Basozelai-Gaztelu ikastetxeko jantoki zerbitzuan ikasle baten babarrun-platerean zizare bat agertu zela salatu zuen pasa den astean guraso elkarteak.

Gertakari horren aurrean, Basauriko sei ikastetxe publikoetako guraso elkarteek euren “kezka eta ezinegona” adierazi dituzte eskola-jantokien egungo egoeragatik.

“Zerbitzu honen azpikontratazioak gertakari onartezinak eragiten ditu oraindik ere: menu ez osasungarriak, kalitate eta kantitate txikikoak; osagai izoztu eta aurreprestatuekin egindako elaborazioak eta janari ultra prozesatua; entregak ez betetzeagatik termoetan denbora gehiegi ematen duten janariak: ikastetxeen errealitatearekin bat ez datozen ratioak dituzten langile gutxiegi; eta langileen ordezkapen falta… Horrek guztiak gure seme-alaben beharrak betetzen ez dituen elikadura eta behar bezala eman ezin den zerbitzua eragiten ditu”, salatu dute Bizkotxalde, Sofia Taramona, Basozelai-Gaztelu, Arizko Ikastola, Kareaga Goikoa eta Etxegarai ikastetxeetako guraso elkarteek.

Era berean, Eusko Jaurlaritzak ekainean iragarri zuen promesa ikasturte honen hasieran Basaurin eskola-sukaldea martxan jarriko zuela adierazten zuena kritikatu dute guraso elkarteek.

“Alderdi guztiei gogorarazi nahi diegu oraindik gauzatu gabe dagoela iragarri zuten promesa jangela-sistema aldatzekoa eta udal-sukalde bat ezartzekoa”, diote.

Itxaronaldia “luzea” dela adierazi dute, “proiektuaren egoerari eta ezaugarri zehatzei buruzko berririk gabe”, diote, eta gaineratu dute: “Haurrek atzerapen hori jasaten jarraitzen dute”.

“Onartezina gure haurren ongizatea gutxiesten jarraitzea. Epe laburrean benetako aldaketa aldarrikatzen jarraituko dugu, eta familia guztiak animatzen ditugu jantokien eredua behingoz alda dadin exijitzera”, diote.

Azaroaren 25a bakoitzean, mundua berriz mugitzen da emakumeen kontrako indarkeria matxistaren errealitatearen aurrean. Hala ere, Basaurin eta Euskal Herriko beste hainbat lekutan, astintze hori ez da itzultzen erantzun nahikorik edo arreta duinik emakume hauei emateraino, indarkeria hori jasaten duten emakumeei. Arau-aldaketak eta arazoaren ikusgarritasun gero eta handiagoa izan arren, biktima askok ate itxiak aurkitzen jarraitzen dute, protokoloak eraginkorrak ez direnak eta instituzioek sentsibilitaterik ez dutela erakusten dutenak, eta askotan salatzen duten indarkeria bera errepikatzen dutenak. Errealitate hau larriagotzen da migratutako emakumeen kasuan, baliabideetara sarbide oztopo handiagoekin aurrez aurre

Indarkeria matxista ez da bakarrik bikoteen edo bikote ohien arteko arazoa. Emakumeen bizitzan zehar zeharkatzen duten desberdintasun estrukturalen adierazpena da, familia, lan, hezkuntza, osasun eta gizarte eremuetan. Legeak argi uzten du: indarkeria matxista emakumeengan egiten den indarkeria mota guztia barne hartzen du, sexu-indarkeria, feminizioa, trafikoa, ustiapena, genitalen mutilazioa, ezkontza behartuak, indarkeria digitala, obstetrikoa eta instituzionala barne. Hala ere, biktimak jasotzen duten arreta murriztailea izaten da, eta beren errealitateen konplexutasuna alde batera uzten du.

