilera bitartean
Eneko Redondo ‘BBoy Witxillok’ eskainiko ditu jarduera hauek eta lehen saio irekia hilaren 23an antolatu dute, 17:30ean
Altzoan Zaintza Sareak eskolaz kanpoko Breakdance ikastaroa antolatu du urritik urtarrilera Arrigorriagako eskolako frontoian 4 eta 8 urte bitarteko haurrentzat.
Eneko Redondo ‘BBoy Witxillok’ eskainiko ditu jarduera hauek eta lehen saio irekia hilaren 23an antolatu dute, 17:30ean. Ordubeteko saioak izango dira hilabeteko astearte bitan: 4 eta 5 urteko haurrena 17:15etan programatu dute eta 6 eta 8 urte bitarteko umeen taldearen saioa 18:15etan izango da.
“Helburua eskolaz kanpoko ekintza ezberdinak eskaintzea da”, azaldu dute Altzoan Zaintza Saretik. “Kirola egiteko jarduerak ere martxan ipiniko ditugu eta baita gorputz adierazpena susatzen dituztenak ere, adin tarte horretan oso garrantzitsua baita umeentzat norberaren gorputza ezagutzea, kontrolatzea eta maitatzea, ‘Dantza & Jolasa Familiartean’ jarduerarekin bezala”.
Eskolaz kanpoko ekintzen maiztasunari dagokionez, helburua da haurren denbora eta jolas librea ez moztea. Hori dela eta programatu dituzte bi astean behin: “Horrela, familiei bestelako jarduerak egiteko aukera ematen diegu”.
Lauhilekoaren prezioa 65 eurokoa da. Informazio gehiagorako eta izena emateko ipini harremanetan altzoansarea@gmail.com helbide elektronikora e-posta bidaliz.
☉ Arrigorriaga
Bideoa | Infekzio-gaixotasunei aurre egiteko prebentzio-protokolo falta salatu dute Arrigorriagako Arandia egoitzako langileek
Domus VI taldeko langileak ostegunero elkartuko dira Arandiako egoitzaren aurrean, bizi duten egoera salatzeko
Gaur goizean kalera irten dira berriro Arandia egoitzako langileak, beren lanpostuetan “osasuna arriskuan dagoela” salatzeko.
GEURIAri azaldu lez, infekzio-gaixotasunei aurre egiteko prebentzio-protokolo falta salatu dute Arrigorriagako zentroko langileek eta egoera salatzeko mobilizazioa egin dute zentroaren aurrean.
“Arrigorriagako egoitzan ez dago langile nahikorik”, gehitu dute ELA sindikatuko ordezkariek. “Garabi falta, aldagelak, ohe barrak, gortinak… eta infekzio gaixotasunei aurre egiteko prebentzi-protokolo eguneraturik ez dago. Horri gehitu behar zaizkio inolako justifikaziorik gabeko kaleratzeak eta zehazpen-espedienteak”.
Gainera, sindikatuko ordezkariak azaldu du Domus VI taldeak langileen mobilizazioari esker egindako arrisku psikosozialen balorazioa ez duela osatu: “Ebaluazio horrek argi eta garbi islatzen du langile falta eta lan-gainkarga. Datuak kezkagarriak dira eta presazko neurri eraginkorrak hartzea eskatzen dugu”.
ELA: “Ebaluazio horrek argi eta garbi islatzen du langile falta eta lan-gainkarga. Datuak kezkagarriak dira eta presazko neurri eraginkorrak hartzea eskatzen dugu”
Ondorio modura, Arandiako langileek ez dute onartuko beren osasunarekin jolasten jarraitzea, eta mobilizazio-dinamika batekin jarraituko dutela iragarri dute, egoera konpondu arte. Izan ere, langileak ostegunero elkartuko dira Arandiako egoitzaren aurrean, bizi duten egoera salatzeko.
Langileak, Arandia zentroko leihoetan // Geuria
Langileak eta egoiliarrak, kaltetuak
Gaurko mobilizazioak egoiliarren eta langileen arreta erakarri du eta horietako batzuk kalera irten dira, langileen borrokarekin bat egitera.
GEURIAk bertako familia batekin berba egiteko parada izan du eta egoera honek egoiliarrengan eta beren familiengan eragin zuzena duela azaldu dute. Ez dute izen abizenik eman nahi, “horrek izan ditzakeen ondorioak direla eta”. Hala ere, familiaren arabera, 43 egoiliar daude solairu bakoitzean eta horiek artatzeko pertsona bi baino ez daude kasurik onenean. Guztira 132 egoiliar daude Arrigorriagako egoitzan: “Langile falta izugarria da egoitza honetan”, kexatu dira.
