Aire libreko pintura txapelketetan espezialista da Iker Mugarra San Martin (Trapagaran, 1975). Asteburuan auto hartu, lehiaketak egiten diren herrira joan eta kalean margotzen du artistak, sariak lortzeko. Zeberion 20 urte baino gehiagoz bizi izan da Mugarra, baina pinturak sortzeko tailerra Areatzan dauka. “Azkenengo margotu dudan obra hori da”, dio, gelaren eskuinaldeko mihiseari begira: bi ume agertzen dira, erreka batean. Ondoko salan, eskulturak ere badauzka, erakusketetan aurkeztu dituenak. Izan ere, Arte Ederrak ikasi ondoren, ezagutza nahikoa ditu artearen edozein moldaerarekin saiatzeko: ipuin ilustratu bat dauka esku artean, eta denbora librean, tatuajeak egiten ikasten ari da.

Noiz hasi zinen pinturaren munduan? Txikitan. Umetatik gustatu izan zait margotzea; gogoan dut 5 edo 6 urterekin egun osoa pasatzen nuela marrazkiak egiten. Nire aitonak ere margotu egiten zuen —oso ondo, gainera—, eta nahiz eta pinturaren mundura dedikatu ez, gogoko zuen. Janari-denda bat zeukan, eta hor egoten biok, egunean zehar, marrazkiak egiten. Aurrerago, 8 edo 9 urte nituela, Getxoko Agirre akademiara joan nintzen, [José Luis] Agirre irakasle. Oso pintore ona zen. Berarekin hiruzpalau urtez egon nintzen ikasten.

Hain umetan hasita, marrazki asko egingo zenituen. Gogoan duzu zure lehenengo “obra” deitu ahalko zeniokeena? Bada, ez dakit… Lehenengo, margoekin eta egurrezko pinturekin hasi nintzen margotzen, argizariekin, gero, akuarelekin, eta oleoan egin nuen lehenengo lana, baserri baten pintura izan zen. Zerbait “landuagoa” ere egin nuen akuarelak erabilita, 8 urterekin: itsasontzi bat margotu nuen, etxe baten ondoan. Aitite gaixorik zegoen, eta orduan, oparitu egin nion. Hori izan daiteke lehen “obra” garrantzitsuetako bat.

Uste duzu talentuarekin jaio egiten dela, edo pinturaren arloan dena da ikasketa prozesua? Zerbait eduki behar da, hori bai. Baina gero, asko egiten du lantzeak eta marrazten jarraitzeak. Gustu estetikoa badaukazu, trebatzen joatea da kontua, lan egitea. Obrekin zaudenean, pinturek esaten dizute zer den koadroan hobetu behar duzuna, nondik joan behar duzun. Eta horrekin joaten zara zure estiloa ehuntzen.

Oinarri teorikoa, behintzat, Errioxan lortu zenuen, Arte batxilergoa egin zenuen bertan. Nola heldu zinen horra? Euskal Herrian, garai hartan, ez zegoen batxilergo artistikorik, eta nik argi neukan hori ikasi nahi nuela, beraz, Logroñora joan nintzen. Errioxan bi urte egin ondoren, Arte Ederrak ikasi nituen Cuencako Unibertsitatean. Bilboko fakultatean ezin izan nintzen sartu, batxilergoan ingelesa utzi nuelako, eta beraz, selektibitatea egin ostean, Cuencan egin behar zen sarbide probetara aurkeztu nintzen.

Arte Ederrak ikasi ahal izateko proba espezifikoa zen? Bai, selektibitateaz gain egin behar zena. Bi edo hiru egun irauten zituen. Lanak egin behar zenituen, marrazki bat, adibidez, lehen egunean, eta gero, epaimahai batek ebaluatzen zituen. Azkenean, proba gainditu nuen eta hor gelditu nintzen ikasten.

Zer ikasi zenuen karreran zehar? Pinturan espezializatu zinen, alde praktikoan, teorikoan…? Cuencako unibertsitatea oso esperimentala zen, ni hasi nintzenean, ikasketa planak urtebete edo bi baino ez zeramatzalako indarrean. Salamancan egiten zituzten ikasketak, adibidez, figuratiboagoak ziren, marrazten eta ikasten zutelako; Cuencan, berriz, kontzeptualagoa zen, teorikoagoa. Baina denetarik egiten genuen: marrazketa, pintura, eskultura… Espezialitaterik ez zegoen, arlo bakoitzari lotutako ikasgaiak baizik, eta hortik gogokoenak aukeratu ahal zenituen. Nik pinturako eta eskulturako ikasgai guztiak egin nituen, publizitateko bat, zinemari lotutako beste bat… Baina ez zegoen espezialitaterik.

Gaur-gaurkoz, pintura da gehien egiten duzuna. Badaukazu mundu horretan erreferenterik? Asko dauzkat. Sorolla, adibidez, izugarri gustatzen zait. Normalean, egiten ditudan lanak figuratiboak dira (abstraktoak ere egin ditut, baina gutxi), eta, beraz, mota horretako artistak ditut gogoko: figuratiboak edo errealistak.

