☉ Basauri
Bideoa / Alemaniako Nazien munizio arrastoak topatu ditu Gorka Martin ikerlariaren taldeak Ollarganeko gotorlekuan
Gorka Martin ikerlariaren gidaritzapean lan egin duen arkeologia taldeak ustekabeko aurkikuntza egin du Basaurin kokatutako Ollarganeko Gotorlekuan
Gorka Martin ikerlariaren gidaritzapean lan egin duen arkeologia taldeak ustekabeko aurkikuntza egin du Basaurin kokatutako Ollarganeko Gotorlekuan, karlistaldiko arrastoen bila ari zenean.
“Gotorlekuan topatutako material gehiena Gerra Zibilekoa izan zen: Mauser zorroak, kargadore gidak… 7,92 x 57mmko kalibreko Mauser munizioa topatu dugu batez ere bertan”, azaldu digu Martinek. Objektu kontzentrazioa oso handia izan da eta uste guztien kontra 11 x 59mmko Grass fusil ikonikoen munizioa topatu dute ere bertan.

1874ko M80 Mle Grass fusil alemaniarra. Ikonoa II Mundu Gerran // Wikipedia
“Borroka latzak bizi izan ziren Ollarganen, baina ez hori bakarrik: Basaurin aurkitutako munizioaren ia %100a Alemaniako Nazien garaiko zorroak eta kargagailu-gidak ditugu. Hala erakusten digute laborategiko emaitzek”, azaldu du ikerketaren arduradunak. Topatutako zorro eta kargadore giden %82a Alemaniako munizio lantegietan egindakoak ditugu: Polte Armaturen und Maschinenfabrik AG (Magdeburgo), Deutsche Waffen und Munitionsfabrik AG (Berlin-Borsiwalde), Metallwarenfabrik Treuenbrietzen GmbH (Sebalhdhushof), Metallwerk Wolfenbüttel GmbH (Wolfenbüttel), Deutsche Waffen und Munitionsfabrik (Berlin), Draht und Metallwarenfabrik GmbH (Salzwedel), Hugo Schneider A. G. (Leipzig), Dynamit Nobel A. G (DAG), Empelde (Hannover), KAA0147 Geco (Alemania), Manfred Weiss Patronenfabrik (Budapest), Rheinisch-Westfalische Sprengstoff A.G (Nurenberg) eta Zbrojovka Brno, závod Povázská (Bystrica).
Aurkikuntzen fabrikazio urteak 1935 eta 1936 izan ziren. “Ondorioz, baieztatu dezakegu Frankistek alemaniarren laguntza armamentistikoa izan zutela, ezbairik gabe”.
Gotorleku estrategikoaren aztarnak
Ollarganen gotorlekua eraiki zuten karlistek azken Gerra Karlistan (1872-1876), Liberalen eta Carlos Madrilgo dukearen jarraitzaileen arteko gatazkan. Ollarganeko Gotorlekua bezala ezaguna, egituraren helburua Bilbo blokeatzea izan zen, guztiz inkomunikatzea. Aitzakia hori baliatuz, gotorlekuaren inguruko arkeologia-lanak burutu zituen EHUko Gorka Martin Etxebarria doktoratu aurreko ikerlariak gidatutako taldeak iazko urrian. Helburu nagusia aztarnategiaren arkeologia-potentziala ezagutzea izan da, antzinako gotorlekua nolakoa izan zen jakin ahal izateko.
Gorkaren helburua karlistaldien aurkikuntzak eskuratzea bazen ere, Gerraz Zibileko arrastoak topatu ditu EHUko lantaldeak: “Nire ustez, Gerra Zibila freskoago daukagu gizartean, oro har. Gaur egun bizirik daude oraindik Gerra Zibila bizi izan zuten pertsona asko eta gertakari historiko hark aztarna sakona utzi zuen familia askorengan. Trauma hain handia izanez, Gerra Zibilaz aurretiko bestelako gatazkak “ahaztuta” geratu dira”.

Gorka Martin // Geuria
Gotorlekua azken karlistaldian finkatzen da, karlistek Bilbo setiatu zuten momentuan, hain zuzen ere. Gotorlekuaren parean bateria bi ipini zituzten Bilbo bonbardatu ahal izateko. Setioa bukatu ostean, liberalek karlisten lerroak apurtu zituzten eta Bilbon sartu ziren. Momentu hartan, karlisten armada erretiratu zen eta Bilbo inguruan lau gotorleku eraiki zituzten, horietako bat hauxe: Ollarganekoa.
Lubanarroa edo ‘fosoa’ defendatzen duen ‘Kaponera’ izeneko hegoaldeko aldetik ikus daiteke karlistek ondo baino hobeto pentsatu zutela gotorlekua eraikitzeko zonaldea zein izango zen: Kaponeratik ikusten denez, Ollarganeko gotorlekutik den-dena kontrolatzen zuten karlistek. Donostiara eta Gasteizera doazen bideak ikus daitezke bertatik eta gainontzeko gotorlekuak Arnotegin eta Arraizen zeuden, gotorlekutik ere ikusgai. Sare estrategiko honen bidez, karlistek eskualdeko hegoaldea kontrolpean izan zuten. “Gure teoriaren arabera, lau gotorlekuekin, karlisten helburua Bilbo blokeatzea izan zen: kontuan izan behar da 1874. eta 1876. urteen artean Bilbok kanpoaldearekin zuen konexio bakarra Ibaizabal ibaia izan zela”.
☉ Basauri
‘Jone, batzuetan’ filma euskaraz proiektatuko dute Social Antzokian, Basaurin
Gaur, irailak 19, eta hilaren 22an eta 23an proiektatuko dute ‘Jone, batzuetan’ filma Basauriko zineman

