Urtero ehunka gaztek atzerrira jotzen dute beren prestakuntzarekin jarraitzeko edota lan-aukera berriak bilatzeko. Izan ere, Espainiak gazteen langabeziaren buruan jarraitzen du Europan. Kasuetako bat Javier Bugallorena da (Ugao, 2000). Ugaotarra Kapfenbergera (Austria) joan da Lanbide Heziketa duala lau urtez ikastera, baina alde nagusi batekin: praktikak ikastun lan-kontratu bihurtzen dira, soldata batekin eta kotizatzen. Bere hitzetan, orain, ustez, goi-mailako heziketarako sarbide errazagoa dagoenez, curriculum osoa izatea eskatzen dute: “Halere, belaunaldi prestatuenetako bat izan arren, aukerak ukatzen zaizkigu eta frustrazioaren morroi bihurtzen gaituzte”. Horregatik, bakoitzak nahi duen bizitza eraikitzeko deia egiten du.

Nola ezagutu zenuen Bridge4Mobility proiektua eta zerk bultzatu zintuen izena ematera?
Atzerrira edo Espainiako beste toki batera lan egitera joateko gogoa nuen. Orduan, InfoJobseko plataforman bilatuz, iragarki bat aurkitu nuen non soldatapeko prestakuntza duala eskaintzen zuten Europako iparraldean. Nik lau urte neramatzan teleoperadore lanetan, eta izena ematea erabaki nuen, bereziki, ikasten jarraitzeko eta esperientzia ezberdin bat bizitzeko. Batxilergo teknologikoa amaitu ondoren, laborategiko goi-mailako gradu bat egiteko asmoa nuen, baina ez ninduten hartu. Orduz geroztik, lanean hasi eta denbora honetan guztian hainbat gradutara sartzen saiatu naiz, baina ezezkoak jasotzen nituen etengabe. Bridge4Mobility-rekin topo egin nuen arte. Lan-mugikortasuneko programan parte hartzeko, 26 urtetik beherakoa izatea eta batxilergoa edo izena eman duzun prestakuntzarekin lotutako zikloa izatea eskatzen zuten. Baldintzak betetzen nituen, motibatuta nengoen eta, elkarrizketa gainditu ostean, onartu egin ninduten.

Zeintzuk izan dira erronka eta aukera nagusiak? 
Zalantzarik gabe, hizkuntza izan da erronkarik handiena. Ez nekien ezer alemanez, baina Austriara joan aurretik hilabete gutxiren buruan erdi-maila bat lortzeko, goizero 8 orduko ikastaro trinko bat antolatu ziguten. Hizkuntzaz gain, kultura eta ohiturak guztiz desberdinak dira. Harritu egin nintzen ia aisialdirik ez dagoelako; edo behintzat, zeharo ezberdina delako. Taberna eta denda guztiak oso goiz ixten dira, 18:00ak aldera iluntzen duelako. Beraz, bizitza normala izateko orduak mugatuagoak dira. Azken finean, ordutegia ez da aldatzen, baina zure errutina bai. Hotz handia ere egiten du, eta jendea ez da kalean geratzen berandura arte. Hala ere, zortea izan dut nire alemaneko kideak nire herri berera zihoazelako. Udan ezagutu genuen elkar, lekualdatu aurreko lehen bisitan; orduan, hutsetik hastea ez da hain gogorra izan. Gehien kostatzen ari zaiguna austriarren artean integratzea da, itxiagoak baitira.

Aukerek, ordea, erronkek baino pisu handiagoa dute. Horrek guztiak izugarrizko hazkunde pertsonala eta profesionala dakartza. Pertsonala, gurasoen etxetik irten eta nor bere buruaren jabe egiten delako. Zeure burua bakarrik ikustean ere, erlazionatzera, kulturara egokitzera eta jarduerak egitera behartzen duzu zure burua. Pentsamoldea irekitzera, hain zuzen. Baina, alde profesionalari dagokionez, lanbide bat ikasten ari naiz, enpresan bertan lana eta prestakuntza konbinatuz, eta modu independentean bizitzeko aukera ematen didan soldata bat jasotzen. Aukera horiek hemen ez ditugu aurkitzen. Gainera, beste ikasle batzuek azaldu digutenez, programak prestakuntza jaso ondoren enpresarako sarbide zuzena bermatzen digu.