Familiaren arabera egoerak nabarmen egin zuen txarrera 2019an, zentroak zuzendaritza aldatu zuenean: “Kudeaketa guztiz aldatu zen pribatizatu zenean langile eta janari kopuruan eta zainketan aurreztu zuen enpresa berriak. Langileak leher eginda daude: ordutegi txarrak dituzte, soldata kaxkarrak… eta lanez gainezka daude beti”. Enpresari langileek bizi duten egoeraren berri ematen dieten bakoitzean “egin beharrekoak egiten dituztela” izaten da erantzuna, familiaren arabera.
“Kudeaketa oso txarra izaten ari da, baina momentu txarrena itzalaldi masiboa gertatu zen bezperan bizi izan genuen Arandian”, gehitu dute. “Joan den apirilaren 28an izan zen eta zentroa argindarrik gabe egon zen bi orduz. Elektrogeno-taldea ez zebilen eta ez zegoen larrialdi egoetarako planik ere ez. Zentroko zuzendaritza oporretan zegoen eta inprobisazioz egin behar izan zuten lan bertako langileek. Onartezina da”. Sindikatuaren arabera, gaur egungo lan-giroa “tirabiratsua” izaten ari da eta “egungo zuzendaritzarekin ezinezkoa da elkarrizketa adeitsua izatea”.
Elkarretaratzeko langileak // Geuria
Egoiliarren osasuna eta ongizatea lehentasuna dira guretzat, eta hori bermatzeko konpromisoz eta profesionaltasunez lan egiten jarraitzen dugu”, azaldu dute ELAtik. “Baina premiazkoa da egoera hau aldatzea, langileen osasuna jokoan dagoelako”
☉ Arrigorriaga
Bihar da Gure Magalean Arrigorriagako elkarteko eskolaz kanpoko ekintzetan izena emateko azken eguna
“Lankidetza, talde lana, besteenganako begirunea eta parte-hartze aktiboa dira ekintza hauen ardatza”, azaldu dute Gure Magalean elkartetik
Irailaren 19a da Gure Magalean Guraso Elkarteak antolatutako eskolaz kanpoko jardueretan izena emateko azken eguna.
Balleta, eskalada, batukada, xakea, jolas kooperatiboak, irristaketa, margogintza, multikirola… eskaintza zabala plazaratu dute guraso elkartetik: “Lankidetza, talde lana, besteenganako begirunea eta parte-hartze aktiboa dira ekintza hauen ardatza”, azaldu dute Gure Magaleanetik.
Gure Magalean | Eskolaz kanpoko jarduerak 2025
4-5 urteko haurrak
Ingelesa Ludoteka: 4 urtekoak, astelehenetan; 5 urtekoak, asteazkenetan
Balleta: astezkenetan
Dantza Modernoa: 4 , ostegunetan; 5 urtekoak, ostiraletan
Taekwondo: 5 urtekoak, astelehenetan; 4 urtekoak, asteazkenetan
Irristaketa: 5 urtekoak, ostiraletan (16:45-17:45)
Jolas kooperatiboak: 4 eta 5 ustekoak, asteartetan
1. 2. eta 3. mailakoak
Margogintza: 3. maila, astelehen eta asteartetan; 1. eta 2. maila, asteazkenetan; 1. maila, ostegunetan; 2. maila, ostiraletan
Ingelesa Ludoteka: 1. maila, ostiraletan
Balleta: 1. maila, asteazkenetan
Eskalada: 1. 2. eta 3. maila, astelehenetan eta ostegunetan
Batukada: 1. eta 2. maila astelehenetan; 2. eta 3. maila, asteazkenetan
Dantza modernoa: 1. 2. eta 3. maila, astelehen, astearte eta asteazkenetan
Xakea: 2. eta 3. maila, ostegun eta ostiraletan
Joskintza: 1. 2. eta 3. maila, astelehen eta asteazkenetan
Esku Pilota: 1. 2. eta 3. maila, astelehen eta ostiraletan
Irristaketa: 1. 2. eta 3. maila, ostiraletan (16:45-17:45)
Multikirola: 1. 2. eta 3. maila, asteartetan
4. 5. eta 6. maila
Margogintza: 5. maila, astelehenetan; 4. maila, astearte eta ostegunetan; 6. maila, asteazkenetan; 5. eta 6. maila, ostiraletan
Eskalada: 4. 5. eta 6. maila, astelehen eta ostegunetan
Antzerkigintza: 5. eta 6. maila, asteazkenetan
Batukada: 4. 5. eta 6. maila, astelehen eta asteazkenetan
Dantza modernoa: 4. eta 5. maila, astelehenetan; 6. maila, ostiraletan
Hip Hop: 4. 5. eta 6. maila, ostegun eta ostiraletan
Xakea: 4. 5. eta 6. maila, ostegun eta ostiraletan
Joskintza: 4. 5. eta 6. maila, astelehen eta asteazkenetan
Irristaketa: 4. 5. eta 6. maila, ostiraletan (16:45-17:45)
Multikirola: 4. 5. eta 6. maila, asteartetan
☉ Arrigorriaga
Familiartean dantzatzeko eta jolasteko saioak antolatu dituzte Arrigorriagan
Lehen saio irekia hilaren 22an antolatu dute 17:30ean, Arrigorriagako Lamiaenan
Altzoan Zaintza Sareak ‘Dantza & Jolasa Familiartean’ izeneko saioak antolatu ditu urritik urtarrilera Arrigorriagako Lamiaena emakumeen etxean.