Basauriko Social Antzokiak irailaren 18an hasiko du zine programazio berria. Eta, hasteko, euskarazko film bat proiektatuko dute: ‘Jone, batzuetan’.
Bilboko jaietan oinarrituta, Jone da protagonista, 20 urtekoa. Aitarekin eta ahizparekin bizi da eta Bilboko Aste Nagusian maiteminduko da lehen aldiz Olgarekin. Lehen maitasunaren eta aitaren gaixotasunaren ondorioz bakarrik geratzeko beldurraren artean biziko da Jone.
Irailaren 19an, 22an eta 23an proiektatuko dute filma Social Antzokian 20:00etan. Sarrera 5 eurokoa da.
☉ Basauri
800 metro karratuko baso autoktonoa sortu dute Basaurin, nekazaritza-sistema berriei buruz sentsibilizatzeko
Fruta-arbolak, usain-belarrak eta basa-fruitu gorriak ematen dituzten zuhaixkak ditu Iruaretxetako baso autoktonoak. Abendura bitarte lau tailer antolatu dituzte

Baso autoktono jasangarria sortu dute Basaurin, Iruaretxetan. Guztira 800 metro karratuko azalera du basoak eta Udala aitzindaria izan da administrazio publikoen artean horrelako proiektu bat aurrera eramaten.
Basoak arbola, zuhaixka eta belar espezie ugari ditu: intxaurrondoak, arteak, haltzak, intsusak, artelatzak, haritzak, pinuak, hurritzak, pagoak eta abar landatu dituzte, eta, horiekin batera, sagarrondoak, madariondoak, aranondoak, limoiondoak eta laranjondoak; izpilikua eta erromeroa; eta marrubiak, ahabiak eta mugurdiak bezalako basa-fruitu gorriak ematen dituzten zuhaixkak landatu dituzte bertan. Gainera, txorientzako eta saguzarrentzako etxolak ere jarri dituzte.
“Baso jangarri sintropikoak dira basoko ekosistema naturalen egitura eta funtzioak imitatzeko diseinatutako nekazaritza- eta baso-sistemak. Ekoizpen, erresilientzia eta birsortze-gaitasun handia dute, eta, batez ere, gizakiontzat jangarriak era erabilgarriak diren espezieak hartzen dituzte. Ekologia eta elikadura-subiranotasuna uztartzen dituen nekazaritza birsortzaile eta jasangarri mota bat dira”, esan du Irene Garcia Basauriko Udaleko Ingurumen arloko zinegotziak.
Zentzu horretan, horrelako basoek “onura asko” dituztela adierazi du Garciak: “Leheneratze ekologikoa sustatzen dute, biodibertsitatea eta lurzoruaren osasuna hobetzen dute, klima-aldaketaren eraginak arintzen dituzte, karbonoa atzitzen dute, eta, finean, mikroklima ontzen dute”.
Baso autoktonoa herritarrek bozkatu zuten 2024ko aurrekontu parte hartzaileetan, eta Udalak 2025ean zehar gauzatu behar zuen, “berdeguneak handitzeko”.
Tailerrak baso autoktonoan
Proiektuak nekazaritza-sistema berriei buruz sentsibilizatzea eta horien zabalkundea egitea aurreikusten du, eta, horretarako, lau tailer antolatu ditu Udalak irailetik abendura bitartean, hilean bat.
Tailerren helburuak honakoak dira: herritarrak baso-kontzeptu horretara hurbiltzea lurzoruaren kudeaketa ekologikoaren alorreko oinarrizko teknikak aplikatuta (inausketa, konpostatzea eta landatzea); biodibertsitatea, erresilientzia eta tokiko elikadura bultzatzea, eta auzolana eta jakintza agroekologikoa sustatzea.
Irailaren 27an izango da lehen tailerra eta hizpide izango dute ‘Baso jasangarriak: hastapenak eta oinarrizko diseinua’. Hurrengoa, urriaren 25ean izango da: ‘Konpostatze ekologikoa eta zoru bizia zaintzea’. Hirugarren tailerra izango da ‘Inausketa, biomasa erabiltzea eta mulch bizia’ eta azaroaren 15ean antolatuko dute. Eta azkenik, abenduaren 13an ‘Udazkenean landatzekoak eta negurako prestaketa-lanak’ tailerra eskainiko dute.
Tailerretan izena eman nahi dutenek mezu elektronikoa bidali behar dute jurgivuriarte@hotmail.com helbidera. Udaletik zehaztu dutenez, 15 plaza baino ez dituzte eskainiko.
☉ Basauri
Amaia Bonachera basauriarraren kartelak iragarriko ditu 2025eko San Fausto jaiak