Ez digute aukerarik ematen, eta lanpostu bat lortuz gero, gutxieneko soldata bat kobratzen dugu baldintza astunetan.

Gizarteratzea ere erraztu dizute, lekualdaketa guztia antolatuz.
Otsailaren bukaeran izena eman nuen, eta handik egun gutxira arduradunek deitu egin ninduten. Lehenengo fasean pixka bat ezagutu ninduten, ea eskatzen zuten profilarekin bat egiten nuen eta proiektuan benetan interesatuta ote nengoen. Gero, beste kide batzuekin batzar bat izan nuen bideo-deiez, non baldintza guztiak azaldu zizkiguten: kontratua, garraioa, ostatua… 

Azkenik, elkarrizketa formala izan nuen, baiezkoa jaso, kontratua sinatu eta alemana ikasgairako sarbidea eman zidaten. Hiru hilabeteren buruan, B1 maila lortu behar nuen hutsetik abiatuta, hilero azterketa bat eginez. Nire kasuan, ez nuen azken hau gainditu, baina Austrian errepikatzeko aukera izan nuen, eta saiakera pare bat egin ondoren, lortu egin dut. Ez dizute trabarik jartzen titulurik gabe bidaiatzeko; izan ere, enpresak badaki zerotik hizkuntza erabat desberdina ikastea zer den, eta errendimendua eta motibazioa ere baloratzen ditu. Eta orain, han nagoela, klaseak jasotzen jarraitzen dut. Ekainean egin genuen lehen bidaia, eta hiru egun eman genituen bertan herria eta enpresa ezagutzeko, lanbidearekin lehen hartu-eman praktikoa izateko eta benetan gustatzen zitzaigun ikusteko. Udaren amaieran joan ginen berriz, oraingoan bertan geratzeko, eta denak batera eraman gintuzten Vienatik Kapfenbergera taxi batean. Gero, autobusez etxez-etxe eraman gintuzten, eta gure pisua eta pisukidea aurkeztu zizkiguten. Nire kasuan Iñakirekin bizi naiz, mutil euskaldun batekin, eta oso ondo moldatzen gara elkarrekin. Denak nola funtzionatzen zuen azaldu ziguten, birziklapenarekin, adibidez, oso zorrotzak direlako (isunak jartzen dituzte). Pare bat egun libre izan genituen antolatzen eta egokitzen joan gintezen, eta proiektuaren arduradunak herrian geratu ziren egun horietan izapide eta agiri guztiekin laguntzeko.

Nolakoa da zure egunerokoa?
Astelehenetik ostiralera 4:30ak aldera esnatu eta 5:45tan klasera sartzen naiz. Klasea enpresa bera da, eta prestatzen ari garenontzako espazio bat du. Beraz, 13:45era artekoa izango litzateke nire lan-ordutegia. Kapfenbergen ia % 80 Böhler enpresa dela esango nuke, eta hainbat nabe ditu. Nire kasuan, metala galdatu eta sortzen dut. Proiektu honen bidez, Austrian zeuden graduak industriara bideratuta zeuden gehienbat, eta Alemanian, industriaz gain, eraikuntza, ostalaritza, osasuna… ere badaude. Klasetik irtetean janaria prestatzen dugu, etxeko lanak egiten ditugu eta zerbait behar badugu erostera joaten gara, lehen esan bezala, dena goiz ixten dutelako. Asteazkenetan eta ostegunetan ere alemaneko klaseak ditut, eta orduan, enpresan klaseak amaitzean, han bazkaldu eta ikastera joaten naiz. Astean zehar ez dugu askoz gehiagorako astirik, baina larunbatetan eta igandeetan planak elkarrekin egiten saiatzen gara (orain ez, elur asko dagoelako) leku berriak bisitatuz, garraio publikoa oso ondo baitabil.