Esti Olabarri dantza mugimendu terapeutak eskainiko ditu saio horiek eta ordubete eta erdikoak izango dira hilabeteko astelehen bitan. Jarduera 4 urtetik gorako umeei zuzendu dute eta lehen saio irekia hilaren 22an antolatu dute, 17:30ean.
Lauhilekoaren prezioa 80 eurokoa da. Informazio gehiagorako eta izena emateko ipini harremanetan altzoansarea@gmail.com helbide elektronikora e-posta bidaliz.
☉ Arrigorriaga
Egun osoko irteera antolatu du Nabarnizko Illuntzar mendira Arrigorriagako Gure Magalean elkarteak
Urdaibaiko eta Kantauri itsasoko ikuspegirik ederrenetako bat eskaintzen du Iluntzarrek eta igoera ohikoa Nabarnizetik egiten da
Gure Magalean Mendi Taldeak egun osoko irteera prestatu du datorren irailaren 21ean Nabarnizko Illuntzar mendira.
Abiapuntua Arrigorriagako osasun zentroa izango da. Mendizaleak bertan ezarri dute hitzordua 09:30ean. Autobusera igo eta Nabarnizera abiatuko dira. Txangoa egin ostean Laga hondartzan emango dute arrastia eta 19:00etan itzuliko dira Arrigorriagara.
Bizkaiko Lea-Artibai eskualdeak Iluntzar mendia (726 metro) hartzen du, Urdaibaiko eta Kantauri itsasoko ikuspegirik ederrenetako bat. Igoera ohikoa Nabarnizetik (363 m) egiten da, eta Gorritiz Gorostizagako Santa Maria, Iluntzar (727 m), Irurkitza, Mandalesta eta Intxaurragatik igaroko dira. Ibilbidearen luzeera 7,72 kilometrokoa da eta iraupena ordu bi eta 20 minutukoa, ondo bidean.
Illunzar tontorretik (726 m) Urdaibai eta Lea-Artibai haranen gaineko ikusmira paregabea dago, gure geografiaren irudi ezin ederragoa. Leku oso estrategikoan dagoenez, ez da harritzekoa erromatarrek hemen kanpaleku militar bat jarri izana. Eta, esan ohi da izena erromatar kokaleku horrekin lotuta dagoela: «Illum» (hirigune edo bizigune esan gura duena), eta «zahar». Beraz, «hiri zaharra» edo «bizigune zaharra».
Kanpaleku honek 1.000 legionario baino gehiago eta setio-makinak hartzen omen zituen bere harresien barruan. Baina nori egin behar zioten eraso, ziotenez bertako biztanleak baketsuak baldin baziren? Beharbada, Arrolako auzo-herrixka gotortua (Marueletza) ikusita, pentsatu zuten, badaezpada, hobe zela edozein erasotarako prestatzea.
Egun osoko txangoaren zenbatekoa 4 eurokoa da. Izen emateak Gure Magalean Guraso Elkartearen bidez egin daitezke.
Haurrentzako Breakdance ikastaroa antolatu dute Arrigorriagan, urtarrilera bitartean
Etxebarriko Euskaltegian izena emateko epea zabalik dago urriaren 3ra arte
Bi gazte atxilotu dituzte Galdakaoko etxebizitza batean indarrez sartzeagatik
Argazkiak | Galdakaoko jaietako Playback lehiaketa 140 argazkitan!
Argazkiak | Kuadrillak busti dira gaur Galdakaoko jaietan: batzuk euripean, beste batzuk Paddle Surfean
Argazkiak | Jaietako indaba janak ugaotarrez bete du institutuko pista
Bideoa | Antzeko, Bertan Kaldo eta Dekantzekoz, Galdakaoko jaietako Playback lehiaketako onenak!
Bideoa | Infekzio-gaixotasunei aurre egiteko prebentzio-protokolo falta salatu dute Arrigorriagako Arandia egoitzako langileek