Basaurin, beste hainbat udaletxeetan bezala, baliabideak aktibatzea funtsezkoa da emakumeek indarkeria egoeratik irteteko: arreta psikologikoa eta juridikoa, etxebizitzara sarbidea, independentzia ekonomikoa eta laguntza soziala. Baina zer aurkitzen dugu emakumeek zerbitzuetara jotzen dutenean? Ertzaintzan, Osakidetzan, Gizarte Zerbitzuetan eta Udal Polizian prestakuntza gabeziak; zerbitzuen artean datu deskoordinatuak eta bikoiztuak; eta indarkeria matxistaren kontzeptualizazio mugatua, forma guztiak kontuan hartu gabe. Hau guztia arreta txarrean islatzen da, emakume askok behar duten laguntza jasotzen ez duten eta kasu batzuetan berriro biktimak bihurtzen diren tokian.

Indarkeria instituzionala eguneroko errealitatea da. Udal-baliabideei sarbidea ukatzen zaienean, biktima ziurtagiria atzeratzen denean edo emakumearen kontakizuna alde batera uzten denean, indarkeria errepikatzen da, berez, horren alde borrokatu nahi dena. Mugimendu feministak emakumeen kontra indarkeriaren aurkako borrokaren motorra izan da eta izaten jarraitzen du: kaleak hartu ditugu, emakumeak lagundu ditugu, arreta egokia eskatzen dugu eta erasotzaileak salatu ditugu. Baina erakundeek arreta integral eta baliabide beharrezkoak bermatzeko ardura dute. Agente bakoitzak bere erantzukizunak berehala hartu behar ditu.

Ezin dugu Basaurin soilik fokoa jarri. Zaurgarritasun egoeran dauden emakumeen independentzia ekonomikoa ere arriskuan dago. Euskal Itunaren 14/2022 Legeak diru-sarreren berme sisteman uste du bizilekua bi urtez baino gehiago partekatzen duten pertsonak familia-unitate bera osatzen dutela, baina kontuan hartu gabe etxebizitzara sarbidearen zailtasuna duten emakume askoren errealitatea, eta horrek beste pertsona ezezagun batzuekin bizitzera behartuta daudelako. Honek diru-sarreren murrizketa edo ukapena eragin dezake, eta prozesu administratibo luzeekin egoera prekarioagoan uzten ditu.

Justizia arloan emakume askok berriro biktimizatuta daude. Defentsa-abokatuak, askotan lan kargatuak eta prestakuntza egokirik gabe, ez diete emakumeei euren eskubideak azaltzen eta ez dute prozesuetan laguntzen, eta horrek haien mesederako kaltegarriak diren akordioak onartzera eramaten dituzte. Prestakuntza eta sentsibilitate handiagoa duten profesionalak behar ditugu, eta lan-baldintza egokiak haiek prozesu hauetan behar duten arreta eta denbora eskain dezaten.

Indarkeria matxista gazteenen artean ere presente dago. Baliabideetara heltzen diren kasuak arrisku handikoak izaten dira, bizitza eta osasun fisikoaren kontrako jokaera larriak eta indarkeria psikologiko handia, barne., Faxista eta matxista erreakzionarioaren olatuaren aurrean, ezinbestekoa da gazteen artean sentsibilizazioa eta kontzientzia sortzea, indarkeria matxistak ohikoak ez direla ulertaraziz eta auto-defentsa feministako espazioak sortuz.

Beraz, honakoa jakin nahi dugu: Noiz izango dute arreta ona emakumeen kontrako indarkeria biktimek? Erreparazioa baliabideak aktibatzearekin eta onarpenarekin hasten da. Poliziaren txostena zerbitzu sozialetara igortzen al da indarkeria egoera bakoitzean? Zer jarraipen egiten zaie deribatutako emakumeei? Baloratzen al da egoki etxean indarkeria bizi izan duten adingabeen arreta? Zergatik, Basauriko larrialdietarako pisua hutsik egon den bitartean, 19 emakume bideratu dituzte Bilboko Foru Aldundiko zentrora? Ez al dago Basaurin indarkeria matxistarekin aurrez aurre dauden eta etxebizitza behar duten emakumeetarik bat ere sarbidea lortzeko baldintzak betetzen dituena? Zeintzuk dira udal baliabideak erabiltzera oztopatzen duten baldintzak? Udalak baliabide nahikorik al ditu indarkeria matxistako biktimen errealitate konplexuak artatzeko?