Lehenengo urtean, irailetik otsailera, enpresako nabe batean gaude, eta bertan benetako lana simulatzen ikasten dugu lanpostu ofizialera pasatu aurretik. Otsailetik apirilera barnetegi batera joango gara, eta han atal teorikoa jasoko dugu, soldata kobratzeari utzi gabe, eta bi hilabete horien ondoren enpresara itzuliko gara berriro, beste zeregin bat probatzera beste nabe batean.

Austriak langabezia-tasa oso txikia du, eta urteko batez besteko soldata Espainiakoaren bikoitza da.
Datu horiek gazte asko atzerrira jotzera bultzatzen ari direla uste dut. Espainiatik joaten ari dira bizi dugun egoeragatik. Ez digute aukerarik ematen, eta lanpostu bat lortuz gero, gutxieneko soldata bat kobratzen dugu baldintza astunetan. Horrela ezinezkoa da bizi-kalitate ona lortzea. Gure adinean ezinezkoa da independizatzea. Ezin dugu aurrera egin, eta kanpora irtetean konturatzen zara ez dugula horrekin konformatu behar. Austrian bizitza garestiagoa da, baina soldatekin guztiz orekatuta dago. Baldintza onak dituen aukera bat ikustean, prest gaude bidaiatzeko. Mugitzeko. Probatzeko. Gainera, hemen gero eta esperientzia handiagoa eskatzen digute. Ematen ez diguten esperientzia. Orduan, ahal dugun lekutik hartu behar dugu. Ezin diote bost urteko esperientzia eskatu ikasketak amaitu berri dituen norbaiti.
    Unibertsitatea oso ondo dago graduei dagokienez, baina gaur egun ez dizu ezerk bermatzen lana izango duzunik. Beldur handia sentitzen dugu lan-prekarietatearen aurrean. Ezezkoak jasotzean uste dugu ez dugula ezertarako balio. Baina ez dugu denboraren aurrean etsi edo zapuztu behar. Gazteak kontratatzera arriskatzeak beldurra ematen diela uste dut, anbizioa dugulako. Baina noizbait erreleboa egon behar du, eta inoiz baino prestatuago gaude  […] 

Ez gara gu egokitu behar garenak, haiek baizik. Garaiak aldatzen ari dira. Bestalde, tituluetan arreta handia jartzen dute eta ikaslearen figura alde batera uzten ari dira. Austrian ikastun-kontratua existitzen da. Prestatu eta zurekin geratu nahi dute. Batzuetan, ikastun izatetik langile izatera aldatzen dizute, langileak behar dituztelako. Hemengo Lanbide Heziketa Dualaren antzekoa da, baina Austrian denbora guztian praktiketan zaude, ez bakarrik bigarren urtean, eta kotizatzeko aukera ematen dizun kontratua duzu. Eta LH Euskadin funtzionatzen ari da, nire ustez, daukagun industriagatik, baina Espainian oraindik ez dago erabat mamituta. Atzean geratzen ari gara.

Eta programa amaitzean, etxera itzuliko zara?
Uste dut denbora dezente geratzen zaidala kanpoan. Laguntza nahikoa ematen dizkigute, eta langile baten baldintza berberak ditugu. Oraingoz hiru urte eta erdi geratzen zaizkit prestakuntza amaitzeko, eta gero errentagarria egiten zait enpresan geratzea edo han nire kabuz zerbait bilatzea, lan dezente baitago. Jende finkoa bilatzen dute, baina auskalo. Euskal Herria ere faltan botatzen dut. Kultura-talka izugarria da ni bezalako pertsona batentzat, inoiz ez bainuen atzerrira bidaiatu. Baina helburu bat jarri diot neure buruari, eta hori lortzeko borrokatu nahi dut. Prozesuan dena ez da polita izango, baina motibatuta nago egiten ari nagoenarekin, eta egokitzen jarraitu beharko dut, bizitzaz gozatzen dudan bitartean.