Basauriko jaietarako atzera kontaketa hasi da. Urriaren 11n, larunbatez, hasiko dira sanfaustoak eta jaiak iragarriko dituen kartela aurkeztu dute gaur.
Sari nagusia Basaurin geratu da eta irabazlea Amaia Bonachera izan da. Basauriarrak 1.500 euro jaso ditu, ‘San Fausto zeruan’ izeneko lanagatik.
Tokiko mailan, Iñaki Zorriketa basauriarraren kartelari eman diote saria. Zorriketak ‘Bere alde ona’ izena jarri dio bere lanari eta 300 euroko saria jaso du.
Eta, Gazte eta Txiki kategorietan irabazle izan dira Unai Fernandez eta Asier Ortiz.
Zoroak kuadrillak herriko saltokietan erabiltzeko 50 euroko bonua eman dio Asierri, Txiki kategoriako irabazleari.
Unaik, Gazte kategoriako irabazleak 100 euroko bonua jaso du.
☉ Basauri
San Fausto plazako obrak azaroa bukaeran amaituko dituzte, Basaurin
Hainbat arrazoiengatik atzeratu da plaza irekitzeko momentua. Basauriko Udalak arrazoi horien berri eman du

Iazko maiatzean hasi zituzten San Fausto plaza guztiz berritzeko obrak Basaurin eta oraindik lanean ari dira.
Udal ordezkariek jakinarazi dutenez, plaza azaroa bukaerarako egongo da amaituta.
Aurtengo udaberrirako plazaren zati bat erabilgarri egon zitekeela adierazi zuen iaz Udalak, baina hainbat arrazoiengatik atzeratu egin da.
Arrazoi horien berri eman dute udal arduradunek: “Plaza eraitsi ondoren, egiaztatu zen plazaren egiturazko geometria ez zetorrela bat 90eko hamarkadaren hasieran amaitutako obraren planoetan jasotakoarekin. Plano horietan oinarritu zen proiektua, eta, ondorioz, metalezko egitura birdimentsionatu behar izan da, zimendatu eta urbanizatu, lurraren errealitatera egokitzeko. Horrek, eta inguruneko benetako baldintzetara egokitzeko goiko plazaren diseinua hobetzeak, obrak atzeratzea eragin du”.
Jaietan erabiliezin
Urrian Basauriko jaiak izango dira —urriaren 11tik 19ra— eta Trintxera ezizenez ezagunagoa den plaza hainbat ekitaldi egiteko erabiltzen du Herriko Taldeakek.
Baina aurten ere —iaz ere ezin izan zen erabili— ez du erabilgarri izango San Fausto jaiak antolatzen dituen elkarteak.
Basauriko Udalak dagoeneko jakinarazi dio Herriko Taldeaki plaza ezingo dela aurtengo jaietan erabili.
☉ Basauri
San Fausto plaza ez da Basauriko jaietarako bukatuta egongo
Basauriko Udalak dagoeneko jakinarazi dio Herriko Taldeaki plaza ezingo dela aurtengo jaietan erabili

Iazko maiatzean hasi zituzten San Fausto plaza guztiz berritzeko obrak Basaurin eta oraindik lanean ari dira.
Urrian Basauriko jaiak izango dira —urriaren 11tik 19ra— eta Trintxera ezizenez ezagunagoa den plaza hainbat ekitaldi egiteko erabiltzen du Herriko Taldeakek.
Baina aurten ere ez du erabilgarri izango San Fausto jaiak antolatzen dituen elkarteak.
Basauriko Udalak dagoeneko jakinarazi dio Herriko Taldeaki plaza ezingo dela aurtengo jaietan erabili.
Azarorako bukatuta
Udal ordezkariek jakinarazi dutenez, plaza azaroa bukaerarako egongo da amaituta.
Obrak iazko maiatzean hasi eta 12 hilabeteko epean erdi bukatuta egongo zela eta ordurako plazaren zati bat erabilgarri egon zitekeela adierazi zuen Udalak, baina hainbat arrazoiengatik atzeratu egin da.
Arrazoi horien berri eman dute udal arduradunek: “Plaza eraitsi ondoren, egiaztatu zen plazaren egiturazko geometria ez zetorrela bat 90eko hamarkadaren hasieran amaitutako obraren planoetan jasotakoarekin. Plano horietan oinarritu zen proiektua, eta, ondorioz, metalezko egitura birdimentsionatu behar izan da, zimendatu eta urbanizatu, lurraren errealitatera egokitzeko. Horrek, eta inguruneko benetako baldintzetara egokitzeko goiko plazaren diseinua hobetzeak, obrak atzeratzea eragin du”.