Erretratuak, paisaiak, natura… pintatzerakoan, zein teknika erabiltzen duzu? Gehienetan, oleoa. Akrilikoak baino denbora gehiago behar du sikatzeko, baina etxean nagoenean eta denbora daukadanean, nahiago izaten dut, testura eta kolorea gehiago gustatzen zaizkidalako. Marraztera kalera irteten banaiz, berriz, akrilikoa erabiltzen dut, azkarrago sikatzen denez, erosoagoa delako. Izan ere, “Pintura al aire” esaten dena egiten dut asteburu batzuetan: txapelketak antolatzen dira, eta bertan egoten naiz, egun batzuk, marrazten. Duela urte pare bat alde batera utzi nuen, baina iaz berriro hasi nintzen eta aurten ere irten naiz, ea sariren bat edo lortzen dudan.

Txapelketetan, askotan, gaia jarriko dizute. Etxean margotzen duzunean, inspirazioa etortzen zaizunean marrazten duzu? Batzuetan, ideia daukadanean, apuntatu egiten dut, serie bat egiteko burutazioak ditudanean bezala; bestela, jarraian hasten naiz. Baina hiruzpalau orduko denbora izatea gustatzen zait, gutxienez, etenik gabe lanean egon ahal izateko, eta zaila da tarte hori aurkitzea. Beraz, astiro-astiro noa, pinturarena eta eskulturarena lanarekin uztartzeko.

IDarte Euskadiko Arte eta Goimailako Diseinu Eskolan irakasle ari zara. Bai. Arte Ederrak bukatu nituenean, 1996an, ez nuen lanik aurkitu, eta beste bide bat irekitzeko asmoz, irakasleentzako prestakuntza masterra ikasi nuen Iruñean. Gero, Barakaldon lan egiteko aukera sortu zitzaidan, urtebetez, eta ondoren, oposaketak egin nituen irakasle izateko, Errioxan. Ez nuen plazarik lortu, baina hurrengo urtean, ordezkapena egiteko deitu ninduten: Santo Domingon hasi nintzen, eta zortzi urtez egon nintzen Errioxan. 2008an bueltatu nintzen hona, eta 2010ean hasi nintzen IDarten: lehen urtean, ilustrazioa irakasten nuen, teknika piktorikoak eta marrazketa, eta hortik aurrera, diseinu grafikoa.

Zein desberdintasun dago Arte Ederrak ikastearen eta Diseinu Grafikoa ikastearen artean? Artean eta diseinuan komunak diren elementu asko daude, teknika eta disziplina batzuk (argazkilaritza, bideoa…), adibidez. Baina desberdintasunak ere badaude, nahiz eta bien arteko mugak lausotzen ari diren.

Arteak eta diseinuak funtzio eta helburu desberdinak dituzte. Artistak, oro har, obra pertsonal bat sortzen du, erabilera edo helburu zehatzik gabe. Diseinatzaileak, aldiz, zenbait arau bete behar ditu, bere lanak helburu eta funtzio jakin bat dauzkalako: bezero batentzat lan egiten du eta bezero horren beharretara egokitu behar du.

Enkarguzko lanak direnean, jendea nola jartzen da zurekin harremanetan? Eta zer eskatzen dizute? Batzuetan, ezagunak edo norbaiten lagunak dira, baina interneten niri buruz zerbait ikusten badute ere deitzen didate. Gero, txapelketetan egon izan naizenean egiten ibili naizen obra gustatu bazaie, horrelako bat egiteko ere eskatu izan didate. Batzuetan gauza konkretuak eskatzen dizkidate: “Elurra agertzen den paisaia bat egin”, adibidez. Beraz, konposaketa bat prestatzen dut, edo bestela, kalera irten eta argazkiak atera, marrazkia horrekin egiteko.

Zure lanez eta enkarguez gain, erakusketak ere egin izan dituzu. Bai, asko egin ditut: Barakaldon, Portugaleten, Bilbon… Baina azkena duela bost urte egin nuen. Lauzpabost obra prestatu nituen ikusgai jartzeko, eta hori izan zen egin nuen azken lana. Ideia da datorren urtean beste erakusketa bat egitea, baina, oraindik, ez naiz hasi.

Badakizu non antolatuko duzun? Ez dut ezer pentsatu. Nahiago dut lekua obrak egin ondoren erabakitzea, azkenengoan alderantziz egin nuelako eta denborarik ez nuelako izan obrak bukatzeko. Astiro egingo ditut lanak, eta guztia prest daukadanean, orduan prestatuko dut erakusketa bera.

Zeren inguruan izango da? Seguraski, serie bat egingo dut.

Eta erakusketarako prestatu bitartean, badaukazu esku artean beste lanik? Bada, orain ipuin ilustratu batekin ari naiz. Bikotekideak idatzi du istorioa eta nik egingo dizkiot marrazkiak. Bestalde, duela gutxi hasi naiz tatuajeekin: pasa den asteburuan ikastaro bat egin nuen eta orain praktikatzen ari naiz. Baina hori epe luzerako proiektu bat da; esan dezaket hasi baino ez naizela egin.