Indarkeria matxista emakume gutxiren arazoa ez da. Gizarte eta osasun publiko arazoa da, eta gizarte osoari eragiten dio. Arreta duina, osoa eta feminista eskatzen dugu biktimentzat. Eskaintzen ditzatela erakundeek euren erantzukizunak betetzeko. Eskaintzen diegu agente bakoitzari bere betebeharrak berehala hartzeko. Eta indarkeria matxistaren aurrean ez dezala inork urrats bat ere egin atzera.

Indarkeria matxistaren aurka ekitaldia antolatu dute gaur Basaurin, Azaroak 25 plazan [hemen argazkiak]. Eta ekitaldian, besteak beste, Izaro Andresen ‘Libre’ abestia kantatu dute.

Emakumeen Aurkako Indarkeria Ezabatzeko Nazioarteko Eguna da azaroaren 25ean eta Basaurin hainbat jarduera antolatu dituzte. Gaur, azaroak 22, adibidez, indarkeria matxistak isilarazi dituen emakumeak oroitzeko ekitaldia antolatu dute Azaroak 25 plazan.

Basauriko Basozelai-Gaztelu ikastetxeko Guraso Elkarteak komunikatu bidez salatu duenez, bazkariko plater batean zizare bat aurki zuen ikasle batek. Gertaerak astearte honetan, azaroaren 18an, jazo ziren: “Egun horretan jantoki-zerbitzua normaltasunez eman zen ikasle batek bere babarrun platerean zizare bat aurkitu zuen arte”, adierazi dute.

“Horrek arriskuan jartzen du gure seme-alaben osasuna, eta Eusko Jaurlaritzak azpikontratatutako Eurest catering enpresak eskaintzen duen zerbitzu ez-eraginkorraren beste adibide garbia da”, salatu dute.

Egun horretan dozenaka ikasle bazkaldu gabe geratu zirela ere salatu du Guraso Elkarteak: “Egun horretan dozenaka ikaslek ezin izan zuten behar bezala elikatu, eta horrez gain, litekeena da elikadura-infekzioa edota intoxikazioa izatea. Eta hori, onartezina da”, diote.

Guraso Elkartetik adierazi dutenez, ikastetxeak “zuhurki” jardun zuen eta zerbitzatutako indaba platerak kendu zituen. Gainera, bigarren txandan ez zizkieten indabak zerbitzatu ikasleei. “Catering zerbitzu berri bat ere eskatu zuen ikastetxeak, baina menu bera zenez, ez eskaintzea erabaki zuen”, zehaztu dute.

Ikastetxeak gertakari horren berri eman eta azalpenak eta erantzukizunak eskatu zizkion egun horretan bertan Eurest enpresari, baita Eusko Jaurlaritzako Hezkuntza Sailari ere; “hala ere oraindik ez dute azalpenik jaso”, deitoratu dute.

“Nahiz eta ikastetxeak gertakari horren berri eman duen dagozkien bideetatik, IGE gisa gure betebeharra da berriro ere eskola-jantokien eredu honekin buka dadila eskatzea, berriz ere frogatu denez, eredu hori ez baita eraginkorra”, diote. Guraso Elkartetik salatu dutenez, ikasleek egunero jasotzen duten menua “ez da osasungarria”: “Kalitate baxukoa da eta kantitate eskasekoa”, diote.

Ildo horretan, eskola-jantokien eredua “benetan aldatzea” eskatu dute: “Gure haurren osasunak eta hezkuntzak merezi duten bezala zaintzeko neurriak hartzea aldarrikatzen jarraituko dugu”.

Eskola-sukaldearen proiektua ez dago martxan

Joan den ekainean, Eusko Jaurlaritzak Basaurin eskola-sukalde bat martxan jarriko zuela adierazi zuen Begoña Pedrosa Hezkuntza sailburuak.

Zerbitzua aurtengo ikasturtean martxan egotea aurreikusi zuten, baina ez da hala izan, eta hezkuntza zentro bakoitza orain arteko cateringekin jarraitzen du.

Guraso elkarteen aldarrikapen historikoari Jaurlaritzak heldu zionean begi onez ikusi zuten herriko gurasoek. Baina ikasturtea hasi eta betiko martxan jarraitzen duela ikusi dute.